کریستوفر نولان به کن آمد

 جشنواره کن روزهای پرخبری را سپری می کند. کریستوفر نولان کارگردان سرشناس بریتانیایی برای نخستین بار به جشنواره بین المللی فیلم کن آمد. او که تا کنون هیچ کدام از فیلم هایش در بخش مسابقه یا بخش های جنبی این فستیوال فرانسوی اکران نشده در این دوره برای نمایش نسخه ترمیم شده «2001: یک ادیسه فضایی» استنلی کوبریک پا به سواحل کوت دازور گذاشته است. نولان امروز (یک شنبه) بعد از ظهر فیلم کوبریک را که خودش در استودیوی برادران وارنر مسئول ترمیم آن بوده در جشنواره به نمایش در می آورد. اما این کارگردان شناخته شده پیش از اکران «ادیسه» یک مستر کلاس دو ساعته را در کاخ جشنواره برگزار کرد.

نولان در این رویداد گفت: «فکر می کنم استنلی کوبریک است که می گوید بهترین راه برای آموزش ساخت فیلم، ساخت فیلم است و من مطمئنا این روش را تایید می کنم. من به مدرسه فیلمسازی نرفتم.» او می گوید قصد داشته بعد از گرفتن مدرک ادبیات انگلیسی اش این کار را انجام بدهد اما نتوانسته. کارگردان «تعقیب» پس از آن خاطراتی از آن فیلم را به یاد آورد که به خاطر مشغله کاری به همراه همه تیم سازنده، مجبور بودند فقط شنبه ها کار کنند و گاهی برخی از افراد نمی آمدند. در نتیجه وقتی سراغ فیلم های بعدی رفت، آن قدری از کارهای همه دست اندرکاران صحنه اطلاعات داشت که زجری تمام نشدنی برایشان بود: «نمی گویم می توانم کار همه را انجام دهم اما این ذهنیت را القا می کنم که من به کارت توجه دارم و یک نگرش خاص می خواهم.»

او سپس از ادبیات انگلیسی صحبت کرد. رشته ای که در دانشگاه خوانده و باعث آگاهی فرآیند خلاقیتش شده است چرا که به صورت خاص با مفاهیم ادبی که پایه نقد فیلم هستند راحت تر کنار می آید. «به عنوان یک مرد جوان این ایده به ذهنم رسید که اگر هنرمندی یک مفهوم را در یک اثر قرار ندهند، باید بدان معنا باشد که دیدن آن مفهوم در اثر بی اعتبار است. اما من شروع به درک این موضوع کردم که داستان سرایان به دلیلی به تصاویر ذهنی روی می آورند. این چیزها به یاد می مانند چون لایه هایی دارند و مخاطبان سینما هر کدام می توانند لایه ای را انتخاب کنند و به روش شخصی خودشان برای خود معنا کنند. و این چیزی بود که بسیار لازم بود آن را یاد بگیرم و با آن همراه شوم.»

کارگردان «تلقین» اما نکته جالبی در مورد شخصیت پردازی آثارش هم می گوید: «با اولین فیلمم، «تعقیب»، ما با فیلم نوآر شروع کردم و این ژانری است که در آن شما شخصیت را از طریق کارهایش تعریف می کنید. شخصیت ها می توانند در مورد انگیزه شلن صحبت کنند اما شما به آنها اعتماد ندارید. شما صبر می کنید تا ببینید چه کار می کنند و با همدیگر چه برخوردی دارند. و من فکر می کنم این بالاترین سطح شخصیت پردازی است. برای همین است که در هر فیلمی که ساخته ام حتی در اثری علمی- تخیلی مثل «در میان ستارگان» یا اکشن مثل فیلم های «شوالیه تاریکی» همیشه نوعی از پویایی نوآر در زیر آن قرار دارد: بیاید کاراکترها را بر اساس کاری که انجام می دهند به جای چیزی که می گویند قضاوت کنیم.»

کریستوفر نولان در مورد نوآر می گوید این ژانر ترس ها و امیالمان را نشان می دهد. مثل فم فتال یا فانتزی انتقام. این ها بزرگ نمایی نگرانی های روزمره ما هستند. وی ادامه می دهد به همین دلیل افراد دور او در ساخت یک فیلم ثابت هستند چون ترس از خیانت دارد. او ادعا می کند از آنجایی که زندگی خصوصی از هم گسیخته ای ندارد، در نتیجه در مورد تجربیاتش فیلم نمی سازد بلکه با پیدا کردن چیزهایی در زندگی و تبدیل آنها به ملودرام فیلم می سازد.

کارگردان «شوالیه تاریکی» در بخشی از صحبت هایش هم در مورد موفقیت سه گانه بتمنش صحبت می کند: «برای من، هر کدام از فیلم های «شوالیه تاریکی» یک ژانر مجزا دارد که با شخصیت شرور فیلم تعریف می شود. فیلم اول داستان خاستگاه است. سفر قهرمان. بنابراین شخصیت شرور، راس الغول، مرشدی است که تبدیل به دشمن می شود. «شوالیه تاریکی» همیشه یک درام جنایی بوده است. در الگوی آثار مایکل مان، چیزی شبیه «مخمصه». بنابراین جوکر دشمن ایده آل بود. یک تروریست، یک مامور آشوب که محیط بزرگی را مثل زمین بازی می پنداشت. برای «شوالیه تاریکی بر می خیزد» هم ما قلمرو فیلم های تاریخی حماسی را انتخاب کردیم. یک فیلم جنگی، با حضور بین به عنوان دشمن نظامی.»نولان می گوید وقتی «بتمن آغاز می کند» را ساخت هیچ وقت فکرش را نمی کرد که دو فیلم دیگر از این مجموعه را بسازد. برای ساخت فیلم های بعدی باید ژانر و طبیعت آنتاگونیست را تغییر می دادند تا به مخاطب چیزهای متفاوت تری در مورد بروس وین بگویند. شخصیتی که خاستگاهش یک داستان کاملا نوآر است. اگرچه این مجموعه، ابرقهرمانی است اما بر پایه همان ایده گناه و ترس بنا شده و بروس وین به جز ثروت فوق العاده اش هیچ قدرت ماورایی خاصی ندارد. کارگردان «دانکرک» همین طور گفت که در این سه فیلم برای صحنه های مربوط به بروس وین بسیار از مجموعه جیمز باند ایده گرفته و حتی شخصیت مورگان فریمن مستقیما با جیمز باند ارتباط دارد.

کریستوفر نولان عصر امروز از نسخه 70 میلی متری جدید «2001: یک ادیسه فضایی» رونمایی خواهد کرد.