رابطه ویتامین C و بیماری

یک کارشناس ارشد تغذیه در این خصوص به خبرنگار گفت: ویتامین ها به ترکیبات آلی گفته می شود که به مقدار کم موردنیاز بدن است و در متابولیسم ترکیبات مختلف نقش مهمی دارد. ویتامین ها برخلاف پروتئین ها، لیپیدها و کربوهیدرات ها انرژی زا نیستند، اما وجود آنها برای رشد طبیعی و پیشگیری از بیماری ها لازم است.

فاطمه شفیعی افزود: اکثر حیوانات به جز انسان، میمون، خوکچه هندی، ماهی ها و بلبل قادر به سنتز اسید اسکوربیک در بدن هستند و این سنتز در کبد انجام می شود. اما در بدن انسان ویتامین ها اغلب در بدن سنتز نمی شود، بلکه باید از طریق مواد غذایی تامین شود. چرا که انسان به علت نداشتن آنزیم های ضروری به منابع غذایی متکی است. در ادامه با اهمیت ویتامین C  در سلامت بدن آشنا می شویم.

منابع غذایی ویتامین c

وی با بیان اینکه فرآورده های حیوانی، منابع چندان غنی برای ویتامین C نیست و تنها جگر و شیر حاوی این ویتامین است، افزود: غنی ترین منابع گیاهی برای ویتامین C شامل گل کلم، اسفناج، کیوی، پرتقال و مرکبات دیگر، توت فرنگی و جعفری است، اما خوب است بدانیم در گیاهان ممکن است بسته به بخش های مختلف گیاه، مرحله رسیدن و فصل سال غلظت ویتامین C متفاوت باشد.

نقش ویتامین C در بدن

این کارشناس ارشد تغذیه اضافه کرد: از مهمترین نقش‌های ویتامین C در بدن می توان به شرکت در تشکیل عاج دندان و استخوان های دراز و بهبود جذب کلسیم و آهن  اشاره کرد.

او ادامه داد: متعادل نگه داشتن دمای بدن با جلوگیری از یخ زدگی پاها در محیط های سرد، همچنین جلوگیری از برخی از کم خونی ها را می توان در ردیف دیگر مزایای مصرف این ویتامین برشمرد.

شفیعی گفت: جلوگیری از «آترواسکلروز» (ضخیم‌شدن و سفتی دیوارهٔ سرخ رگ) دیگر نقش این ویتامین در بدن است که با جلوگیری از اکسیداسیون کلسترول و کاهش رسوب آن در رگ ها، انتقال گروه سولفات از سولفات اسید اسکوربیک به کلسترول و جلوگیری از رها شدن چربی ها از ذخایر چربی انجام می‌شود.

ویتامین C و پیشگیری از سرطان

این کارشناس ارشد تغذیه در خصوص نقش این ویتامین در جلوگیری از ابتلا به سرطان گفت: ویتامین C موجب کاهش رادیکال های آزاد اسیدهای چرب و ترکیبات دیگر می شود. چرا که رادیکال‌های آزاد به سلول‌ها و مواد وراثتی آن حمله می کند و باعث جهش و سرطانی شدن آن می شود و ویتامین C این فرآیند را کند می کند.

او با بیان اینکه افزایش تولید موکوپلی ساکاریدها که از رشد سلول های سرطانی جلوگیری می کند، خاطرنشان کرد: به وجود آوردن شرایط احیا در فرآورده های گوشتی، کاهش مصرف نیترات و در نتیجه کاهش تشکیل نیتروزآمین ها که ترکیباتی سرطان زا است.

کمبود ویتامین C

شفیعی در خصوص کمبود ویتامین C و علائم آن گفت: یکی از عوارض کمبود این ویتامین بیماری اسکوروی است؛ کمبود ویتامین C باعث اختلال در تولید کلاژن پایدار در دیواره مویرگ‌ها و ضعف این دیواره خواهد شد؛ بنابراین، خون از مویرگ به فضای بین سلولی وارد شده و خونریزی زیرجلدی حادث و لثه‌ها متورم می‌شود.

این کارشناس تغذیه در عین حال خاطرنشان کرد که در حال حاضر این بیماری بسیار نادر است و به آسانی درمان می شود اما در گذشته، این بیماری به ویژه در دریانوردانی که مدت‌ها روی کشتی به سفرهای طولانی می‌رفتند، به شکل گسترده بروز داشته و موجب مرگ و میر می‌شده است.

این کارشناس ارشد تغذیه همچنین از ضعف دندان ها و استخوان ها به عنوان دیگر عارضه ناشی از کمبود ویتامین C، گفت و افزود: این ویتامین باعث کاهش مقاومت دندان ها و جلوگیری از پوسیدگی سریع آنها می شود.

شفیعی با بیان اینکه دیر خوب شدن زخم و طولانی بودن مدت بهبود زخم و خراشیدگی پوست، از عوارض کمبود این ویتامین محسوب میشود، گفت: علت این موضوع سنتز نشدن کامل ماده زمینه‌ای بافت پیوندی و یکی از اثرات کمبود شدید ویتامین C است.

کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه شیراز همچنین یادآور شد که به دلیل نقش ویتامین C در تشکیل شکل فعال اسیدفولیک و کمک به جذب آهن، یکی از عوارض و علائم کمبود این ویتامین می‌تواند به شکل کم خونی بروز کند.

او در عین حال تاکید کرد که مصرف بیش از حد این ویتامین، مانند دیگر ویتامین‌ها، املاح و مواد مغذی، مخاطراتی برای فرد به همراه دارد، گفت: اگر ویتامین C بیش از حد مصرف شود ممکن است مقدار اضافی آن به اگزالات کلسیم تبدیل و سنگ های ادراری در کلیه تشکیل شود. البته اختلال گوارشی نیز یکی از عوارض مصرف بیش از حد این ویتامین است.

پایداری ویتامین C

شفیعی با بیان اینکه ویتامین C ناپایدارترین ویتامین محسوب می‌شود، گفت: این ویتامین نسبت به حرارت حساس است و حتی در دمای اتاق از بین می رود. نگهداری در یخچال و دمای پایین، میزان افت را کاهش می دهد، اما متوقف نمی کند.

او خاطرنشان کرد: ویتامین C در شرایط اسیدی مانند آب مرکبات نسبت به شرایط قلیایی و خنثی پایدارتر است. اگر شرایط اسیدی بالا یا همراه با شرایط اسیدی، دما بالا باشد، اسید اسکوربیک تجزیه شده و موجب قهوه ای شدن ماده غذایی می شود.

شفیعی با یادآوری اینکه برای تجزیه ویتامین C اکسیژن لازم است، گفت: هواگیری آب مورد استفاده در تولید نوشابه های میوه ای، کاهش افت ویتامین C را به همراه دارد و استفاده از قوطی های قلع دار برای آبمیوه ها موجب کاهش و تخلیه اکسیژن طی فرایند خوردگی شده و ویتامین C کمتر اکسید شده و از بین می رود.

او خاطرنشان کرد که در بطری ها تمام اکسیژن باقی مانده برای اکسیداسیون ویتامین C در دسترس بوده و از طرفی نور موجب تخریب ویتامین C می شود که این موضوع به ویژه در شیر حائز اهمیت است.

این کارشناس ارشد تغذی اضافه کرد: صدمات مکانیکی و بلاچینگ میوه ها و سبزی ها دیگر مشکلاتی است که افت ویتامین C را به همراه دارد. از سویی دیگر فلزات سنگین مانند مس و آهن اکسیداسیون ویتامین C موجود در غذا را تسریع می کند.