شایع ترین انواع هپاتیت در کودکان+ علائم
به‌طور کلی، 5 نوع هپاتیت برای کودکان وجود دارد که عبارت‌اند از انواع E و A, B, C, D در حالی که دو نوع E و D نادر هستند، کودکان نیز مانند بزرگسالان می‌توانند به انواع C و A, B مبتلا شوند.
سن کودکان نقش مهم و محوری در ابتلا به انواع هپاتیت ندارد. در ادامه به بررسی انواع هپاتیت‌های رایج در کودکان و توصیه‌هایی در مورد آن‌ها می‌پردازیم.
هپاتیت A
هپاتیت A، شایع‌ترین نوع هپاتیت میان کودکان است و از طریق غذا، آب یا اشیای آلوده به این ویروس، به کودکان منتقل می‌شود. هپاتیت A که با اصطلاح «هپاتیت عفونی» هم شناخته می‌شود، معمولاً در مدفوع باقی می‌ماند و حتی می‌تواند ماه‌ها زنده بماند.
هپاتیت A در کودکان چه علت‌هایی دارد؟
نبود شرایط بهداشتی استاندارد، شایع‌ترین علت برای سرایت و انتقال هپاتیت A است. کودکان هرکدام از شرایط زیر ممکن است به این ویروس آلوده شوند:
* خوردن غذایی که به دست آشپز غیربهداشتی یا در شرایط غیربهداشتی تهیه شده است. (نشستن دست قبل از خوردن غذا نیز همین تأثیر را دارد)
* نوشیدن آب یا شیر آلوده به مدفوعی که حاوی ویروس هپاتیت A است.
* خوردن مواد غذایی آلوده به مدفوع حاوی ویروس هپاتیت A
* سفر کردن بدون واکسیناسیون مناسب به کشورهایی که هپاتیت A در آن‌ها شایع است.
* انتقال خون آلوده (در موارد نادر)
چطور می‌توان از ابتلا به هپاتیت A در کودکان جلوگیری کرد؟
همه کودکان بالای ۱ سال باید واکسیناسیون مناسب انجام بدهند و برنامه زمانی دریافت واکسن هپاتیت A را دقیقاً رعایت کنند. به گفته متخصصان، دریافت دوزهای تکمیلی ۶ ماهه و ۱۲ ماهه برای محافظت طولانی مدت ضروری است. نکات تکمیلی به ترتیب زیر هستند:
* پرهیز از خوردن غذاهای بیرون از خانه، خصوصاً غذاهای خیابانی
* رعایت اصول بهداشتی در خانه
* آموزش دادن اصول بهداشت فردی و جمعی به کودک؛ شستن دست‌ها قبل از خوردن غذا، پس از لمس اشیای مختلف در پارک یا مدرسه و همچنین پس از بازگشتن از محیط‌هایی مانند بیمارستان
* ندادن غذاهای نیم‌پز یا خام به کودک
علائم و تشخیص هپاتیت A
اگر کودک به‌رغم نکات احتیاطی به هپاتیت A مبتلا شود، شما باید علائم و نشانه‌های زیر را در او مشاهده کنید:
* از دست دادن اشتها
* خستگی یا احساس ضعف عمومی
* درد معده، حالت تهوع و استفراغ
* تب خفیف
* تیره شدن ادرار و روشن‌تر شدن رنگ مدفوع
* نشانه‌های زردی مانند زردی چشم‌ها و ناخن‌ها
* علائم سرماخوردگی، گلودرد و سرفه
پزشکان برای تشخیص هپاتیت A می‌توانند آزمایش خون تجویز کنند. ابتلا به هپاتیت A تا چند ماه طول می‌کشد تا بدن به حالت عادی باز گردد. هنوز هیچ درمان قطعی‌ای برای هپاتیت A طراحی نشده، اما داروها و درمان‌های حمایتی مناسبی برای مقابله با این بیماری در دسترس هستند.
هپاتیت B
هپاتیت B یا هپاتیت سروم به واسطه ویروس هپاتیت B یا HBV ایجاد می‌شود. این ویروس از طریق انتقال خون، بزاق، اسپرم، ادرار و حتی اشک‌ها قابل انتقال به دیگران است. برخلاف هپاتیت A، هپاتیت B می‌تواند به عفونت کبدی مزمن منجر شود و سلامت کودک را در بلندمدت تحت تأثیر قرار بدهد.
