نخستین رئیس دارالفنون که بود و چه کرد؟

نادر کریمیان سردشتی - عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در نشست بررسی اسناد و مدارک تاریخی عزیز خان مکری (سردار کل) اظهار داشت: نخستین رییس رسمی دارالفنون، به گزارش احوال، آثار و زندگی نامه سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و نظامی عزیز خان مکری به عنوان سردار کل عساکر منصوره کشور ایران در دوره ناصرالدین شاه قاجار پرداخت.

وی گفت: سردار کل عزیز خان مکری سردشتی از یک خاندان کهن و نجیب دیار سردشت کردستان یعنی خاندان مکری برخاسته بود که جد اعلای آنان بنا بر گزارش صاحب حقایق الخبار ناصری به شیخ حیدر مکری منتهی می‌شود.

به گفته کریمیان سردشتی، عزیز خان در عصر دو پادشاه قاجار محمد شاه و ناصرالدین شاه بیش از چهل سال دارای مشاغل و مناصب عمده و در دستگاه دولت ایران به حدی محترم و معزز بوده که مردی چون امیرکبیر با آن همه درایت و هوشمندی او را به دامادی خود برگزیده و به مقامات عالیه از جمله آجودان باشی عساکر ایران منصوب می‌دارد.

کریمیان سردشتی در ادامه  به گفته امیرکبیر در مورد عزیزخان اشاره کرد که می‌گوید: عزیزا بیا تا عزیزت کنم - عزیزان ایران کنیزت کنم.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ،افتخارات این شخصیت سیاسی –نظامی را  به حدی گسترده و فراوان دانست که قابل گردآوری و تدوین در چند مجلد کتاب است.

کریمیان سردشتی در ادامه اظهار داشت: برای بزرگی وی همین بس که عزیز خان پس از افتتاح دارالفنون در سال 1268قمری نخستین رییس رسمی آن شد حال آنکه دارالفنون در اصل نخستین مرکز آموزش عالی جدید در ایران محسوب می‌شود.

وی گفت:  عزیز خان مکری با وجود اینکه منصب «سردار کل عساکر منصوره »ایران را از طرف شاه ایران داشته ولی از طرفی نیز نسبت به وی به دلایل مذهبی و قومی (سنی و کرد بودن )بی مهری های فراوانی شده که همه آنها در تاریخ ثبت شده است.

به گفته این پژوهشگر، از کسانی چون میرزا آقاخان نوری (صدر العظم دوره ناصری )گرفته تا رده های مدیریتی پایین تر ، مستدام در پی تخفیف مقام و منزلت و توطئه و تهمت به وی بوده اند ولی عظمت روحی و ملکات اخلاقی و شخصیت با کفایت و درایت وی پیوسته پشتیبان او و رافع و دافع این توطئه بوده است.

کریمیان سر دشتی تصریح کرد : شخصیت عزیز خان مکری نه تنها به عنوان فردی سیاسی و نظامی بلکه به عنوان شخصیتی فرهنگی و اجتماعی نیز قابل بررسی و پژوهش است.

وی افزود : عزیز خان مکری، نخستین رییس دارالفنون تهران  علاوه بر گسترش نظام آموزشی جدید درایران به ویژه در عرصه نظامی، بانی دهها آثار و سازه ماندنی چون بقعه، آرامگاه و کاروانسرا و مسجد، حمام و پل بوده است.

کریمیان سردشتی با بیان این نکته که شاعرانی چون میرزا مهدی بیان الملک گرمرودی (متخلص به نثار ) در مدح وی قصاید و اشعار فراوان سرودند،  تصریح کرد : شرح خدمات عزیز خان مکری به سرزمین ایران و دیار آذربایجان و کردستان به چندین دفتر نیاز دارد.

وی در ادامه به گزارش اسناد و مدارک و دستنوشته‌ها ، گزارش اسناد و مدارک تاریخی درباره عزیز خان مکری ، گزارش مهرهای تاریخی عزیز خان ، گزارش اسناد تصویری ، گزارش اسناد و تصویر فرزندان ، نوادگان ، بستگان و گزارش نمونه های نسخه های خطی و میراث مکتوب متعلق به عزیز خان مکری اشاره کرد.