چگونه می‌توانیم دست‌های خود را جوان نگه داریم؟

با بالا رفتن سن، بدن شما دچار تغییرات مختلفی می‌شود که معمولا بعضی از نشانه‌های واضح آن را می‌توانید روی پوست، به‌خصوص پوست دست‌ها، ببینید.

دست‌ها یکی از اولین مکان‌هایی هستند که علائم پیری را نشان می‌دهند، چرا که در طول روز دائما در حال استفاده از آن‌ها هستید یا به‌طور مکرر آن‌ها را در معرض نور خورشید قرار می‌دهید.

بسیاری از ما با افزایش سن از پوست صورت‌مان مراقبت می‌کنیم، اما اغلب دست‌هایمان را نادیده می‌گیریم. مراقبت از دست‌ به آن کمک می‌کند که با بالا رفتن سن زیبایی طبیعی خود را حفظ کند. 

۱. لکه‌های پیری

لکه‌های پیری که به آن‌ها لکه‌های خورشیدی یا لکه‌های کبدی هم می‌گویند، لک‌های پوستی صاف و گرد به رنگ قهوه‌ای تا سیاه هستند که معمولا در مناطقی از پوست که دائما در معرض نور آفتاب قرار می‌گیرند (مثل دست‌ها و صورت) مشاهده می‌شوند. با بالا رفتن سن، ممکن است این لکه‌ها بزرگ‌تر شوند.

پیشگیری

با کاهش قرار گرفتن در معرض اشعه‌ی ماوراء بنفش خورشید می‌توان از ایجاد لکه‌های پیری پیشگیری کرد. برای این منظور باید به کمک کرم ضد‌آفتاب از دست‌های  خود محافظت کنید. نکات مهمی که هنگام استفاده از ضد‌آفتاب باید به خاطر بسپارید عبارت‌اند از:

ضدآفتابی انتخاب کنید که SPF آن حداقل ۳۰ باشد.

از یک ضدآفتاب طیف‌گسترده (broad-spectrum sunscreen) استفاده کنید. این نوع ضدآفتاب از پوست شما در برابر هر دو نوع اشعه‌ی ماوراء بنفش A و B محافظت می‌کند.

در تمام طول سال روی پوست‌تان ضدآفتاب بزنید، به‌خصوص از ظهر تا ساعت ۴ بعد از ظهر که پرتوهای خورشید قوی‌تر هستند.

درمان

اگر روی دست‌تان لکه‌های پیری دارید، می‌توانید آن‌ها را با لایه‌برداری شیمیایی یا استفاده از میکرودرم خانگی از بین ببرید. با این روش‌ها لایه‌ی فوقانی پوست برداشته می‌شود، درنتیجه پوست صاف‌تر و جوان‌تر به نظر می‌رسد.

۲. پوست خشک و پوسته پوسته

خشکی و پوسته پوسته شدن پوست مشکل شایعی است که اغلب با افزایش سن دیده می‌شود، اما لزوما اجتناب‌ناپذیر نیست. کمبود آب و خواب می‌تواند پوست شما را خشک کند. سیگار کشیدن هم با از بین بردن رطوبت طبیعی پوست، خشکی آن را بدتر می‌کند. از سایر عواملی که باعث خشکی پوست می‌شوند می‌توان به گردش خون ضعیف اشاره کرد که در اثر عوامل زیر رخ می‌دهد:

• رژیم غذایی نامناسب که فاقد مقادیر توصیه‌شده‌ی مواد مغذی مهم است

• کمبود خواب

• فعالیت بدنی ناکافی

هوای سرد و خشک هم ممکن است باعث بدتر شدن خشکی دست‌ها شود.

پیشگیری

با استفاده از صابون‌ها و لوسیون‌های بدون عطر می‌توانید از خشکی و پوسته پوسته شدن دست‌ها پیشگیری کنید، به‌خصوص اگر پوست حساسی دارید. سایر راهکارهای مفید برای پیشگیری از خشکی دست‌ها عبارتند از:

• همیشه در زمستان و ماه‌های سرد سال در بیرون از منزل دستکش بپوشید تا از کاهش بیشتر رطوبت پیشگیری کنید.

