سکته گذرا چیست؟

سکته مغزی خفیف که یکی از شایع‌ترین انواع سکته‌های مغزی است، شامل تقریباً ۸۷ درصد از تمام موارد سکته‌های مغزی می‌شود و ۱۳ درصد باقیمانده ناشی از سکته‌های مغزی هموراژیک می‌باشد که به معنی خونریزی در مغز است. سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که یک لخته خون، شریانی در مغز را مسدود یا باریک می‌کند و باعث می‌شود اکسیژن و مواد مغذی لازم به مغز نرسد. سلول‌های مغز بدون خون کافی در عرض چند دقیقه شروع به مُردن می‌کنند که می‌تواند منجر به آسیب نورولوژیکی چشمگیری در مغز شده و شاید نتایج مرگباری به همراه داشته باشد.

انسداد شریانی باعث سکته مغزی خفیف می‌شود و شایع است. سکته مغزی هموراژیک کمتر شایع بوده و شامل تقریباً ۱۳ درصد موارد سکته مغزی می‌شود. هر دو سکته مغزی علی‌رغم تفاوت‌هایی که دارند نیازمند اقدام پزشکی اورژانسی هستند.

علت‌ها و ریسک فاکتورها

ایسکمیک یا ایست خون در قشر مغز، علت اصلی سکته‌های مغزی ایسکمیک یا خفیف است که می‌تواند نتیجهٔ انواع عوامل باشد، مثلاً تصلب شرایین (تجمع چربی در رگ‌ها)، لخته خون، وازواسپاسم شریانی یا انقباض ناگهانی دیواره شریان، افت خون‌رسانی به بافت مغز، تروما، بیماری‌های شریانی و اختلالات ژنتیکی نادر مانند سندروم کاداسیل. این عوارض می‌توانند جریان خون در مغز را به‌شدت محدود کرده و این پتانسیل را دارند که عواقب نورولوژیکی بدی ایجاد کنند. ضمناً انواع ریسک فاکتورها منجر به سکته مغزی خفیف می‌شوند که شناختن آنها و کنترلشان از طریق تغییراتی در سبک زندگی و مدیریت درستشان برای کاهش احتمال سکته مغزی بسیار مهم است.

پیشگیری از سکته مغزی خفیف

پیشگیری از سکته مغزی ایسکمیک شامل یک رویکرد چندجانبه می‌شود که تغییراتی در سبک زندگی و چکاپ‌های منظم از ملزومات آن هستند:

. رژیم غذایی سالم و ورزش: رژیم غذایی سالم و متعادل و کم‌چربی به کنترل وزن کمک می‌کند، کلسترول خون را پایین می‌آورد و برای سلامت قلب و عروق مفید است.

. مدیریت فشارخون و کلسترول خون: کنترل فشارخون و کلسترول خون در صورت نیاز با دارو و درپیش‌گرفتن سبک زندگی سالم می‌تواند ریسک سکته مغزی را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد.

. ترک سیگار: ترک سیگار واقعاً مهم است؛ زیرا سیگارکشیدن ریسک سکته مغزی و بیماری‌های قلبی و عروقی را به میزان زیادی کاهش می‌دهد.

. کنترل دیابت: مدیریت مؤثر دیابت با دارو از جهت پیشگیری از سکته مغزی و دیگر عوارض مهم است.

آیا همه سکته‌های مغزی علامت دارند؟

خیر همهٔ سکته‌های مغزی لزوماً علامت ندارند و مطالعات نشان می‌دهد سکته‌های بدون علامت شایع‌تر از سکته‌های علامت‌دار هستند. خیلی از سکته‌های مغزی خاموش در اسکن‌های ام‌آرآی شناسایی می‌شوند و به‌صورت لکه‌های سفیدرنگ ناشی از بافت اسکار دیده می‌شوند که بعد از یک انسداد یا پارگی رگ ایجاد شده‌اند.

