رواج «بیماری هیدروسفالی» در بین نوزادان نارس

«احسان مرادی» فلوشیپ جراحی مغز و ستون فقرات کودکان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره بیماری هیدروسفالی گفت: واژه هیدروسفالی به معنای افزایش میزان مایع مغزی-نخاعی در جمجمه است. افزایش این مایع می‌تواند به علت افزایش مایع مغزی-نخاعی باشد که بسیار نادر است، یا به علت جذب نشدن مایع مغزی-نخاعی باشد که شایع‌تر است و بیش‌تر مشکلات نیز از این نوع به وجود می‌آید. همچنین یکی دیگر از علت‌های آن، کوچک شدن حجم مغز به علت یکسری بیماری‌های خاص است که جای آن را مایع مغزی- نخاعی پر می‌کند؛ در نتیجه این علائم باعث بزرگی سرغیرمعمول در نوزدان می‌شود.

علت ابتلا به بیماری هیدروسفالی در اطفال و بزرگسالان

جراح مغز وستون فقرات کودکان در خصوص ژنتیکی بودن بیماری هیدروسفالی در اطفال و بزرگسالان بیان کرد: در بزرگسالان علل ژنتیکی کمتر مطرح می‌شود بیشتر تومورها، عفونت‌ها و ضربات مغزی در بزرگسالان دیده می‌شود، اما در اطفال، علل ژنتیکی بودن بیماری هیدروسفالی شایع‌تر است. عفونت ها، تومورها، ضربات مغزی و نوزادانی که زودتر از نه ماهگی به دنیا می‌آیند و نارس هستند، بیشتر به بیماری هیدروسفال مبتلا می‌شوند.

استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پاسخ به این سوال که آیا هیدروسفالی روی حواس پنجگانه کودکان تاثیر دارد؟ پاسخ داد: هنگامی که هیدروسفالی در بچه‌های زیر یکسال باعث افزایش فشار مغز شود، اندازه دور سرآن‌ها افزایش پیدا می‌کند، ملاج آن‌ها سفت می‌شود، روی حرکات چشم تاثیر دارد و همچنین تکامل با تاخیر انجام می‌شود. فشار مغز که بالا باشد، باعث مرگ سلول‌های مغزی و یا تاخیر در عملکرد آن‌ها می‌شود. راه رفتن خاص، تاخیر در گفتار و اختلالات بینایی از علائمی است که در هنگام بروز بیماری هیدرسفال خود را نشان می‌دهد.

مرادی در پاسخ به این سوال که آیا بیماری هیدروسفالی به مرگ منجر می‌شود، بیان کرد: این بیماری حتما موجب مرگ نمی‌شود، اما اگر به موقع برای درمان آن اقدام نکنند و خانواده‌ها نسبت به این بیماری بی‌اهمیت باشند، موجب مرگ نیز خواهد شد.

شانت مغزی استانداردترین و شایع‌ترین درمان هیدروسفالی

فلوشیپ جراح مغز و ستون فقرات در خصوص درمان بیماری هیدروسفالی اظهار نظر کرد: از راه‌های درمان بیماری هیدروسفالی می‌توان به تعبیه شانت مغزی که یک لوله از جنس لاستیکی خاص است، اشاره کرد. بدن با این لوله لاستیکی سازگاری دارد، این لوله از زیر پوست از مغز و گردن و سینه رد می‌شود و آن را در حفره شکمی می‌گذارند. آب مغز از لوله به شکم با فشار خاصی تخلیه می‌شود و از طرق شکم جذب می‌شود. این روش استانداردترین و شایع‌ترین درمان هیدروسفالی است.

وی ادامه داد: درمان‌های جدیدتری مانند اندوسکوپی نیز وجود دارد که اگر جایی از مغز انسداد داشت می‌توان از اندوسکوپ که دوربین بسیار ظریفی دارد، استفاده کرد. برای این روش یک سوراخ بسیار کوچک در مغز ایجاد می‌کنند، اندوسکوپ را از بافت مغز عبور می‌دهند و آن را به داخل بطن‌های مغز می‌فرستند و جاهایی که انسداد دارد را باز می‌کنیم و به موازات آن حفره‌ای را ایجاد می‌کنیم تا آب داخل آن تخلیه شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره پیشرفت حوزه درمان برای بهبود وضعیت بیماران هیدروسفالی اعلام کرد: ما در پنجاه سال اخیر به جز اندوسکوپی نتوانسته‌ایم پیشرفت‌های بزرگی داشته باشیم. موضوعی که بسیار اهیمت دارد، تشخیص سریع این بیماری است، تا شانت‌گذاری را انجام دهیم و بیماری را کنترل کنیم، قبل از اینکه آثار جبران ناپذیری داشته باشیم.

مرادی درباره کودکان مبتلا به بیماری هیدروسفالی گفت: کودکانی که به موقع شانت‌گذاری انجام داده‌اند و تحت درمان بوده‌اند، حتی از لحاظ ظاهری نیز با کودکان دیگر تفاوتی ندارند و به طورعادی زندگی روزمره خود را می‌گذرانند.

جراح مغز و ستون فقرات کودکان خاطرنشان کرد: مدام باید شانت این کودکان چک شود و علائم کودکان را به پدر و مادر آنان گزارش دهیم. من به عنوان یک جراج مغزواعصاب کودکان دائما به پدرمادر بیماران هیدروسفالی می‌گویم، اگر چیزی به دلتان بد افتاد، حتما به پزشک مراجعه کنید و این بیماری را جدی بگیرید.