ستاره‌ای که ۱۲ هزار سال دیگر ستاره قطبی زمین می‌شود

مهندس مسعود عتیقی پدیده بارش‌های شهابی را جزو آن دسته از پدیده‌های نجومی دانست که نه تنها مورد توجه آماتورهای دانش ستاره شناسی قرار می‌گیرند، بلکه عموم مردم نیز مشتاق مشاهده شهاب‌ها در این پدیده زیبا هستند.

وی اولین بارش شهاب‌های تعریف شده سالیانه را بارش شهابی "چنگی" و یا "شلیاقی" (Lyrid meteor shower) عنوان کرد و یادآور شد: این بارش ذرات به جا مانده از دنباله‌دار "تاچر" است که در برخورد با جو زمین آن را ایجاد می‌کنند.

عتیقی خاطر نشان کرد: هر چند در سال ۱۴۰۱، عموما بارش‌های شهابی با ماه کامل و یا نور زیاد ماه همراه بوده و جلوه چندانی ندارند، اما در بارش شهابی پیش رو، با توجه به ساعت طلوع ماه می‌توان متوقع دیدن برخی از شهاب‌های بارش شهابی چنگی بود.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران اظهار کرد: بارش شهابی چنگی امسال در ساعت 22 و 30 دقیقه شبانگاه جمعه 2 اردیبهشت ماه سال 1401 به اوج خواهد رسید. بدیهی است از ساعات اولیه شب و تاریک شدن آسمان تا بامداد روز بعد می‌توان متوقع مشاهده شهاب‌های این بارش بود.

به گفته وی در این بارش تا حدود ساعت 2 و 30 دقیقه بامداد شنبه 3 اردیبهشت، ماه در آسمان نبوده و به دور از نقاط شهری و آلودگی هوا و نور شهرهای بزرگ، می‌توان برخی از شهاب‌های درخشان این بارش را مشاهده کرد.

وی با تاکید بر اینکه ZHR و یا "میزان بارش ساعتی سرسویی" این بارش کم و حداکثر 20 شهاب در ساعت است، ادامه داد: در تمام پهنه آسمان امکان مشاهده شهاب‌های این بارش وجود دارد.

عتیقی یادآور شد: با امتداد خلاف جهت حرکت شهاب‌ها، در آسمان به نقطه واحدی می‌رسیم که به آن "کانون بارش" (Radiant) می‌گویند و در بارش شهابی چنگی، کانون بارش در نزدیکی ستاره "کرکس نشسته" (نَسر واقع - Vega) قرار دارد.

صورت فلکی چنگ رومی (شلیاق) و موقعیت کانون بارش چنگی

عتیقی خاطر نشان کرد: نکته جالب درباره این ستاره (کرکس نشسته) آن است که 12 هزار سال دیگر راستای محور زمین به سمت این ستاره خواهد بود و به جای ستاره "جُدی" که امروزه ستاره قطبی زمین است، 12 هزار سال بعد، ستاره نسر واقع، ستاره قطبی زمین و معیاری برای یافتن شمال آسمان خواهد بود.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران با اشاره به دنباله‌دار "تاچر"، توضیح داد: دنباله‌دار "تاچر" توسط یک آماتور امریکایی به همین نام در آوریل سال 1861 میلادی شناسایی شد و دوره گردش آن به دور خورشید، هر 415 سال است. این دنباله‌دار 254 سال دیگر به دیدار خورشید می‌آید و معمولا 3 تا 4 سال قبل و بعد از عبور دنباله‌دار منشأ هر بارش از نزدیکی مهر تابان، متوقع مشاهده تعداد زیادی شهاب در یک بارش شهابی می‌توان بود.

وی مدت زمان گردش دنباله‌دار "تاچر" به دور خورشید را دوره نسبتا زیادی دانست و گفت: همین امر موجب شده تا این دنباله‌دار جزو دنباله‌دارهای میان دوره، طبقه‌بندی شود.

عتیقی سرعت ذرات بارش شهابی چنگی هنگام برخورد با جو زمین را حدود 48 کیلومتر بر ثانیه عنوان کرد و افزود: این ذرات میلی‌متری و میکرومتری که بسیار ریز هستند، در ارتفاع 80 تا 150 کیلومتری زمین، طی فرآیندی خاص که ناشی از اصطکاک آنها با اتم‌های جو زمین است، درخشان می‌شوند و مشاهده آنها نیاز به هیچگونه ابزار رصدی نداشته و با چشم غیرمسلح به دور از شهرها امکان‌پذیر است.