دانشجویان بعد از "پیش‌دفاع" تا ۳ نیمسال ملزم به پرداخت شهریه نیستند

جواد علمایی با اشاره به بخشنامه "دفاع از رساله دکتری تخصصی دانشگاه آزاد اسلامی"، تأکید کرد: مقطع دکتری، یک دوره  آموزشی  و پژوهش‌ بوده و یکی از مهم‌ترین ارکان آن نگارش مقاله است.

وی با بیان اینکه نه چاپ مقاله، بلکه پذیرش مقاله در مجلات را ملاک "جلسه پیش دفاع" قرار داده‌ایم، گفت: چاپ مقاله ممکن است یک سال طول بکشد، اما در مورد پذیرش، مجلات حداکثر ظرف سه ماه جواب اولیه را می‌دهند. در این مرحله مقاله نیازمند REVISE یا اصلاح است که بعد از اصلاح از سوی پژوهشگر، مقاله حداکثر ظرف ۶ ماه پذیرش می‌گیرد.

معاون علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی افزود: بعد از اخذ پذیرش در مجله، دانشجو می‌تواند در "جلسه پیش دفاع" شرکت کند که بعد از این جلسه دانشجو، لازم است تا ۳ نیم‌سال پس از چاپ مقاله پذیرش شده از پایان‌نامه خود دفاع کند و در این مدت ملزم به پرداخت شهریه نیست؛ بدیهی است در صورت عدم احراز شرایط دفاع نهایی، دانشجو باید در نیمسال‌های بعدی (تا سقف سنوات مجاز) نسبت به ثبت‌نام و پرداخت شهریه اقدام کند.

علمایی خاطرنشان کرد: زمانی که دانشجو به خروجی کارش می‌رسد، باید سریع نتایج کارش را به یک مجله معتبر ارسال و پس از آن منتشر کند. تا زمانی که مجله به دانشجو جواب بدهد، دانشجو فرصت دارد پایان‌نامه‌اش را بنویسد.

وی یادآور شد: بدیهی است که دانشجو باید برای مقاله‌اش مقدمه، روش کار و ... بنویسد و چنان‌چه به نتایج کار خود اعم از نرم‌افزاری یا آزمایشگاهی دست پیدا کرد، این نتایج را به مجله بفرستد. این‌ها مواد کار دانشجو است و بعد از این است که دانشجو تازه باید نگارش پایان‌نامه خود را آغاز کند.

معاون علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: موضوع داشتن مقاله برای دانشجویان مقطع دکتری از الزامات وزارت علوم هست و دانشجویان ورودی قدیم هم این الزام را داشته‌اند. دانشجویان قدیم در مقطع دکتری، دو مقاله (یکی را در زمان تسویه) تحویل می‌دادند و اگر می‌خواستند نمره بیشتری بیاورند، باید مقاله سوم را هم تحویل می‌دادند. در حال حاضر تعداد مقالات الزامی برای دانشجویان دکتری جهت پیش دفاع به یک مقاله کاهش پیدا کرده و دیگر دانشجو پس از دفاع جهت تسویه معطل مقاله نمی‌ماند.

علمایی در مورد دانشجویانی که آماده دفاع هستند، اظهار کرد: ما گفتیم اگر کسی نسبت به ارسال مقاله برای مجلات خارجی اقدام کرده، اگر تا آخر فروردین هم پذیرش بگیرد، می‌تواند از رساله خود دفاع کند. بنابراین برای کسانی که تاکنون اقدامی در راستای چاپ مقاله انجام داده باشند، امکان دفاع فراهم است. اگرهم کسی تاکنون نه مقاله نوشته و نه برای چاپ آن اقدامی کرده، فرقی با دانشجوی ورودی جدید ندارد. در مورد حساب شدن سنوات برای دانشجو هم این نکته باید مورد نظر باشد که دانشجو در نهایت باید مقاله‌اش را ارائه کند و این از الزامات دوره دکتری است.

وی سپس به مقایسه بخشنامه جدید و قبلی پرداخت و تشریح کرد: موظفی چاپ مقاله در بخشنامه جدید نسبت به بخشنامه قبلی نه تنها سخت‌تر نشده، بلکه آسان‌تر نیز شده است؛ به طوری که در برخی مواقع دانشجو می‌تواند با پذیرش یا چاپ فقط یک مقاله Q۱  از رساله خود دفاع کند. در واقع در این بخشنامه برای مقالات چاپ شده در نشریات با اعتبار بالاتر، ارزش‌گذاری بیشتری لحاظ شده است.

معاون علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: در این بخشنامه دانشجویان برای دفاع می‌توانند علاوه بر مقاله، دستاوردهای دیگری نظیر ثبت پتنت ملی یا بین‌المللی، تولید محصول دانش‌بنیان منجر به تجاری‌سازی یا چاپ کتاب حاصل از رساله خود را ارائه کنند. همچنین جهت اعتبار بخشیدن به نشریات دانشگاه آزاد اسلامی، باید یک مقاله در این نشریات نیز چاپ کنند. مهمترین تفاوت بخشنامه جدید با بخشنامه قبلی، اجباری شدن فرآیند پیش دفاع است که به صورت متمرکز خواهد بود و با هدف افزایش آمادگی دانشجو برای دفاع نهایی و جدیت نظارت کیفی بر فرآیندهای پژوهشی اجرای رساله تا دفاع اجرا می‌شود.

وی در پایان گفت: دانشجویان نباید نگران فاصله زمانی بین اخذ پذیرش تا چاپ مقاله باشند. در مواردی که مقاله پذیرفته شده DOI  دریافت کند و به صورت قابل رؤیت ( online visible) در سایت نشریه بارگذاری شده باشد، در حکم مقاله چاپ شده تلقی خواهد شد (چراکه واقفیم در برخی مواقع تا زمان دریافت شماره صفحه و شماره مجلد یا در واقع چاپ نهایی پس از دریافت پذیرش ممکن است چندین ماه طول بکشد).

 جمعی از دانشجویان دکتری دانشگاه آزاد از طریق امضای نامه‌ای دیجیتالی خطاب به دکتر محمد مهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی از بخشنامه "دفاع از رساله دکتری تخصصی دانشگاه آزاد اسلامی" انتقاد کرده و با اشاره به زمان‌بر بودن فرآیند پذیرش و چاپ مقالات، نسبت به افزایش سنوات و لزوم پرداخت شهریه ابراز نگرانی کرده بودند. خواسته اصلی این دانشجویان این بود که بخشنامه فوق در مورد دانشجویان ورودی قدیم اجرا نشود تا آن‌ها بتوانند مطابق با بخشنامه‌های قبلی تحصیلات خود را به پایان برسانند.