همه چیز درباره یک پروژه عجیب !

در کشوری زندگی میکنیم که علی رغم وجود مسئولین دلسوز و زحمت کش، در همه ی ادوار قوای سه گانه و سازمان های اجرایی دیگر، بعضا اما پروژه هایی وجود دارد که عمر به ثمر رسیدنشان به اندازه عمر جمهوری اسلامی ایران و یا شاید بیشتر از آن میرسد. چه بسا طرح های عمرانی حیاتی ای نیز وجود دارند که هنوز نیمه کاره مانده اند و متولیان ساخت آن با وعده و وعید از مردم فرصت میخرند.

یکی دیگر از طرح هایی که عمر آن حتی از عمر همه دولت ها هم نیز بیشتر است، پروژه آزاد راه تهران شمال است. پروژه ای که عدم تحقق آن سال هاست که آروزی یک سفر یک ساعتو نیمه تا شمال کشور را به دلمان گذاشته است. زیباترین مناطق تفریحی شمال ایران از مسیرهای همیشه ترافیک و بعضا خطرناک دسترسی دارد.

آزاد راه پرماجرای تهران - شمال نام پروژه ایست که قرار است شهر تهران را به شهرهای غربی استان مازندران متّصل کند. این بزرگراه شامل 4قطعه است که سال هاست توسط پیمانکاران در دولت های متفاوت درحال ساخت و ساز و اجرا می باشد.

پروژهٔ آزادراه تهران - شمال به منظور تأمین ارتباط مطمئن، سریع، و ارزان بین منطقهٔ شمالی و مرکزی کشور و سهولت ارتباط با کشورهای همسایهٔ شمالی در حال اجراست.

تاریخچه

مطالعات اوّلیّهٔ طرح آزادراه تهران-چالوس در سال ۱۳۵۳ آغاز شد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی مطالعات مسیر آزادراه از سوی وزارت راه و ترابری به مسابقه گذاشته شده و بهترین طرح توسط هیئتی متشکّل از وزارت راه و ترابری و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی نهاد ریاست جمهوری کشور انتخاب شد. درضمن، در طرح کالبدی منطقهٔ گیلان و مازندران و مجموعهٔ راهبردها و سیاست‌ها، که در سال ۱۳۷۳ به تصویب شورای عالی معماری و شهرسازی رسیده، بر ساخت یک راه ارتباطیِ سریع میان تهران و غرب مازندران تأکید شده‌است. این آزادراه بخشی از «آزادراه سراسری شمال-جنوب» است که کوتاه‌ترین مسیر ارتباطیِ دریای خزر با خلیج فارس بوده و در ترانزیت منطقه عمده‌ترین نقش را بر عهده خواهد داشت.

* آزادراه تهران شمال متشکل از چهار قطعه است که هر کدام شرح مسیر و پیشرفت ساختشان در دسترس است. اما به مناسبت عید نوروز و وعده های شب عیدی و شاید شب انتخاباتی تنها درباره قطعه ی اول آن یعنی از اواخر اتوبان همت تا شهرستانک چند جمله ای را مینویسیم.

 مشخصات قطعهٔ یک آزاد راه تهران-شمال:

این منطقه از تقاطع بزرگراه آزادگان و بزرگراه شهید همت شروع و با عبور از مناطق کن، سولقان و امامزاده عقیل و تونل تالون و دره لانیز به سه‌راهی شهرستانک می‌رسد؛ اجرای این قسمت که طول آن تقریباً ۳۲ کیلومتر بوده و تکمیل آن در اولویت است، موجب می‌شود قسمتی از راه فعلی که از طریق کرج می‌گذرد حذف شده و مسیر فعلی حدود ۶۰ کیلومتر کوتاه‌تر شود و صرفه‌جویی قابل‌توجهی در مصرف سوخت، استهلاک و وقت مسافران را به دنبال خواهد داشت.

احداث و تکمیل این منطقهٔ مهم که در مصوبهٔ هیئت دولت اولویت اول داشته، سال‌ها به تعویق افتاده‌است، اما با خوشبینی به قول های مسئولین تا اواسط سال آینده تکمیل می‌شود. مهم‌ترین قسمت این قطعه احداث تونل تالون به طول ۴٫۸۵ کیلومتر بوده که حفاری آن توسط چینی‌ها (شرکت STA) صورت گرفت که بعداً به دلیل تاخیرات زیاد پروژه و به علت مسائل مالی شرکت چینی از ادامه فعالیت منع و تنها قطعات مهم در دست این شرکت چینی باقی ماند (تکمیل عملیات لاینینگ تونل تالون و احداث پل شاریو ۲۱۰ متری) و ادامه عملیات به هفت شرکت ایرانی (ارسا ساختمان، شرکت دی، شرکت آباد راهان پارس، ناودیس راه، پورنام و اویول) واگذار گردید.