اغلب، سکته‌های مغزی خاموش زمانی تشخیص داده می‌شوند که بیمار به دلیل علامت‌هایی مانند سردرد، مشکلات ادراکی یا سرگیجه تحت ام‌آرآی قرار می‌گیرد.

سکته‌های مغزی خاموش هر چند علامت ندارند اما مانند سکته‌های مغزی علامت‌دار درمان می‌شوند.

آیا سکته مغزی همیشه باعث فلجی می‌شود؟

سکته مغزی اولین علت ناتوانی‌های بلندمدت است؛ اما لزوماً هر کسی که سکته مغزی می‌کند دچار فلجی یا ضعف نخواهد شد. سکته مغزی در بیشتر از نیمی از نجات‌یافتگان ۶۵ سال و بالاتر منجر به کاهش توانایی‌های حرکتی می‌شود. اما اثرات بلندمدت سکته مغزی بر اساس فاکتورهای متعددی، گوناگون است، مثلاً میزان آسیب بافت مغز و ناحیه‌ای که سکته در آن رخ داده. مثلاً آسیب به سمت چپ مغز باعث ناتوانی‌هایی در سمت راست بدن می‌شود و برعکس.

بعد از سکته مغزی انتظار چه عوارضی را باید داشته باشید؟

اگر دچار یک سکته مغزی شدید، فاکتورهای زیادی می‌توانند در چشم‌انداز شما دخیل باشند که شامل شدت و اندازهٔ سکته و نواحی خاصی از مغز که تحت‌تأثیر سکته قرار گرفته‌اند می‌شود. به‌طورکلی هر چه سکته مغزی بزرگ‌تر باشد، علائم شدیدتر خواهند بود. سکته‌های مغزی بزرگ‌تر دارای ریسک بیشتری از جهت عوارض ناخواسته هستند. برخی از سکته‌ها می‌توانند کوچک‌تر باشند؛ اما اگر بر نواحی حساسی از مغز اثر بگذارند باز هم می‌توانند شدید و جدی باشند. مثلاً سکته مغزی که بر نواحی کنترل کننده تکلم در مغز اثر گذاشته می‌تواند زندگی را دچار اختلال کند؛ اما خطر مرگ به همراه ندارد.

هر چه سکته مغزی ایسکمیک شدیدتر باشد، احتمال ازدست‌دادن موقتی برخی از توانایی‌ها بیشتر است. سکته‌های بزرگ‌تر بیشتر احتمال دارد باعث آسیب‌های دائمی یا مرگ شوند. به همین دلیل خیلی مهم است که بیمار سریع‌تر اقدامات پزشکی دریافت کند. بیمار با علائم سکته مغزی هر چه سریع‌تر اقدامات پزشکی بگیرد، احتمال شدید بودن عوارض کمتر خواهد بود.

بعد از یک سکته مغزی ایسکمیکک چگونه باید از خود مراقبت کنید؟

اگر یک سکته مغزی ایسکمیکک را پشت سر گذاشته‌اید، پزشک احتمالاً به شما داروهایی را توصیه می‌کند، خصوصاً رقیق‌کننده‌های خون برای پیشگیری از یک سکته دیگر.

بهترین کارهایی که می‌توانید بعد از سکته مغزی برای خود انجام دهید:

. داروها را طبق توصیه پزشک مصرف کنید.

. برای چکاپ‌های منظم به پزشک مراجعه کنید و در صورت تجویز پزشکتان به فیزیوتراپی و توان‌بخشی بروید. این درمان‌ها برای بهبودی بعد از سکته مغزی بسیار مفیدند.

. سلامت روح و روانتان را جدی بگیرید: افرادی که سکته مغزی داشته‌اند اغلب دچار افسردگی و اضطراب می‌شوند. باید این مسئله را جدی بگیرید و در صورت نیاز به دنبال درمان بروید.

. تغییرات لازم را در سبک زندگی و عادات خود ایجاد نمایید: تغییر شیوه زندگی با قدم‌های کوچک و درست می‌تواند تفاوت بزرگی در پیشگیری از یک سکته دیگر ایجاد کند.