آتشکده هارپاک نگینی در روستای ابیانه

آتشکده هارپاک، یکی از جاذبه های دیدنی ابیانه، جزو معابد زرتشتیان به حساب می آید. این معبد که می توان گفت باقدمت ترین بنا در این روستا دانست، در یکی از گذرگاه های سرپوشیده قرار گرفته است. ساخت این آتشکده متعلق به دوره هخامنشیان می باشد و در دوره ساسانیان رواج پیدا کرده است. گفته می شود برای روشن کردن آتشی که در این بنا روشن بوده است از زغال سنگ استفاده می شده است، به همین خاطر در اطراف این روستا، زغال سنگ بسیار یافت می شود. برای این آتش احترام بسیاری قائل بودند و به صورت کاربردی برای روشن کردن راه کاروان استفاده می شده است.

در مورد نام این آتشکده در ابیانه، چندین نظر وجود دارد. برخی می گویند هارپاک نام یکی از شخصیت های بزرگ زمان هخامنشی بوده است. گفته می شود کوروش برای سپاس از هارپاک دستور ساخت آتشکده هایی به نام او در تمام مناطق ایران را می دهد. به همین دلیل این آتشکده را نیز متعلق به همان دوران می دانند. اما داستان قدردانی کوروش از هارپاک این است که فرزنگ هوخشتره، شاه ماد، ارثیه پدر خود را که بسیار زیاد بود، کاملا از دست داد. او فرزندی به نام ماندانا داشت که شبی خوابی می بیند که تعبیر آن، این بوده است که ماندانا دخترش، پسری را به دنیا خواهد آورد که سلطنت ماد را از دست او خواهد گرفت، به همین خاطر او ترسید و دخترش را به فردی به نام کمبوجیه می دهد. کمبوجیه، فردی آرام بوده است، تا فرزند آن ها نیز آرام باشد. فرزند ماندانا، کوروش بود و بعد از تولد ولی، پدر ماندانا دوباره خوابی می بیند، به همین دلیل به هارپاک که وزیر او بود، دستور از بین بردن کوروش را می دهد، اما او این کار را نکرد و او را به چوبان دربار سپرد و ادامه زندگی او در قصر شاه بود. بعد از سال ها پدر ماندانا، کوروش را می شناسد و به دلیل قصور هارپاک تصمیم به اتنقام از او می گیرد و پسر او را می کشد.

کوروش در پارس تصمیم به قیام علی شاه ماد می کند و شاه ماد نیز هارپاک را فرمانده سپاه خود قرار می دهد، اما هارپاک، سپاه را تسلیم کوروش می کند و کوروش نیز سلسله ماد را منقرض کرده و پایتخت آن را فتح می کند. به همین خاطر کوروش برای این کار بزرگی که هارپاک کرده بوده است، دستور ساخت آتشکده های بسیاری به نام او را می دهد.برخی دیگر هارپاک را به دو کلمه جدا هر و پک تقسیم می کنند که این کلمات در گویش مردم روستای ابیانه به ترتیب به معنای زیر و پله می باشند.

معماری و موقعیت

بنای آتشکده هارپاک روستای ابیانه همان طور که گفته شد در گذرگاه سرپوشیده (سابات) یکی از کوچه های این روستا قرار دارد. این کوچه اصلی ترین مسیر این روستا به حساب می آید که از دروازه بالا تا دروازه پایین کشیده شده است. این کوچه دارای 4 گذرگاه سرپوشیده می باشد که بنای آتشکده در اولین سابات قرار دارد. این بنا ار طرف دید دارد و مصالح بکار رفته در آن، گچ و سنگ لاشه می باشد. این بنا شامل 4 طاقی و 3 طبقه است. در آخرین طبقه این آتشکده یک تالار کوچک باقی مانده است. یک طبقه دیگر این بنا مخصوص مراسم مذهبی بوده است.