از دلایل تا درمان پوکی استخوان

 استخوان بافتی زنده در بدن بوده که دائما جذب و جایگزین می شود. پوکی استخوان زمانی رخ می دهد که تولید استخوان های جدید با مرگ استخوان های قدیمی برابر نمی باشد.

پوکی استخوان در زنان و مردان و همه نژادهای مختلف انسان ها را رخ میدهد با این حال افراد سفید پوست و زنان آسیایی (بخصوص زنان بعد از سن یائسگی) در خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری می باشند.

دلایل ابتلا به پوکی استخوان و افراد در خطر پوکی استخوان

پوکی استخوان زمانی رخ می دهد که تولید استخوان های جدید با مرگ استخوان های قدیمی برابر نمی باشد، در این حالت تراکم استخوان شما کاهش یافته و شما دچار پوکی استخوان می شوید.

عواملی که در ابتلا به این بیماری نقش ایفا می کنند، شامل پنج دسته خطرات و عوامل تغییر ناپذیر، سطح هورمونی، عوامل تغذیه ای، مصرف داروهای استروئیدی و سایر دارو ها و سبک زندگی می شوند.

خطرات و عوامل تغییر ناپذیر و پوکی استخوان

· جنسیت: زنان بیشتر از مردان در خطر ابتلا به این بیماری هستند.

·   سن: افراد مسن بیشتر از دیگران در خطر این بیماری می باشند.

·  نژاد: افراد سفیدپوست و همچنین آسیایی ها در خطر بیشتری قرار دارند.

· سابقه خانوادگی: ابتلا پدر و مادر و خواهر و بردار به پوکی استخوان خطر ابتلای شما را نیز افازیش می دهد.

·  جثه: افرادی که جثه کوچکی دارند در خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری قرار دارند، چراکه ممکن است ساخت استخوان در این افراد کم تر باشد.

انواع پوکی استخوان شامل موارد زیر است:

♠ پوکی استخوان نوع ۱ ( پوکی استخوان بعد از یائسگی):

این نوع پوکی استخوان عموما در بین زنان و پس از یائسگی  در زمانی که میزان استروژن بدن به شدت کاهش پیدا می کند، بوجود می آید. در این وضعیت استخوان مواد خود را از دست می دهد.

♠ پوکی استخوان نوع ۲ ( پوکی استخوان سالخوردگی):

عموما پس از ۷۰ سالگی بوجود می آید و در زنان دو برابر مردان اتفاق می افتد. پوکی استخوان نوع ۲ شامل نازک شدن استخوان ترابکولار ( استخوان اسفنجی شکل داخل استخوان سخت کوریتکال) و استخوان سخت کورتیکال سفت می شود. عموما این فرآیند منجر به شکستگی استخوان های مهره و کفل می شود.

علایم پوکی استخوان

پوکی استخوان معمولا در مراحل اولیه علامت خاصی ندارد و علایم آن کم کم یعد از اینکه بیماری پیشرفت کرد خود را نشان می دهند، بعضی از علایم شایع شامل:

ο درد مفاصل

ο مشکل در ایستادن

ο مشکل در راست نشستن

ο  کوتاه شدن قد در گذر زمان

ο آسان شکستگن استخوان با ضربات کم شدت

هرچند پوکی استخوان بخودی خود دردناک نبوده، اما شکستن استخوان در اثر پوکی استخوان دردناک می باشد، معمول ترین شکستگی استخوان در این بیماری شکستن استخوان های ستون فقرات می باشد.

پوکی استخوان در زنان

زنان نسبت به مردان بیشتر به پوکی استخوان دچار می شوند، زیرا تغییرات هورمونی که در یائسگی بوجود می آید مستقیما بر تراکم استخوان تاثیرگذار است. هورمون زنانه استروژن برای استخوان های سالم بسیار ضروری است.

پس از یائسگی (وقتی دوره قاعدگی متوقف می شود)، سطح استروژن کاهش پیدا میکند. این مساله منجر به کاهش سریع تراکم استخوان می شود. زنان در صورت داشتن موارد زیر بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند:

- یائسگی زودتر از موعد ( قبل از ۴۵ سالگی)

- عمل برداشتن رحم قبل از ۴۵ سالگی، مخصوصا وقتی تخمدان ها نیز برداشته شوند.

- نداشتن قاعدگی برای بیش از شش ماه در نتیجه ورزش بیش از حد یا غذا خوردن بیش از حد

پوکی استخوان در مردان

در اغلب موارد، علت پوکی استخوان در مردان ناشناخته است. با این حال، بین هورمون مردانه تستسترون (تستوسترون) که به سالم نگه داشته شدن استخوان ها کمک می کند و پوکی استخوان رابطه وجود دارد.

مردان در دوران پیری نیز تستسترون تولید می کنند، اما احتمال پوکی استخوان در مردانی که سطح تستسترون کمی دارند بیشتر است. در بیش از نیمی از مردان، علت دقیق سطوح تستسترون کم مشخص نیست، اما علت های مشخص آن شامل موارد زیر می شود:

* مصرف بعضی از داروها

*  مصرف زیاد مواد الکلی

* کم کاری غدد جنسی (بیماری که باعث می شود سطح تستسترون بدن به شکل غیرعادی کاهش پیدا کند)

بیماری های هورمونی که باعث پوکی استخوان می شوند از قرار زیر هستند:

¤ پرکاری غده تیروئید

¤ اختلالات غدد فوق کلیوی مثل سندروم کوشینگ

¤ کاهش میزان هورمون های جنسی ( استروژن و تستسترون)

¤ اختلالات غده هیپوفیز

¤ پرکاری غدد پاراتیروئید

عوارض پوکی استخوان

شکستگی استخوان، مخصوصا در ستون فقرات یا لگن، جدی ترین عوارض بیماری پوکی استخوان هستند.

