مشکلات کار و تحصیل برای ۱۳ هزار کودک کار پایتخت

محمدحسن داودی مدیر مدرسه کودکان کار در برنامه تلویزیونی پرسشگر با موضوع چالش‌های کودکان کار با بیان اینکه کودکان کار بچه‌هایی هستند که به دلیل مشکلات اقتصادی، معیشتی و فرهنگی ناچارند کار کنند، اظهار‌ کرد: کار باعث می‌شود نیازهای زیستی و حقوق این کودکان سلب شود. در تعاریف بین‌المللی سن آنها زیر 18 سال و در قوانین ایران زیر15 سال است. آمار مشخصی از کودکان کار نداریم. تخمین‌هایی زده می‌شود اما هیچ کدام قابل اثبات نیست. برای تهران وجود 10 تا 13 هزار کودک کار تخمین زده می‌شود.

مدیر مدرسه کودکان کار با بیان اینکه بچه‌های ما برگه اشتغال به تحصیل از مدرسه می‌گیرند، زیرا دستگیر شده‌اند، گفت: آنها از بهزیستی، پلیس و گشت‌های شهرداری می‌ترسند. ما مهمان‌‌های زیادی داریم و بچه‌ها از آنها استقبال می‌کنند، اما مدتی پیش چند نفر از وزارت کشور با لباس نظامی به بازدید آمده بودند اما یکی از بچه‌ها در حیاط فریاد زد مامورها ریختند داخل مدرسه و شاهد بودیم که حیاط به سرعت خالی شد.

* خشونت در برخورد با کودکان کار

داودی ادامه داد: ما مجموعه‌ای هستیم که از آموزش‌و پرورش مجوز داریم و قرار است برای کودکان کار آغوش باز کنیم. ماموران نهادهای ذیربط در جمع‌آوری کودکان کار خشن برخورد می‌کنند و واضح است وقتی کودکی دو سه بار کتک بخورد دیگر نمی‌توان او را بازگرداند و به او چیزی آموخت. بچه‌های ما از خیلی چیزها می‌ترسند. ما با کودکی طرف هستیم که در 10 سالگی به او می‌گویند مواد جابجا کند. او باید یاد بگیرد "نه" بگوید، آیا مدارس ما این را به بچه‌ها یاد می‌دهند؟

* کودکانی که در خیاطی‌ها و خانه‌های مردم کار می‌کنند

مدیر مدرسه کودکان کار با بیان اینکه سال اول تاسیس مدرسه، بچه‌ها را به سختی جذب می‌کردیم، گفت: ما با مددکار به محل کار کودکان مانند مترو، خیاط خانه‌های مولوی و چهارراه‌ها می رویم. کودکانی داریم که بارکشی می‌کنند و دخترانی که با همراهی مادرشان در منازل کار می‌کنند. دختر بچه هشت ساله‌ای هم داریم که پدرش معتاد است و می‌گوید تا پول ندهی نمی‌توانی به خانه بیایی. بچه‌های اتباع را هم داریم که مادرشان ایرانی ولی پدر افغانی است و شناسنامه ندارند.

داودی رفتارهای سلبی در مدارس دولتی را از جمله عوامل بازماندگی از تحصیل کودکان کار دانست و افزود: وقتی کودک در مدرسه تحقیر شود دیگر پایش را به مدرسه نمی‌گذارد. از سوی دیگر برخی پدر و مادرها مخالف رفتن فرزندشان به مدرسه‌اند و ما با والدین صحبت می‌کنیم. این یک مشکل فرهنگی است و سال گذشته در جلسه اولیا و مربیان مدرسه از والدین 300 بچه، 10 نفر سواد داشتند.

وی با تاکید بر اینکه کودکان کار باید کنترل خشم و مهارت یاد بگیرند تا بتوانند در آینده کسب حلال و سالم داشته باشند، عنوان کرد: راهکارهای موجود برای کاهش بازماندگی از تحصیل باید عینی‌تر شوند. حمایت‌ها از مدرسه ما وجود دارد و از آموزش و پرورش مجوز داریم.مدرسه ما رایگان است و پولی از والدین نمی‌گیریم و معمولا خیرین کمک می‌کنند. باید بهزیستی و شهرداری هم پناهگاه بچه‌ها باشند.