• هر بار که دست‌های خود را می‌شویید از کرم دست استفاده کنید.

• تا حد امکان از قرار دادن دست‌های خود در آب برای مدت طولانی بپرهیزید.

درمان

درمان خشکی دست به شدت آن و میزان ترک‌های پوست بستگی دارد. یک مرطوب‌کننده‌ی خوب که برای استفاده در روز طراحی شده است، بدون چرب کردن بیش از حد دست‌ها، به رفع خشکی آن‌ها کمک می‌کند.

شب‌ها می‌توانید از یک مرطوب‌کننده‌ی غلیظ‌تر استفاده کنید. برای به حداکثر رساندن اثر مرطوب‌کننده، در طول شب دستکش نخی بپوشید. محصولات حاوی اسید لاکتیک ممکن است برای پوست‌های بسیار خشک مفید باشد. چرا که سلول‌های مرده‌ی پوست را از بین می‌برند.

۳. چین و چروک‌های روی پوست

با بالا رفتن سن، پوست خشک‌تر و نازک‎تر می‌شود و الاستیسیته یا خاصیت کشسانی آن کاهش می‌یابد. ترکیب این عوامل باعث می‌شود پوست انعطاف‌پذیری خود را از دست بدهد و در برابر آسیب مقاومت کمتری داشته باشد، درنتیجه خطوط ریز و چین و چروک‌ها روی آن ایجاد‌ می‌شوند.

دو نوع اشعه‌ی ماوراء بنفش وجود دارد: UVA و UVB  که UVB با سوختن پوست ارتباط دارد، در حالی که قرار گرفتن در معرض UVA می‌تواند پیری پوست را تسریع کند. اشعه‌ی ماوراء بنفش پروتئین‌های کلاژن و الاستین را که از پوست حمایت می‌کنند، تجزیه می‌کند. با تحلیل رفتن این پروتئین‌ها، پوست ضعیف‌تر شده و مستعد افتادگی و چین و چروک می‌شود.

پیشگیری

شما می‌توانید تا حد زیادی  از کاهش کلاژن در دست‌ها جلوگیری کنید. به‌عنوان مثال، سیگار هم تولید کلاژن را کاهش می‌دهد و هم مستقیما مسؤول از دست دادن آن است. قرار گرفتن در معرض اشعه‌ی ماوراء بنفش خورشید هم عامل دیگری است که با افزایش سن باعث ایجاد چین و چروک می‌شود. به همین دلیل، ترک سیگار و استفاده از ضد‌آفتاب در تمام طول سال یک امر ضروری است.

درمان

به دنبال کرم دست حاوی رتینول (مشتق ویتامین A) باشید. استفاده‌ی روزانه از این کرم می‌تواند به صاف‌تر جلوه دادن پوست شما کمک کند.

۴. ناخن‌های زرد

ناخن‌های شما هم می‌توانند علائم پیری زودرس پوست را نشان دهند، چون در حقیقت بخشی از پوست هستند. ناخن‌ها از کراتین ساخته شده‌اند، فیبر پروتئینی که به‌طور طبیعی از انگشت‌های شما به سمت بیرون رشد می‌کند.

اگرچه قارچ ناخن می‌تواند رنگ ناخن‌ها را زرد کند، اما عوامل دیگری هم وجود دارند که ممکن است به زرد شدن ناخن‌ها منجر شوند مثل سیگار کشیدن، استرس و بیماری‌های زمینه‌ای.

پیشگیری

با ترک سیگار و کنترل استرس می‌توانید احتمال تغییر رنگ ناخن‌ها را به حداقل برسانید.

درمان

اگر ناخن‌هایتان زرد شده‌اند، با پزشک صحبت کنید. او می‌تواند مشخص کند که آیا این تغییر رنگ به عفونت قارچی یا بیماری‌ دیگری مربوط است یا خیر.

قارچ ناخن را می‌توان با محصولات بدون نسخه‌ای که به‌طور روزانه مصرف می‌شوند از بین برد تا رنگ ناخن‌ها به حالت عادی برگردد. این روند می‌تواند چند هفته طول بکشد.

