دعای روز هفتم ماه رمضان

«اللهُمَّ اعِنّی فیهِ عَلی صِیامِهِ وَقِیامِهِ، وَجَنِّبْنی فیهِ مِنْ هَفَواتِهِ وَ اثامِهِ، وَارْزُقْنی فیهِ ذِکرَک بِدَوامِهِ، بِتَوْفیقِک یا هادِی الْمُضِلّینَ»

«خدایا در این ماه مرا بر روزه و شب زنده داری یاری کن و از لغزش‌ها و گناهان دور بدار و دوام یاد و ذکرت را روزیم کن، به توفیقت ای هدایت کننده گمراهان».

آیت‌الله مکارم شیرازی در شرح دعای روز هفتم ماه مبارک رمضان آورده است:

تبیین آثار کسب توفیق الهی در مناسک دینی و بازشناسی نقش ماه رمضان در خودسازی و تبیین مفهوم «ذکر» و راهکارهای استمرار آن و بیان نسبت هدایت با توفیقات الهی، از جمله مهم‌ترین نکات اصلی دعای روز هفتم ماه مبارک رمضان را در بر می‌گیرد.

قیام و صیام واقعی در گرو کسب توفیقات الهی

بی تردید انجام واجبات الهی؛ مانند نماز و روزه جز با توفیق الهی به طور کامل انجام نمی‌گیرد.

حال اگر بینش انسان در مورد ایمان و اطاعت خدا چنین باشد نه‌تنها خود را «طلبکار» نمی‌داند، بلکه همیشه «مدیون» خدا و پیامبر(ص) و غرق احسان او می‌شمرد؛ لذا عبادات را عاشقانه انجام می‌دهد، و در راه اطاعت او نه با پا که با سر می‌دود؛ چرا که هدایت او لطف است، و دعوت پیامبرش(ص) لطفی دیگر و توفیق اطاعت و فرمانبرداری لطفی مضاعف، و پاداش لطفی است ما فوق لطف؛ لذا در صورت عدم نشاط در عبادت باید به خود بنگریم شاید مرتکب گناهانی شده‌ایم و روح و جانمان را آلوده به معاصی و محرّماتی کرده‌ایم و با آب توبه آن را شست‌وشو نداده‌ایم، و بدین جهت خداوند از ما سلب توفیق کرده است.

ماه رمضان؛ فرصت طلایی برای خودسازی و دوری از گناهان

ماه رمضان و برنامه تربیتی روزه به گونه‌ای است که جسم و جان آدمی را از آلودگی گناه شستشو دهد. در واقع روزه ماه رمضان سپری است در برابر گناه و کیفرهای الهی.

از این رو قرآن کریم پس از تشریع روزه ماه مبارک رمضان می‌گوید: «لَعَلَّکمْ تَتَّقُونَ»؛ تا شاید شما تقوا پیشه کنید»؛ به این ترتیب فلسفه آن را پرهیز از گناه ذکر می‌کند که در پرتو این ریاضت مخصوص اسلامی، تسلّط بر نفس و هوس‌های سرکش حاصل می‌گردد.

حقیقت «ذکر»

«ذکر خدا» تنها این نیست که نام خدا را بر زبان بیاوریم و مکرّر تسبیح، تحمید، تهلیل و تکبیر گوئیم؛ بلکه منظور آن است که با تمام قلب، متوجّه او و عظمتش باشیم، و او را همه جا حاضر و ناظر بدانیم. بی شک چنین ذکری سرچشمه حرکت به سوی نیکی‌ها و خوبی‌ها است.

 تحقق این مهم، عامل مؤثری برای جلب توجه الهی به خود است و ما را از خطرات و لغزش‌گاه‌ها مصون می‌دارد و می‌تواند میان انسان و گناه و رذائل اخلاقی سدّ محکمی ایجاد کند.

بی تردید ذکری نافع است که مداومت بر آن باشد و این مهم مگر با انس و محبت و حاصل نمی‌شود و این مهم نیز مگر با مداوت بر سختی‌ها به دست نمی آید.

این‌گونه است که استمرار و دوام ذکر الهی؛ دل را بیدار می‌کند، روح را صفا می‌بخشد و چشم بصیرت را بینا می‌سازد و در پرتوی آن، انسان، حق را حق می‌بیند و باطل را باطل و قادر به تشخیص دوست و دشمن سعادت خود می‌شود.

نسبت هدایت و کسب توفیق الهی

رهایی از لغزش‌ها و دام‌های شیطانی، بدون توفیق و هدایت الهی ممکن نیست، چرا که دام شیطان بسیار سخت است، مگر اینکه لطف خدا یار شود؛ لذا «آن کسی را که خدا هدایت کند و توفیق را رفیق راهش سازد، هدایت یافته واقعی او است؛ مَنْ یهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِی».

از این جهت در فراز پایانی دعا هدایت را به خدا نسبت می‌دهیم، چرا که اگر توفیق و امداد الهی نباشد کسی با نیروی خود نمی‌تواند به سر منزل مقصود برسد، ولی ضلالت به انسان‌ها بر می‌گردد چرا که اثر اعمال خودشان بوده است.