مدیر مدرسه کودکان کار درباره نیازهای اساسی این کودکان گفت: باید واقعیت موجود را دید. کودک کار امروز با توجه به شرایط امروز در صورت بی‌توجهی به جوان بزهکار فردا تبدیل می‌شود. کودکان در معرض آسیب ممکن است فردا بزهکار شوند. باید از حالا و از سن کودکی به فکر آنها بود. ما در مدرسه خودمان به این موضوع توجه داریم.

داودی با بیان اینکه ما بچه‌ها را جداسازی نکردیم و در دروازه غار هر مدرسه‌ای باز کنید بچه‌ها از همین تیپ هستند،‌ ادامه داد: مدارس دولتی دیگر هم می‌توانند بچه‌ها را با شرایطی ثبت نام کنند، اما آیا آنها علاقه دارند و با رضایت به آنجا می‌روند؟ آیا ساختار آموزش رسمی این چنین هست که والدین را راضی کنند تا بچه‌ها به مدرسه بروند یا برعکس است و معمولا با اکراه می‌روند؟

وی بیان کرد: ما مدرسه جداگانه‌ای نیستیم، جزو آموزش و پرورش هستیم، این مدرسه در قالب ساختار وزارتخانه و کاملا رسمی راه‌اندازی شده و با ساختار رسمی همراه است.باید آموزش و پرورش ساختار کل مدارس دولتی را به گونه‌ای اصلاح کند که بچه‌ها جذب مدارس شوند زیرا با زور جذب نمی‌شوند. در مجموع تمام نهادهای فعال در این حیطه نیازمند حمایت و زیرساخت‌ها هستند.

همچنین رضا جعفری سدهی، مدیرکل دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه کودکان کار به دلیل فقر اقتصادی به کارهای حقیرانه و آسیب‌رسان در خیابان اعم از دستفروشی، حمل بار، گلفروشی مشغول می‌شوند، گفت: تحقیقی که آمار همه کودکان را در یک سرشماری احصا کرده باشد نداریم، اما خودمان 10 هزار و 500 نفر از این کودکان را در مراکزمان شناسایی کردیم.

مدیرکل دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور افزود: از این تعداد، شمار آن دسته از کودکان کار که در خیابان زندگی می‌کنند محدود است و حدود 5 درصد آمار ما را تشکیل می‌دهد. اما کودکان کاری که خانواده دارند و به خانه برمی‌گردند 95 درصد آمار ما هستند و شناسایی بچه‌هایی که در کارگاه‌های زیرزمینی کار می‌کنند در حیطه وظایف ادارات کار است.

جعفری با بیان اینکه قبلا مراکز کودکان خیابانی شبانه روزی بود، گفت: اما از آنجا که تحقیقات نشان داد بسیاری از این کودکان دارای خانواده هستند، برای آنکه ارتباط این بچه‌ها با خانواده قطع نشود ما مداخلات خود را از حالات شبانه روزی به روزانه تبدیل کردیم و اکنون خدمات آموزشی و مددکاری را برای کودکان کار در مراکز روزانه ارائه می‌کنیم.

وی ادامه داد: آمارها نشان می‌دهد بسیاری از این بچه‌ها به اجبار وارد کار شدند و امری انتخابی برای آنها نبوده است. رویکرد ما در زمینه کودکان کار کاهش آسیب است. شاید ما در بهزیستی نتوانیم به تنهایی خانواده را به لحاظ معیشتی و اقتصادی تامین کنیم اما تلاش کردیم ساعت حضور آنها را در خیابان به تدریج کم کنیم. به هر روی تا خانواده توانمند نشود کودک را برای کار به بیرون می‌فرستد.

مدیرکل دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه آیین نامه ساماندهی کودکان کار مصوبه هیئت وزیران است و وظیفه 11 دستگاه در آن مشخص شده است، اظهار کرد: متاسفانه برخی مسئولین کودکان کار را عارضه شهری می‌دانند و سعی بر حذف آنها دارند، اما رویکرد ما کاهش آسیب است و معتقدیم تا عوامل به طور ریشه‌ای رفع نشوند شاید فردا کودک از جای بدتری سر دربیاورد.

وی درباره حمایت از مدارس خاص برای آموزش کودکان کار گفت: با جداسازی این کودکان چندان موافق نیستیم. این بچه‌ها باید مثل بقیه در مدارس معمولی درس بخوانند.