شکستگی لگن ناشی اغلب ناشی از زمین خوردگی است و عوارض جانبی پس از عمل این نوع شکستگی می تواند منجر به ناتوانی جسمی و حتی مرگ فرد شود.

در بعضی از موارد، شکستگی ستون فقرات حتی در صورتی که زمین نخورده باشید، اتفاق می افتد و استخوان های ستون فقرات (مهره ها) می توانند تا حدی ضعیف شوند که مچاله می شوند و منجر به کمردرد،  کاهش قد و قوز می شوند.

آیا می‌ توان پوکی استخوان را تشخیص داد؟

- معاینه جسمانی:

معاینه و سابقه‌ ی پزشکی کمک می‌کند تا مشخص شود آیا در معرض پوکی استخوان هستید یا نه؟ پزشکتان می‌ تواند به شما کمک کند تا برنامه‌ی پیشگیری برای خود تعیین کنید.

- پرتوهای X و عکسهای رادیولوژی:

معمولاً برای تشخیص پوکی استخوان از رادیولوژی استفاده نمی‌ شود، ولی گاهی اوقات، وقتی به دلایل دیگری عکس رادیولوژی گرفته می‌ شود، پوکی استخوان را که نسبتاً زیاد باشد هم در فرد مشخص می ‌کنند.

- آزمایشهای سنجش تراکم استخوان

انجام این آزمایشها فعلاً برای تشخیص و پی‌گیری درمان پوکی استخوان، دقیقترین روش است. اطلاعات لازم را از پزشکتان بپرسید.

این آزمایش؛ معمولاً، ۳ تا ۵ سال یک بار تکرار می‌ شوند تا روند پوکی استخوان و احتمالاً درمان آن مشخص شود. همراه این آزمایش برای بار اول، معمولاً یک سری آزمایشهای عمومی هم از فرد گرفته می‌ شود تا از سلامتش اطمینان یابند.

به هر حال به یاد داشته داشته باشید که تشخیص پوکی استخوان خیلی ساده نیست و در بیشتر موارد وقتی تشخیص داده می‌شود که فرد دچار شکستگی شده است. بنابراین بهترین راه، پیشگیری از بیماری پوکی استخوان است.

درمان پوکی استخوان

اکثر درمان هایی که برای پوکی استخوان انجام می شوند در جلوگیری از کاهش تراکم استخوان و پیشگیری از شکستگی استخوان مفید می باشند. بعضی از انواع پوکی استخوان با رژیم غذایی و تغییرات سبک زندگی قابل مدیریت می باشند.

سایر روش های درمانی استفاده از دارو بوده که باید توسط پزشک تجویز شود. این درمان ها می توانند شامل:

◊ ورزش هایی که باعث تقویت ماهیچه ها می شوند.

◊ ترک سیگار

◊ داروهای درمان پوکی استخوان همچون و همچنین بعضی از انواع هورمون ها

◊ تزریق داروهایی برای خانم ها که خطر شکستگی را کاهش می دهند.

◊ اجتناب از مصرف الکل

◊ مکمل های حاوی کلسیم و ویتامین

پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان

سه عامل برای حفظ سلامت استخوان ها بسیار مهم می باشند، این عوامل شامل دریافت میزان مناسب کلسیم، دریافت میزان مناسب ویتامین D و ورزش منظم هستند. روش های پیشگیری از پوکی استخوان و رعایت این سه عامل مهم شامل:

• دریافت کلسیم کافی، از دریافت میزان کافی کلسیم اطمینان حاصل نمایید. بعضی از تحقیقات این میزان کافی را ۱۰۰۰ میلی گرم در روز برای افراد زیر ۵۰ سال و ۱۲۰۰ میلی گرم در روز برای افراد بالای ۵۰ سال می باشد. این کلسیم را می شود هم از طریق مکمل و هم از طریق بعضی از خوراکی ها تامین نمود.

•  ویتامین D، از دریافت ویتامین D کافی اطمینان حاصل نمایید. بعضی از تحقیقات میزان کافی ویتامین D را ۴۰۰-۸۰۰ IU در روز برای افراد زیر ۵۰ سال و ۸۰۰-۱۰۰۰ IU برای افراد بالای ۵۰ سال می باشد.

•  ورزش، یکی دیگر از راههای حفظ سلامت استخوان ها و پیشگیری از پوکی استخوان ورزش می باشد. ورزش هایی همچون پیاده روی، بالا رفتن از پله، آهسته دویدن، ورزش های راکتی و شنا مفید می باشند.

•  مصرف سویا، چراکه سویا حاوی استروژن گیاهی که برای حفظ سلامت استخوان ها مفید است، می باشد.

º ترک مصرف الکل

º کاهش مصرف کافئین

º  ترک مصرف سیگار