یک بام و دوهوای سازمان پژوهش درباره وضعیت پژوهشگاه آموزش و پرورش

 مدتی است که موضوع استقلال یا انحلال پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در محافل تعلیم و تربیتی ـ پژوهشی مطرح است؛ وزیر آموزش و پرورش با درک اثرات جبران ناپذیر مجادلات سیاسی و اداری بر فضای سالم علمی پژوهشی و از دست رفتن فرصت­‌های ذی قیمت خدمت برای تعیین تکلیف این موضوع پیش قدم شد.

بطحایی به خاطر سوابق طولانی مسؤولیت در دولت‌­های گذشته و حال و تجربه حضور در سمت­‌هایی چون معاونت شورای عالی آموزش و پرورش، مدیرکلی دفتر وزارتی، معاونت توسعه مدیریت و پشتیبانی و سرپرستی وزارت آموزش و پرورش و اکنون در قامت وزیر این دستگاه و احاطه بر تمامی ابعاد موضوع و علی­‌رغم داشتن ارتباط تنگاتنگ و اطلاعات کافی و آگاهی از نظرات مطروحه در جلسات متعدد کارشناسی برگزار شده درباره استقلال پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، به منظور بهره مندی از خرد جمعی و اتخاذ تصمیم نهایی دستور داد به منظور بررسی دقیق و پایان بخش موضوع، جلسه­‌ای با حضور شخصیت­‌های حقیقی و حقوقی صاحبنظر (به انتخاب وزیر آموزش و پرورش) شامل قائم مقام وزیر در امر هماهنگی، تعدادی از معاونین وزیر و رؤسای سازمان‌­های تابعه وزارت آموزش و پرورش برگزار شد.

*برگزاری جلسه تصمیم­‌گیری درباره استقلال پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش

خبرها حاکی از آن است که در بهمن ماه 1397 جلسه تصمیم‌­گیری درباره استقلال پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش به ریاست قائم‌مقام وزیر آموزش‌ و پرورش و رئیس  مرکز امور هماهنگی، ارتباطات و حوزه وزارتی و با حضور تمامی مدعوین مرتبط و دو نفر از نمایندگان آنها تشکیل و پس از مباحثات تخصصی صورت گرفته، اکثر اعضای جلسه با ارائه دلایل و استدلال­‌های علمی و حقوقی، با اتفاق نظر خواستار تفکیک پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش از سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی شدند و نتیجه موضوع پس از بررسی مجدد ابعاد حقوقی توسط معاونت حقوقی و امور مجلس و معاونت توسعه مدیریت و پشتیبانی تنظیم و تقدیم دفتر وزارتی و وزیر آموزش و پرورش شده است.

* نامه وزیر آموزش و پرورش به معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان اداری و استخدامی

وزیر آموزش و پرورش که در جلسات متعدد، مستمع نظرات موافقان و مخالفان استقلال پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش بود با اشراف بر نتیجه نهایی جلسه بهمن ماه توسط معتمدین و صاحبنظران و نیز بر اساس مطالبات اسناد بالادستی وزارت متبوع از جمله زیرنظام پژوهش و ارزشیابی که در آن به طور مشخص استقلال پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش مورد مطالبه قرار گرفته است و به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش و به امضای ریاست جمهور رسیده است و نیز بند  10-10سیاست‌­های ارائه شده خود به مجلس شورای اسلامی و اطلاع دقیق از وضعیت حوزه پژوهش در آموزش و پرورش، در تاریخ 11 اسفند ماه امسال در نامه‌ای به معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان اداری و استخدامی ضمن اعلام موافقت با استقلال پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، لغو بند 2 مصوبه شورای عالی اداری (مبنی بر ادغام پژوهشگاه در سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی) را درخواست می­‌کند.

در بخشی از متن نامه یاد شده آمده است: «با توجه به مصوبه شورای گسترش آموزش عالی در سال 1383 و موافقت سازمان امور اداری و استخدامی وقت با اساسنامه و ساختار تشکیلاتی پژوهشگاه و اختصاص ردیف و پست سازمانی و عدم درج واژه ادغام در متن اساسنامه پژوهشگاه، این مجموعه دارای هویت مستقل و قانونی است لکن با ادغام صورت گرفته، پژوهشگاه از حیث سازماندهی، کارکرد، نیروی انسانی و پاسخگویی بهنگام به نیازهای پژوهشی وزارت متبوع دچار مشکلات متعدد شده است، همچنین تفاوت مأموریت پژوهشگاه به عنوان مجموعه‌­ای مستقل برای پاسخگویی به مأموریت‌­های ملی و فرا سازمانی و نه محدود به یک سازمان و عدم تکلیف و ساختار سازمان پژوهش به منظور پاسخگویی به 1- نیازهای پژوهشی سایر بخش‌­های وزارتخانه 2- مدیریت امر پژوهش در آموزش و پرورش 3- گسترش فعالیت‌­های پژوهشی و 4-  عدم بررسی و شناسایی نیازهای پژوهشی، ضرورت و لزوم استقلال پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش را بیش از پیش بر مسؤولین امر روشن می سازد.

