تاثیر شنبلیله در کاهش چربی خون

دیس‌لیپیدمی یا میزان نامناسب لیپید یا چربی در خون می‌تواند به صورت بالا بودن تری‌گلیسرید، بالابودن کلسترول، بالا بودن کلسترول LDL و یا کاهش سطوح HDL باشد. طبق آمار سازمان  جهانی بهداشت، دیس لیپیدمی، با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی مرتبط است.

بیماری‌های قلبی عروقی، عامل اصلی مرگ‌ومیر در سراسر جهان است و تخمین زده می‌شود که دیس لیپیدمی یا میزان نامناسب چربی خون، مسئول بیش از چهار میلیون مرگ در سال است. بالا بودن چربی خون می‌تواند باعث ایجاد پلاک در عروق خونی و ایجاد سختی عروق یا تصلب‌شرایین شود.

امروزه از داروهای موثری برای درمان این مشکل استفاده می‌شود که می‌تواند میزان تری‌گلیسیرید و کلسترول خون را به میزان قابل توجهی کاهش دهد؛ ولی با این حال عوارض جانبی متعدد و هزینه‌ها باعث شده است که این داروهای شیمیایی، همیشه بهترین انتخاب برای افراد نباشند. به همین دلیل پژوهشگران به دنبال ترکیبات جدیدی برای حل این مشکل هستند.

گیاه شنبلیله؛ یک گیاه دارویی است که در بسیاری از کشورها به صورت خشک، برگ تازه، ادویه استفاده می‌شود. شنبلیله می‌تواند به عنوان درمان کمکی برای بیماران مبتلا به دیابت نوع دو استفاده شود. در گذشته در یک مطالعه متاآنالیز، تاثیر شنبلیله را در چربی خون بیماران مبتلا به دیابت نوع دو بررسی شده است. بر همین اساس پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، با انجام یک مطالعه متا آنالیز، مقالات منتشر شده درباره تاثیر شنبلیله را در چربی خون افراد سالم، بیماران مبتلا به دیابت نوع دو و بیماران دارای چربی خون بالا بررسی کردند.

برای انجام این مطالعه، مقالات منتشر شده در پایگاه‌های داده بین‌المللی از ژانویه 2000 تا دسامبر 2019 جستجو شد و پس از بررسی مقالات استخراج‌شده، در نهایت 15 مقاله مورد بررسی قرار گرفت.

از بین 15 مقاله بررسی‌شده، یازده مقاله کارآزمایی بالینی همراه با گروه کنترل و چهار مقاله بدون گروه کنترل بودند. بررسی‌های این مطالعه فرا تحلیل نشان داد که در کارآزمایی‌های بالینی همراه با گروه کنترل، مصرف شنبلیله منجر به کاهش قابل توجه میزان تری‌گلیسیرید، کلسترول تام و کلسترول بد یا LDL شده است. اما در مطالعات بدون گروه کنترل، این‌گونه نبود. این بررسی‌ها نشان داد که مصرف شنبلیله هم در مطالعات با گروه کنترل و هم در مطالعات بدون گروه کنترل، تاثیر مثبت و معناداری بر افزایش کلسترول خوب یا HDL دارد. با این حال ناهمگونی بین داده‌ها در این مطالعات وجود داشت.

تفاوت این مطالعات در افراد شرکت‌کننده در مطالعه (افراد سالم، بیماران مبتلا به دیابت نوع 2، بیماران مبتلا به اختلالات چربی خون)، تفاوت در دوز مصرفی شنبلیله، اشکال مختلف مصرف شنبلیله (عصاره دانه/ پودر دانه/ پودر برگ) بود. همچنین به نظر می‌رسد نوع آماده‌سازی محلول شنبلیله، و تفاوت در مدت زمان پیگیری (از چند ساعت تا چند هفته) مهم‌ترین عوامل تغییر در نتایج مطالعه باشند.

با توجه به این نتایج این مطالعه فراتحلیل، می‌توان نتیجه گرفت که مصرف شنبلیله در کاهش تری‌گلیسیرید، کاهش کلسترول تام و کاهش کلسترول بد یا LDL و همچنین در افزایش کلسترول خوب یا HDL موثر است.

پژوهشگران این مطالعه می‌گویند که شنبلیله می‌تواند به طور موثر به عنوان کاهنده چربی خون مخصوصاً برای بیماران مبتلا به دیابت نوع دو استفاده شود. با این حال، این محققان معتقدند که مطالعات با کیفیت بالای بیشتری برای اثبات اثربخشی بالینی این گیاه مورد نیاز است.

در انجام این تحقیق کیان حشمت، ندا مشایخی اصل، عاطفه عامری‌زاده، زهرا تیموری جروکانی و معصومه صادقی؛ پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با یکدیگر مشارکت داشتند.

بررسی‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان «تأثیر مصرف شنبلیله بر پروفایل لیپیدی سرم: مروری سیستماتیک و متاآنالیز» در ماه‌نامه Phytotherapy Research منتشر شده است.