نقاشیخط نیاز به تاسیس انجمن دارد/ چالش بر سر تعارف اولیه

نشست جشنواره نقاشیخط «آیات» یکشنبه ۱ بهمن ماه در موزه هنرهای معاصر تهران و با حضور علی تن به عنوان مجری کارشناس، مهدی راضی دبیر جشنواره، عین‌الدین صادق‌زاده و نصرالله افجه‌ای به عنوان استادان و کارشناسان این حوزه در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد.

در ابتدای این مراسم علی تن گفت: این جشنواره از سلسله جشنواره‌های «آیات» و در مورد نقاشیخط برگزار خواهد شد.

در ادامه نصرالله افجه‌ای در مورد هنر نقاشیخط گفت: من مطالب را در مورد نقاشیخط از نگاه  خودم توضیح خواهم داد. نقاشیخط هنری خلاصه از خطاطی و نقاشی و بازی با حروف است و در این هنر خلاصه‌گویی باید طبق اصول و فرمت خود انجام گیرد.

به گفته وی، نقاشیخط در ایران از سال‌های ۴۰ اوج گرفته و علاقه‌مندان به آن روی آورده اند.  

این هنرمند پیشکسوت با بیان اینکه برخی ناخالصی‌ها در این هنر وجود داشته که شناخته شده است، گفت: باید نقاشیخط را به صورت آکادمیک یاد گرفت و این آکادمیک بودن مختص به کلاس و دانشگاه نیست بلکه در بطن جامعه تجربه‌های خوبی وجود دارد. کسی که می خواهد نقاشیخط را ماهرانه یاد بگیرد باید هم نقاش خوبی باشد و هم خطاطی را بداند.

افجه‌ای تاکید کرد: نقاشیخط هنر سرزمین ماست و می‌توانیم در خلق آن طراحی و سلیقه خودمان را داشته باشیم. آرم و نشانه‌سازی‌ها در این هنر باید سرزمینی‌تر جلوه کنند و از نظر من الگوبرداری در نقاشیخط ممنوع است.

در ادامه علی تن با طرح سوالی از نصرالله افجه‌ای گفت: در نقاشیخط روش آموزش به چه شکل است؟

نصرالله افجه‌ای در پاسخ بیان کرد: بخش اول نقاشیخط یاددادنی نیست و بخش دوم توصیه به هنرجو است. یادگیری به استعداد فرد بستگی دارد و تقلب کردن و از روی دست دیگران نگاه کردن درست نیست. هر هنرمندی باید یک سبک و سیاقی داشته باشد. نقاشیخط نباید الگوبرداری شود.

پس از آن عین‌الدین صادق‌زاده گفت: من نقاشیخط را همچون سیاه مشق می‌بینم و به نظر من کارهای آقای حسین زنده رودی نقاشیخط نیست بلکه کشف حروف است که از نگاه نقاش دیده می‌شود. خوشنویسی مسیر است، اما هدف نیست. باید نگاه نقاشانه داشت و به هنر روز آشنا بود. ورود گرافیست‌ها، نقاش‌ها و خطاطان به نقاشیخط درست نیست.

وی افزود: نقاشیخط خود یک هنر جداگانه است و در این هنر باید نگاه بصری متفاوت داشت. نقاشیخط از میرزا غلامرضا شروع شده و به امروز رسیده است. تکنیک در نقاشیخط ابزار بوده و بازار اقتصادی امروز باعث آشفتگی در این هنر شده است.

در ادامه علی تن از عین‌الدین صادق‌زاده پرسید آیا از نظر شما کارهای زنده رودی نقاشیخط نیست؟ و اینکه در نقاشیخط آثار چگونه داوری می‌شوند؟

عین‌الله صادق‌زاده در پاسخ گفت:  خیر، از نظر من آثار زنده رودی نقاشیخط  نیستند. در نقاشیخط باید همانند خوشنویسان نوشت، نگاه نقاشانه داشت و گرافیست قابلی بود. در نقاشیخط خلاقیت فردی و کپی نبودن شرط اول است و آثار با این نگاه داوری می‌شوند.

پس از آن مهدی راضی عنوان کرد: نگاه‌های مختلفی مطرح شد، اما حوزه نقاشیخط خیلی وسیع است و به نقاشی و خطاطی منتهی نمی‌شود. نگاه استاد افجه‌ای خودجوشانه است و از نظر ایشان نقاشیخط قابل آموزش نیست، اما از نظر من این هنر قابل آموزش است‌.

وی ادامه داد: هر هنری مبانی خاص خود را دارد. آموزش  در کنار دریافت خوب و استعداد و پشتکار در نقاشیخط نتیجه خواهد داد. نقاشیخط از نقاشی هم سخت‌تر است. یک عده خوشنویس بودند که از دریچه خوشنوسی وارد شدند و موفق بودند، اما نمی‌توان به آثار آنها نقاشیخط گفت. نمی‌توان کارهای زنده رودی و پیلارام را ندید و از آن به سادگی رد شد. زنده رودی به حروف نگاه کرده و با دید درست و به خوبی از آنها استفاده کرده و بر اساس مبانی هنرهای تجسمی توانسته کار جدید و مدرنی از نقاشیخط را بوجود بیاورد چون زیرکار کارهای او حروف هستند.

راضی اظهار کرد: در نقاشیخط نمی‌توان برای کسی تعیین تکلیف کرد و این هنر بسیار گسترده و قابل تعلیم است. معمولا خوشنویسان از ظرفیت خطوط استفاده می‌کنند و افرادی طراح هستند و از این دیدگاه نقاشیخط را انجام می‌دهند، اما هنر نقاشیخط آمیخته‌ای از خطاطی، نقاشی و گرافیک است. 

پس از آن نصرالله افجه‌ای بیان کرد: نقاشیخط را با موسیقی مقایسه می‌کنیم که ملودی معینی دارد. حروف فارسی هم همینطور است، با زیر و بالا کردن نت‌ها موسیقی ساخته می‌شود. در نقاشیخط از الفبا می‌توان استفاده کرد و توانایی هر فرد در ساختن اثر نقاشیخط بسیار مهم است.

مهدی راضی دبیر جشنواره نقاشیخط آیات گفت: در کنار جشنواره، آموزش برای جوانان خیلی مهم است. در نقاشیخط معاصر آشفتگی وجود دارد و امیدوارم که روزی انجمنی برای نقاشیخط بوجود بیاید. جشنواره مامنی برای رقابت سالم بوده و برگزاری آن تاثیرگذار است و با کارگاه‌ها و ورک‌شاپ‌ها می‌توان به کیفیت جشنواره‌ها افزود. استعدادیابی دیگر کار مهم هر جشنواره است و باید به جوانان مشتاق بهای بیشتری داد.