شایان ذکر است علاوه بر مفاد قانونی موجود و تفاوت مأموریت‌­های دو مجموعه، ادغام پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در سازمان پژوهش با هدف عملیاتی 23 سند تحول بنیادین و مفاد برنامه‌­های «زیرنظام پژوهش و ارزشیابی» که به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش و امضای ریاست جمهور رسیده است منافات اساسی دارد. لذا به منظور تحقق اهداف پژوهشی و پاسخگویی مؤثرتر به نیازهای پژوهشی وزارت آموزش و پرورش خواهشمند است دستور جداسازی و تفکیک پژوهشگاه مطالعات از سازمان پژوهش و برنامه‌­ریزی آموزشی در چارچوب اساسنامه مصوب توسط شورای عالی گسترش آموزش عالی وزارت علوم و زیر نظر وزیر آموزش و پرورش را به شورای عالی اداری صادر فرمایید».

* انتشار مصاحبه رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی درباره ادغام و حذف پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تنها 2 روز پس از نامه وزیر آموزش و پرورش خطاب به معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان اداری استخدامی و درخواست لغو بند 2 مصوبه شورای عالی اداری (مبنی بر ادغام آن مجموعه در سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی) و اعلام موافقت با استقلال پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌ها در پاسخ به این پرسش که زمزمه‌هایی مبنی بر انحلال پژوهشگاه مطالعات وزارت آموزش و پرورش به گوش می‌رسد، گفت: قطعاً این خبر درست نیست و بحث انحلال مطرح نیست اما تغییراتی در ساختار سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش و پرورش رخ می‌دهد.

وی ادامه داد: ما حتماً به فعالیت‌های عمیق پژوهشی قبل از برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی، حین و بعد از تألیف کتب نیاز داریم و در کنار این مساله آنقدر مسائل گوناگون برای پژوهش در آموزش و پرورش داریم که به نظر می‌رسد در سطح هر استان نیاز به مجتمع‌های پژوهشی داریم. حالا اینکه عنوان سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی باشد یا تحت عنوان مؤسسه باشد یا… مهم نیست. مهم اتفاقی است که باید رخ بدهد و برون داد و اثربخشی این پژوهش‌ها مهم است.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در پاسخ به این پرسش که این ادغام بر چه مبنا و ساختاری قرار است رخ بدهد، بیان کرد: در حال حاضر مصوبه‌ای داریم که ما را مکلف می‌کند تا به ادغام پژوهشگاه و سازمان اقدام کنیم. سازمان امور استخدامی کشور به حق این مصوبه را به ما داده است و تا آخر سال باید این اتفاق رخ بدهد.

حجت الاسلام والمسلمین ذوعلم اظهار کرد: ما مأموریتی به یکی از همکاران دادیم که در پژوهشگاه این موضوع را بررسی کنند و با اکثر محققان در این باره صحبت شده است تا دیدگاه در پژوهشگاه نیز بررسی شود و گزارش بررسی‌ها به بنده ارائه شده است.

وی اضافه کرد: در پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش دو دیدگاه مطرح است. یکی مخالف این است که آن ساختار به آن صورتی که در حال حاضر وجود دارد حذف شود که مخالف مصوبه قانونی است و دیدگاه دیگری که به پژوهش بها می‌دهد، موافق یک بازآرایی تشکیلاتی است.

* درخواست جمعی از اساتید علوم تربیتی از بطحایی/ پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش مستقل شود

جمعی از اساتید علوم تربیتی و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های کشور طی نامه ای به وزیر آموزش و پرورش خواستار استقلال پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش شدند.

در این نامه آمده است: «با توجه به جایگاه و شأن تحقیقات در بهبود و ارتقاء کیفیت نظام تعلیم و تربیت و ضرورت استفاده موثر و بهره مندی صحیح از ظرفیت‌ها و خدمات پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در تحقق اهداف وزارت آموزش و پرورش و اجرای مفاد اسناد بالادستی و به خصوص سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ، خواستار آن هستیم که پژوهشگاه که سابقه درخشانی در عرصه تحقیقات آموزشی داشت و در سال 1389 در سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ادغام شد؛ از این سازمان جدا شده و درچارچوب اساسنامه مصوب خود و زیر نظر وزیر آموزش و پرورش به فعالیت پربار خود ادامه دهد . همانگونه که جنابعالی هم اذعان دارید پژوهشگاه مطالعات پس از ادغام و علی‌رغم تلاش‌های فراوان اعضای هیأت علمی و اساتید خدوم آن دچار کوچک سازی شدید و محدودیت ساختاری و اداری شده و قادر به ایفای کامل وظایف خود و پاسخگویی به نیازهای پژوهشی متعدد وزارت آموزش و پرورش نیست».

