نشانه‌ها و عوامل خطرآفرین سنگ کیسه صفرا
یکی از نخستین و بارزترین نشانه‌های سنگ کیسه صفرا درد در ناحیه شکم است که به ویژه پس از وعده‌های غذایی چرب شکل گرفته و از بین می‌رود.
اگر با درد بی‌دلیل در ناحیه شکم مواجه هستید، این می‌تواند با برخی عوامل مرتبط باشد که از آن جمله می‌توان به سنگ کیسه صفرا اشاره کرد. سنگ‌های کیسه صفرا توده‌هایی کریستالی در مجاری صفراوی هستند که از کلسترول، نمک‌ها و مواد دیگر تشکیل می‌شوند.
برخی نشانه‌ها و علائم هشداردهنده وجود دارند که می‌توانند به تشخیص درد ناشی از سنگ کیسه صفرا نسبت به منابع دیگر شکل‌گیری درد کمک کنند که در ادامه با برخی از آن‌ها بیشتر آشنا می‌شویم.
درد در ناحیه شکم
یکی از نخستین و بارزترین نشانه‌های سنگ کیسه صفرا درد در ناحیه شکم است که به ویژه پس از وعده‌های غذایی چرب شکل گرفته و از بین می‌رود.
درد سنگ کیسه صفرا به عنوان یک ناراحتی شدید و مبهم در قسمت بالایی سمت راست شکم توصیف می‌شود. درد ممکن است به کمر و در برخی موارد به شانه راست نیز سرایت کند. تلاش کیسه صفرا برای حرکت دادن سنگ موجب شکل گیری درد می‌شود.
زرد شدن پوست
اگر مجرای صفرا مسدود شده باشد، تجمع صفرا موجب افزایش تراکم ماده‌ای به نام بیلی‌روبین می‌شود. بیلی روبین ماده‌ای زرد رنگ است که کبد به طور معمول به صفرا تبدیل می‌کند.
تجمع بیلی روبین در بدن می‌تواند به شرایطی به نام زردی منجر شود که زرد شدن پوست بدن را به همراه دارد. با افزایش تراکم بیلی روبین در جریان خون، این ماده در پوست رسوب کرده و آن را زرد می‌کند. حتی سفیدی چشم‌های انسان نیز در این شرایط زرد می‌شوند.
احساس بیماری یا استفراغ
جای شگفتی نیست که احساس درد در ناحیه شکم احساس استفراغ را در فرد ایجاد کند و درد ناشی از سنگ کیسه صفرا نیز از این شرایط مستثنی نیست. این امکان وجود دارد که درد با درد ناشی از گرفتگی عضلانی یا مشکلات دیگر مانند سوزش سردل اشتباه گرفته شود. با این وجود، تفاوت درد ناشی از سنگ کیسه صفرا با دلایل دیگر ممکن است در این باشد که احساس درد پس از غذا خوردن، یعنی زمانی که کیسه صفرا وارد عمل می‌شود، شکل می‌گیرد. حالت تهوع به اندازه درد شکمی نشانه‌ای شایع نیست، اما اگر حالت تهوع و استفراغ شدید وجود دارد، این نشانه‌ها به رسیدگی فوری و نظارت پزشکی نیاز دارند.
تب کردن
سنگ کیسه صفرا موجب التهاب کیسه صفرا می‌شود که از نظر پزشکی به نام کولسیستیت شناخته می‌شود. یک دوره التهاب می‌تواند برای چند ساعت، یا حتی چند روز ادامه یابد. در این شرایط تب غیرمعمول نیست.
از دیگر دلایل التهاب کیسه صفرا می‌توان به مصرف الکل، عفونت‌ها، یا تومورهایی که مجاری صفراوی را مسدود می‌کنند، اشاره کرد، اگرچه سنگ کیسه صفرا دلیل شماره یک محسوب می‌شود. کولسیستیت به ویژه در صورت همراهی با تب نیازمند نظارت پزشکی است.
درد سنگ کیسه صفرا به عنوان یک ناراحتی شدید و مبهم در قسمت بالایی سمت راست شکم توصیف می‌شود. درد ممکن است به کمر و در برخی موارد به شانه راست نیز سرایت کند. تلاش کیسه صفرا برای حرکت دادن سنگ موجب شکل گیری درد می‌شود
ابتلا به پانکراتیت
بروز مشکل در لوزالمعده ممکن است ریشه در کیسه صفرا داشته باشد. کبد در کنار لوزالمعده قرار دارد که همانند صفرا آنزیم‌های گوارشی را در منطقه‌ای مشابه از دستگاه گوارش ترشح می‌کند. دو مجرا در نزدیکی روده با هم ملاقات می‌کنند، از این رو بروز مشکل در یکی از آن‌ها می‌تواند بر دیگری تأثیرگذار باشد.
