شرح دعای روز بیست و ششم ماه رمضان

در دعای روز بیست و ششم ماه مبارک رمضان می‌خوانیم: «اللهمّ اجْعَل سَعْیی فیهِ مَشْکوراً وذَنْبی فیهِ مَغْفوراً وعَملی فیهِ مَقْبولاً وعَیبی فیهِ مَسْتوراً یا أسْمَعِ السّامعین.» «خدایا قرار بده کوشش مرا در این ماه قدردانی شده و گناه مرا در این ماه آمرزیده و کردارم را در آن مورد قبول و عیب مرا در آن پوشیده، ای شنواترین شنوایان. »

در فراز اوّل می‌گوییم: خدایا! کوششم را امروز پاداش بده. انسان هر عملی را برای رسیدن به نتیجه و ثمر آن انجام می‌دهد. اگر این عمل دست خالی و بی‌حاصل باشد، خود را در زیان می‌بیند و افسرده می‌شود. آن گاه است که افسوس می‌خورد چرا عمرش را تباه کرد، ولی نتیجه‌ای نگرفته است. اینک از خداوند متعال ثمره‌ی عمل می‌طلبیم و به دنبال نتیجه‌ایم.

سرنوشت آدمی در قیامت، به سعی و تلاش او در دنیا بستگی دارد و او منتظر دیدن اثر اعمال خود است، امّا بسی دردناک است اگر ببیند در پرونده‌ی اعمال او چیزی ثبت نشده است. مانند این که آفتی همه را از بین برده باشد. این را تلاش بی ثمر و سعی «نامشکور» می‌گویند.

قرآن کریم در زمینه ی تلاش ثمربخش می‌فرماید: آیا به شما خبر دهم که زیان کارترین مردم چه کسانی هستند؟ آنان که تلاششان در زندگی گم شده و نابود می‌شود و با این حال خیال می‌کنند که نیکو عمل می کنند.

یکی از شرایط قبولی عمل نزد خداوند، اخلاص در عمل است. باید برای خدا کار کرد و اجر و مزد را نیز از او خواست، اگر غیر از این باشد، ریاکاری است و خود، آفتی است که مخفیانه وارد خرمن عمل آدمی می‌شود و آن را به آتش می‌کشد.

در فراز دوّم دعا می‌گوییم: خدایا! گناهم را ببخش. آن چه نافرمانی خدا باشد، گناه است که سبب دوری از رحمت خداوند می‌شود. با هر گناهی که مرتکب می‌شویم، گامی از خدا دور خواهیم شد و این دوری گمراهی است.

دعای امروز ما را متوجه خطاها و گناهانمان می‌سازد و این که باید به دنبال بخشایش و استغفار بود. قرآن کریم می‌فرماید: اِنَّ اللّهِ یُحِبُّ التَّوابین. خدا توبه کنندگان را دوست دارد. مضمون آیه این است که توبه‌ی صحیح و نصوح، موجب غفران الهی است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می‌فرمایند: کسی که از گناه توبه می‌کند، مانند این است که گناهی نکرده است.

حقیقت توبه، همان ندامت از گذشته و گناه است که لازمه‌ی آن تصمیم بر ترک گناه در آینده است. ارکان توبه را می‌توان در پنچ چیز خلاصه کرد: ترک گناه، ندامت، تصمیم بر ترک آن در آینده، جبران گذشته و استغفار.

در فراز سوم از دعا می خوانیم: و عمل مرا قبول کن. چنانچه پیشتر گفتیم صرف انجام عمل، ملاک قبولی آن نیست. دانش آموزی که در طول سال تحصیلی به مدرسه رفته و در امتحانات شرکت کرده است، انتظار قبولی دارد و بدترین نتیجه برای او مردودی است؛ زیرا کلمه ی «مردود» بر روی کارنامه‌اش به این معناست که نتیجه‌ی یک سال عمرش از دست رفته و باید کار را دوباره شروع کند.

اعمال ما در مقابل خداوند نیز این گونه است. در حقیقت این مهم نیست که ما چه قدر عمل خیر انجام داده‌ایم، بلکه معیار، پذیرفته شدن آن است. گاهی ممکن است آداب ظاهری عمل، خوب انجام شود، ولی به سبب آفتی از بین برود. خداوند متعال شرط پذیرش عمل را تقوی می داند.

در فراز آخر از دعا می‌گویبم: عیبم را بپوشان ای شنواترین شنوایان! یکی از ویژگی‌های پروردگار، ستّار بودن است و در این جا از خدا می‌خواهیم که عیب ما را بپوشاند. ما هیچ کدام از عیب بری نیستیم، ولی نمی‌خواهیم کسی بر آن آگاهی یابد. می‌خواهیم آبرو و حیثیت ما محفوظ بماند و مردم به دیده‌ی احترام به ما بنگرد.

چون خداوند متعال به بندگان خود مهربان و کریم است، با این که شاهد و ناظر اعمال ما است و عیوب را می‌بیند، با این حال آن ها را می‌پوشاند. به همین دلیل، انسان در طول حیات خود احساس امنیت روحی و روانی می‌کند و به زندگی عادی و معمولی خود ادامه می‌دهد.

اگر پرده پوشی خداوند نبود دیگر برای تشخّص و اعتبار افراد جایی باقی نمی‌ماند؛ زیرا همه‌ی عیوب مکشوف بود و انسان همیشه مورد استهزاء و تمسخر دیگران قرار می‌گرفت. حسّ اعتماد به نفس از بین می‌رفت و کسی حاضر نبود با دیدن عیوب دیگران به او اعتماد کند، کاری را به او بسپارد یا از او سخنی بشنود.

همان طور که مشیّت پروردگار بر عیب پوشی نسبت به بندگان تعلق گرفته است، ما نیز باید عیوب یکدیگر را بپوشانیم، اسرار یکدیگر را حفظ کنیم و برای حیثیت افراد و آبروی ایشان ارزش قایل شویم. امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرمایند: اگر کسی متوجه عیوب خود شود، از عیوب دیگران صرف نظر می کند. در این رابطه امام صادق علیه السلام نیز می فرمایند: بهترین دوستان من، کسانی هستند که عیوب مرا به من هدیه کنند. امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمود: هر که در زشتی‌های مردم بنگرد و آن‌ها را نپسندد و برای خود بخواهد، پس او احمق است.

از مجموع دعای امروز می توان نتیجه گرفت که دعا زمینه‌ی عمل مؤثر و شایسته و جبران خطاهای گذشته را فراهم می‌کند و از طرف دیگر به انسان امید قبولی و پذیرش عمل و حفظ آبرو و امنیت می‌بخشد. از خداوند کریم که از همه ی شنونده ها شنواتر است، کمک و مدد می جوییم تا این دعاها را به اجابت برساند.