* فراخوان اعضای هیأت علمی پژوهشگاه و برگزاری جلسه مشورتی درباره موضوع ادغام پژوهشگاه

پس از انتشار مصاحبه رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، با فراخوان اعضای هیأت علمی پژوهشگاه و شورای مدیران پژوهشگاه به جلسه مشورتی درباره موضوع ادغام پژوهشگاه پیگیری و دنبال شد؛ خبرهای رسیده از این نشست حاکی از آن دارد که طی مباحثات علمی و بعضاَ مجادله‌­های صورت گرفته تمامی سخنرانان جلسه(اعضای هیأت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش) با انتقاد از نظرات غیرعلمی وغیرکارشناسی بیان شده، با ادغام پژوهشگاه به مخالفت جدی برخاستند و در نهایت رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به این جمله بسنده کرد که فعلاً اقدامی را تا زمان پاسخ نامه وزیر انجام نخواهیم داد.

*گلایه اعضای هیأت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش

با توجه به مطرح شدن موضوع ادغام پژوهشگاه مطالعات در فضای عمومی جامعه به ویژه پیگیری آن توسط جامعه محققان و پژوهشگران، اتفاق جدیدی رخ داد.

خبر سایت سازمان پژوهش و برنامه‌­ریزی درباره جلسه رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با اعضای هیأت علمی پژوهشگاه در تاریخ 15 اسفند ماه امسال و عدم انتشار نظر مخالفان ادغام پژوهشگاه، به شدت مورد اعتراض شرکت­‌کنندگان در این نشست قرار گرفت و اعضای هیأت علمی و کارشناسان پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در اعتراض به این موضوع، ضمن گلایه از روابط عمومی درباره عدم انعکاس کامل نظرات سخنرانان، طی نامه‌­­ای که به امضای اکثریت قریب به اتفاق اعضای هیأت علمی و کارشناسان پژوهشگاه مطالعات رسیده است از تصمیم وزیر آموزش و پرورش درباره استقلال پژوهشگاه مطالعات و تفکیک از سازمان پژوهش تشکر و تسریع در پیگیری موضوع تقاضا را کردند.

*درخواست برخی نمایندگان مجلس از رئیس‌جمهور مبنی بر استقلال پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش

 بر اساس اطلاعات واصله ، چندی پیش نیز جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی با ارسال نامه‌­ای خطاب به رئیس جمهور با اشاره به نقش و جایگاه حساس و سرنوشت ساز پژوهش در ارتقا و بهبود کیفیت نظام آموزش و پرورش و لزوم بهره‌گیری مؤثرتر از ظرفیت‌­ها و خدمات پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در تحقق اهداف آن وزارتخانه و اجرای سند تحول بنیادین خواستار صدور دستور رئیس جمهور نسبت به استقلال پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش شدند.

* پیشنهاد وزیر آموزش و پرورش درباره استقلال پژوهشگاه آموزش و پرورش

حجت‌الاسلام والمسلمین علی ذوعلم رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در خصوص آخرین وضعیت تعیین تکلیف پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در جمع خبرنگاران در اردوگاه شهید باهنر تهران، اظهار کرد: پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش طبق مصوبه‌ای که ۸ سال پیش ابلاغ شده، در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادغام شده است ولی این ادغام هنوز کامل انجام نگرفته است.

وی ادامه داد: اخیراً پیشنهادی وزیر آموزش و پرورش دارد که این مصوبه تغییر کند که منتظریم سازمان امور اداری و استخدامی کشور درباره این نامه اخیر وزیر اعلام نظر کند؛ اگر اعلام کرد که همان مصوبه به قوت خود باقیست، ما باید به حکم قانون کار خود را انجام دهیم و اگر اعلام کرد که پژوهشگاه از سازمان جدا شود که این موضوع انجام می‌شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم درباره محتوای نامه وزیر آموزش و پرورش درخصوص پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش گفت: وزیر آموزش و پرورش بر اساس ادله‌ای خواسته است که مصوبه اصلاح شود و پژوهشگاه از سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی جدا شود.

وی تصریح کرد: ما هیچ نظر خاصی نداریم و می‌گوییم هرچه قانون ابلاغ کرد باید همان را اجرایی کنیم.

*  اصرار بر حذف پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش به چه دلیل است؟

اکنون که وزیر آموزش و پرورش با بررسی‌­های جامع و استماع نقدهای فنی و مستدل و با نگاهی زیرساختی و تحول­گرایانه و درک لزوم دگردیسی پژوهشی این ساختار با اعلام نظر نسبت به استقلال پژوهشگاه مطالعات مسیر آتی این مجموعه را مشخص ساخته است و با اتخاذ تصمیم آگاهانه و منشعب از خرد جمعی صاحبنظران حقوقی و حقیقی آموزش و پرورش و به پشتوانه آرای اساتید تعلیم و تربیت و اعضای هیأت علمی دانشگاه­‌های کشور و نمایندگان مجلس شورای اسلامی گامی دیگر در راستای عملیاتی شدن سند تحول بنیادین آموزش و پرورش برداشته است و در شرایطی که مدبرانه و امیدوارانه در پاسخ به اولین توصیه‌ مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم درباره علم و پژوهش، با اصلاح ساختار و نگاه ویژه به این مهم، فریاد اجابت سرداده است، اصرار بر حذف پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش به عنوان بازوی پژوهشی دستگاه تعلیم و تربیت و تغییر دادن هویت و سلب استقلال آن با چه دلایل و براهینی قابل توجیه است؟