وعده های افتتاح قطعه اولویت دار آزادراه تهران-شمال

* طبق آماری که توسط مسئولین مطرح شده است، تا اول ماه بهمن سال 95 قطعه اول آزاد راه تهران شمال 81 درصد تکمیل شده است. آخرین وعده ی رسمی درباره افتتاح این پروژه نیز توسط وزیر فعلی راه مطرح شده است. آقای آخوندی قول گذر موقت مردم از این آزادراه را در نوروز ۹۶ داده‌اند.

* شاید قول آقای وزیر راه را صحبت های دبیر شورای عالی استانداری مازندران قابل باور تر کند که حدود یکماه پیش از ایمن سازی آزادراه تهران - شمال با اعتباری بالغ بر ۲۰۰ میلیارد تومان در سال جاری خبر داده بود.

* پس از افتتاح فاز نخست آزادراه حرم تا حرم دولت به طور جدی برنامه ریزی کرد تا چند آزادراه نیمه تمام باقی مانده را نیز به بهره برداری برساند. یکی از اصلی ترین این برنامه ها آزادراه تهران - شمال است که به ادعای معاونان وزارت راه تکلیف همه قطعات آن مشخص شده است.

خادمی، معاون وزیر راه و شهرسازی در هفته اول اسفندماه درباره این آزادراه گفته خوشبختانه پیشرفت فیزیکی قطعه یک آزادراه تهران - شمال بسیار مطلوب است و سال 96 این قطعه زیر بار ترافیک می رود. ادعایی نزدیک به ادعای آقای وزیر.

* فارغ از نگرانی ها درباره بازگشایی قطعه یک آزادراه تهران-شمال، مدیر عامل شرکت این آزاد راه، در خرداد ماه امسال گفته بود: امیدواریم بتوانیم این آزاد راه را به طور کلی در سال 99 به بهره برداری کامل برسانیم. این هم یک نقل قول دیگر از مدیر شرکتی که معلوم نیست تا موعد وعده اش در منصب پاسخگویی مانده باشد یا خیر.

واقعیت چیست؟

ما در مسیر تهران شمال با پر ترافیک ترین جاده ها، پر حادثه ترین راه ها و پر چالش ترین مسافرت ها روبرو هستیم. طبیعیست که ساختن یک مسیر جایگزین و ایمن ترو نزدیک باید جزء اولویت های هر دولتی باشد. چیزی تا به امروز صرفا به زبان دولت ها رانده شده است.

نکته ای که به نظر می رسد این است که اگر قطعه یک آزاد راه تهران شمال افتتاح شود به صورت دائم و تکمیل شده افتتاح نشده است. یعنی به صورت موقت و با دلایلی از قبیل مدیریت بحران برای مسافرت های عیدانه و یا یک مانور تبلیغاتی مختص سال آخر یک دولت.

در این میان آنچه مورد مطالبه عموم مردم ایران برای ارزیابی عملکرد دولت ها است افتتاح کامل پروژه ها و نه افتتاح نمایشی پروژه‌­های نیمه تمام است زیرا تجربه افتتاح پروژه های نیمه کاره در سال های گذشته نشان داده است که در اغلب موارد مشکلات جانبی ایجاد شده به هنگام بهره برداری نه تنها در جهت منافع ملی و مردمی نیست بلکه ضرر و زیان مالی هم به همراه دارد.

در این رابطه سید میثم لاجوردی، کارشناس حوزه حمل و نقل اذعان دارد: درحالی وعده افتتاح فاز یک آزاد راه تهران_شمال در بهار سال آینده داده شده که بررسی ها نشان از عدم تکمیل سیستم های تاسیسات تونل های این آزادراه تا شش ماه آینده دارد.

وی همچنین افزود: طول تونل های این محور بالای یک کیلومتر است و باید مطابق آئین نامه های اجرایی، این تونل ها مجهز به سیستم های تهویه باشند اما براساس بررسی های انجام شده بدلیل عقب ماندگی تجهیز سیستم های تاسیسات از برنامه اجرایی، تجهیز این تونل ها به سیستم تهویه تا شش ماه آینده امکان پذیر نیست، مشکلی که پس از گذشت دو سال از افتتاح قطعه یک واریانت ۳۲۰۰ متری تونل امامزاده هاشم به علت نرسیدن برق شاهد آن هستیم.

جمع بندی

احتمال اینکه قطعه اول آزادراه تهران- شمال برای ایام عید و تردد مسافران نوروزی موقتا افتتاح شود زیاد است. اما فارغ از خدمت رسانی عیدانه به مردم که بسیار محترم است باید دید که این افتتاح زودهنگام و موقت چه هزینه های زیادی ای را بر دوش بیت المال می اندازد؟ از طرفی، این سوال به وجود می آید که امنیت مسافران در این افتتاح موقت تا چه اندازه در نظر گرفته شده است؟

وقت آن رسیده است که به پروژه ی تهران شمال به عنوان یک راه مهم و نیاز اساسی گردشگری ایران نگاه شود تا صدمات این همه بدقولی مسئولین به اعتماد مردم، با تسریع روند ساخت این آزادراه جبران شود.