۵. برجسته شدن (بیرون‌زدگی) رگ‌های دست

با افزایش سن، پوست شما به‌طور طبیعی نازک‌تر می‌شود و وریدها (سیاهرگ‌ها) را نمایان‌تر می‌کند. وجود رگ‌های بیرون‌زده باعث می‌شود دست‌ها پیرتر به نظر برسند.

پیشگیری

گاهی اوقات، وریدها به‌دلیل ضعف‌ گردش خون بیشتر به چشم می‌آیند. شما لزوما نمی‌توانید از نازک شدن پوست خود پیشگیری کنید، اما احتمالا این امکان برایتان فراهم است که با پیروی از سبک زندگی سالم (ورزش، خواب کافی و عدم استعمال دخانیات)، گشاد شدن وریدها را کاهش دهید.

درمان

تنها راهکار خانگی که می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند، استفاده از مرطوب‌کننده‌ و محصولات آرایشی است که باعث می‌شوند رگ‌های بیرون‌زده کمتر به چشم بیایند. اگر این رگ‌ها شما را آزار می‌دهند، می‌توانید با پزشک درباره‌ی اقدامات درمانی تهاجمی‌تر مشورت کنید.

۶. ناخن‌های خشک و شکننده

به گفته‌ی انجمن پوست آمریکا (AAD)، حدود ۲۰ درصد مردم از شکنندگی ناخن‌های خود رنج می‌برند. اگرچه هر کسی ممکن است ناخن‌های شکننده داشته باشد، اما این مشکل در زنان بالای ۶۰ سال شایع‌تر است. به این ترتیب، بعضی از افراد ممکن است ناخن‌های شکننده را با پیر شدن دست‌ها مرتبط بدانند.

غالبا خشکی و شکنندگی ناخن‌ها به‌دلیل تغییر سطح رطوبت رخ می‌دهد. ناخن‌های خشکی که ترک می‌خورند به نبود رطوبت کافی مربوط می‌شوند. ممکن است با بالا رفتن سن خشکی ناخن‌ها را تجربه کنید، اما به یاد داشته باشید که این مشکل با موارد زیر بدتر می‌شود:

• رطوبت کم

• شست‌وشوی مکرر

• گرمای خشک

از سوی دیگر، ناخن‌های نرم و شکننده بیشتر در اثر مواجهه با مواد شیمیایی ایجاد می‌شوند، نظیر مواد شوینده و پاک‌کننده‌های لاک ناخن.

پیشگیری

شما می‌توانید با رعایت نکات زیر از شکنندگی ناخن‌ها پیشگیری کنید:

• پوشیدن دستکش هنگام استفاده از محصولات پاک‌کننده‌ی خانگی

• پوشیدن دستکش بعد از زدن مرطوب‌کننده در طول شب

• تمیز و مرتب نگه داشتن ناخن‌ها

درمان

از محصولات تقویت‌کنند‌ه‌ی ناخن استفاده کنید. به‌علاوه، توصیه می‌شود با پزشک در مورد مکمل‌های بیوتین که ممکن است باعث استحکام ناخن‌ها شوند، مشورت کنید.

روتین روزانه برای حفظ جوانی و شادابی دست‌ها

برای اینکه از پیری زودرس دست‌ها جلوگیری کنید:

• دست‌های خود را فقط با صابون ملایم و بدون عطر بشویید و بلافاصله بعد از شست‌وشو مرطوب‌کننده بزنید.

• زمانی که بیرون از منزل و زیر نور خورشید هستید، از ضدآفتاب با حداقل SPF 30 استفاده کنید. استفاده از کرم ضدآفتاب روی دست‌ها می‌تواند از پیری پوست جلوگیری کند یا از سرعت آن بکاهد. پس از شستن دست‌ها دوباره ضدآفتاب بزنید تا از محافظت پوست‌تان در برابر اشعه‌ی ماوراء بنفش مطمئن شوید.

• برای جلوگیری از شکستن ناخن‌ها همیشه آن‌ها را در یک جهت سوهان بکشید.