یک سنگ کیسه صفرا ممکن است به حرکت درآمده و در مجرای لوزالمعده گرفتار شود که موجب التهاب و نشانه مشخص درد شکمی می‌شود. اگر به پانکراتیت - التهاب کبد - مبتلا هستید ممکن است تب و ضربان سریع نبض را نیز تجربه کنید.
چاقی یا رژیم‌های غذایی سخت
اگر وزن خود را به سرعت کاهش داده‌اید یا به سطوح چاقی رسیده‌اید، ممکن است سنگ کیسه صفرا در این زمینه نقش داشته باشد. سنگ کیسه صفرا خود موجب کاهش وزن نمی‌شود، با این وجود رژیم‌های غذایی سخت که موجب کاهش وزن سریع می‌شوند می‌توانند شما را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سنگ کیسه صفرا قرار دهند.
چاقی تعادل کلسترول، لسیتین و اسیدهای صفراوی را در کیسه صفرا بر هم می‌زند و حمل وزن اضافه می‌تواند تخلیه کیسه صفرا را دشوارتر ساخته و شرایط برای سخت شدن صفرای سرشار از کلسترول فراهم شود. در همین حال، کاهش وزن بیش از 3 پوند (1.36 کیلوگرم) در هفته نیز می‌تواند تعادل کیسه صفرا را بر هم زده و تخلیه آن را دشوارتر سازد.
عمل‌های جراحی برای کاهش ظرفیت معده نیز می‌تواند به کاهش وزن سریع و درنتیجه شکل گیری سنگ‌های کیسه صفرا منجر شوند.
تغییرات در ادرار یا مدفوع
تغییرات در رنگ ادرار و مدفوع می‌توانند نشانه‌ای از بروز مشکل در کیسه صفرا باشند. ادرار ممکن است ظاهری چای مانند به خود بگیرد، در شرایطی که مدفوع ممکن است رنگ روشن عجیبی داشته باشد. اگر با این نشانه‌ها به همراه علائم دیگر مواجه شده‌اید، مراجعه به پزشک بهترین گزینه است.
بی‌اثر بودن داروهای ضد درد
اگر با درد مزمن در قسمت میانی بدن خود مواجه هستید که با مصرف داروهای ضد درد بدون نسخه نیز از بین نمی‌رود ممکن است مشکل از کیسه صفرا سرچشمه گرفته باشد.
نشانه‌ای دیگر عدم تسکین درد شکمی پس از خروج گاز است. پزشک خود را از این مسئله آگاه کنید زیرا می‌تواند در تشخیص سریع‌تر سنگ کیسه صفرا بسیار مؤثر باشد.
آروغ زدن‌های بی‌دلیل
سنگ کیسه صفرا ممکن است موجب افزایش آروغ زدن و گاز کلی درون بدن شود، اگرچه دفع گاز نیز کمکی به تسکین شرایط نمی‌کند. گاز اضافه می‌تواند گاهی اوقات به واسطه مصرف برخی مواد غذایی مانند لبنیات شکل بگیرد، اما در مورد سنگ کیسه صفرا ممکن است کاهش در اشتها را نیز به همراه داشته باشد.
حساسیت به غذاهای چرب
همه مواد غذایی موجب احساس درد در ناحیه شکم به واسطه سنگ کیسه صفرا نمی‌شوند، اما اگر اغلب غذاهای چرب مصرف می‌کنید ممکن است متوجه افزایش علائم شوید. افزایش حساسیت به وعده‌های غذایی چرب به دلیل آن است که چربی موجب انقباض کیسه صفرا می‌شود، که به طور بالقوه درد را تشدید می‌کند.
عوامل خطرآفرین دیگر
در بسیاری از موارد سنگ کیسه صفرا، بیمار تا زمانی که یک سنگ موجب بروز انسداد نشود از این شرایط آگاه نمی‌شود. با این وجود، این که با افزایش درد ناشی از سنگ کیسه صفرا مواجه نیستید، دلیل بر آن نمی‌شود تا یک سبک زندگی پیشگیرانه را دنبال نکنید که شامل فعال بودن از نظر جسمانی، پرهیز از رژیم‌های غذایی سرشار از چربی و کلسترول، مصرف فیبر به میزان کافی، و صحبت با پزشک درباره داروهای حاوی استروژن می‌شود.