• اگر در یک روز سرد و خشک به بیرون از منزل می‌روید، دستکش گرم بپوشید تا از خشکی و پوسته پوسته شدن دست‌ها و درنتیجه ایجاد چین و چروک پیشگیری شود.

• اگر در حال نظافت منزل هستید، از دستکش استفاده کنید تا از دست‌های خود در برابر مواد شیمیایی محافظت کرده باشید. این کار از خشکی و تحریک پوست و شکنندگی ناخن‌ها جلوگیری می‌کند.

• شب‌ها از مرطوب‌کننده‌های غلیظ‌تر استفاده کنید. استفاده از محصولات حاوی رتینول و گلیکولیک اسید قبل از خواب به رفع خشکی پوست کمک می‌کند. پوشاندن دست‌ها با دستکش نخی هم باعث حفظ رطوبت می‌شود و به مواد فعال اجازه می‌دهد روی پوست تأثیر بگذارند.

• برای پیشگیری از شکننده شدن ناخن‌ها از لاک پاک‌کن بدون استون استفاده کنید.

همچنین پیروی از سبک زندگی سالم برای پیشگیری از پیری پوست بسیار مهم است:

• هر روز مقدار زیادی آب بنوشید.

• هر شب حداقل هفت ساعت بخوابید.

• به‌طور منظم ورزش کنید.

• از یک رژیم غذایی سالم و سرشار از میوه و سبزی استفاده کنید.

• اگر سیگار می‌کشید، آن را ترک کنید. سیگار با کاهش کلاژن و الاستین باعث شل شدن پوست می‌شود. همچنین به مکانیسم‌هایی که به ترمیم پوست کمک می‌کنند آسیب می‌رساند.

• با مدیتیشن، یوگا، تای چی و تمرینات تنفسی به کنترل و کاهش سطح استرس خود کمک کنید. استرس با افزایش تولید کورتیزول کلاژن را تجزیه می‌کند و باعث افتادگی پوست و ایجاد چین و چروک می‌شود.

درمان‌های پزشکی

گزینه‌های درمانی دیگری هم برای رفع پیری دست‌ها وجود دارند که باید زیر نظر پزشک انجام شوند، از جمله:

• لیزردرمانی؛ در لیزردرمانی از نور متمرکز برای بهبود عملکرد سلول‌های پوست استفاده می‌شود. این روش به کاهش لکه‌های پیری روی پوست کمک می‌کند.

• رادیوفرکوئنسی (RF)؛ در این روش با انتقال گرما از سطح پوست به عمق آن باعث سفت شدن پوست می‌شوند.

• اسکلروتراپی؛ اسکلروتراپی روشی است که به درمان عروق خونی غیرطبیعی یا بزرگ که در پشت دست وجود دارند، کمک می‌کند. در این روش، محلول تزریق‌شده به داخل ورید باعث انسداد و جذب آن توسط بافت می‌شود. درنتیجه، خون مجبور می‌شود از طریق سایر وریدها به مسیر خود ادامه دهد.

• فیلرها (پرکننده‌ها)؛ سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از فیلر کلسیم هیدروکسیل آپاتیت را برای پر کردن فرورفتگی‌های دست تأیید کرده است. ماندگاری این روش بین ۶ تا ۱۲ ماه است، بنابراین باید به طور منظم آن را تکرار کنید. گاهی اوقات، استفاده از چربی خود فرد به‌عنوان فیلر مؤثرتر است. در مورد انتخاب بهترین گزینه باید با متخصص پوست مشورت کنید.

کلام پایانی

استفاده از مرطوب‌کننده و محافظت از دست‌ها در برابر عوامل محیطی کلید حفظ جوانی آن‌ها است. اگرچه ظاهر شدن علائم پیری روی پوست دست نگران‌کننده نیست، اما در صورت مشاهده‌ی هر گونه لک یا تغییر غیرعادی باید به متخصص پوست مراجعه کنید.

پزشک علائم شما را بررسی و هر گونه بیماری زمینه‌ای نظیر اگزما را درمان می‌کند. همچنین ممکن است برای مقابله با پیری شدید پوست کرم‌های خاص یا درمان‌های تخصصی مانند لیزردرمانی را توصیه کند.