هپاتیت B در کودکان چه علت‌هایی دارد؟
یک یا چند مورد از حالت‌های زیر می‌تواند باعث بروز هپاتیت B در کودکان شود:
* ویروس از مادر به نوزاد منتقل شود که در مناطق بومی همچنان شایع است.
* وقتی که کودک با خون یا بزاق فرد مبتلا به هپاتیت B تماس پیدا کند. برای مثال، اگر کودک که مبتلا اقدام به گاز گرفتن یا چنگ زدن کودک سالم کند.
* این ویروس از طریق به اشتراک‌گذاری غذا یا نوشیدنی با فرد آلوده قابل انتقال است.
* تماس کودک با خون آلوده به هپاتیت B
* به اشتراک‌گذاری لوازم شخصی مانند مسواک می‌تواند ویروس را از کودکی به کودک دیگر منتقل کند.
* خالکوبی کردن نیز می‌تواند با احتمال انتقال هپاتیت B همراه باشد.
چطور می‌توان از ابتلا به هپاتیت B در کودکان جلوگیری کرد؟
امروزه واکسنی برای هپاتیت B وجود دارد که در ۹۵ درصد موارد برای کودکان اثربخش است و می‌تواند از کودکان در مقابل این ویروس محافظت کند. بنابراین، از واکسینه شدن کودک خودتان اطمینان حاصل کنید و برنامه واکسیناسیون را جدی بگیرید. این واکسن‌ها می‌توانند تا ۲۰ سال از فرزندتان محافظت کنند. نکات تکمیلی به ترتیب زیر هستند:
* به فرزندتان بگویید وسایل شخصی مانند مسواک، قاشق یا لیوان آب خودش را با دیگران به اشتراک نگذارد.
* به فرزندتان یاد بدهید در صورت مواجهه با خون دیگران اصلاً به این ماده دست نزند یا با آن تماسی نداشته باشد.
* درباره احتمال ابتلا به هپاتیت B از طریق پیرسینگ یا خالکوبی حتماً به فرزندتان توضیح بدهید.
علائم و تشخیص هپاتیت B
قبل از اینکه کودک را نزد پزشک ببرید، حتماً علائم زیر را بررسی کنید:
* زردی چشم‌ها، ناخن‌ها و ادرار
* خستگی شدید و غیرعادی
* حالت تهوع، استفراغ و درد معده
تشخیص هپاتیت B می‌تواند با آزمایش خون انجام شود و اگر کودک واکسیناسیون نشده باشد، پزشک می‌تواند واکسیناسیون سریع را برای او در نظر بگیرد. هنوز هیچ درمان قطعی‌ای برای هپاتیت B کشف نشده و همین نکته، خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهد. در موارد نادر، این بیماری می‌تواند فرد را به نارسایی کبد، سیروز یا حتی سرطان کبد مبتلا کند. با این حال، فراموش نکنید هپاتیت B کاملاً قابل پیشگیری است.
هپاتیت C
هپاتیت C وقتی بروز می‌یابد که کودک به واسطه ویروس هپاتیت C یا HCV تحت حمله قرار بگیرد که از طریق خون منتقل می‌شود. این نوع هپاتیت میان بزرگسالان شایع است، نه کودکان، اما نوزادانی که مادرشان به این ویروس مبتلا بوده، یا احتمال ابتلا به آن مواجه هستند. امروزه هپاتیت C حدود ۸/ ۵ درصد از کودکانی را به خود مبتلا می‌کند که در کشورهای در حال توسعه آسیایی، منطقه آمازون و مناطق صحرایی آفریقا زندگی می‌کنند. البته در کشوری مانند آمریکا نیز سالانه بین ۲۶ تا ۴۳ هزار کودک به هپاتیت C مبتلا می‌شوند.
هپاتیت C در کودکان چه علت‌هایی دارد؟
هپاتیت C اساساً از طریق خون منتقل می‌شود و در نتیجه احتمال مبتلا شدن کودکان به آن تحت شرایط زیر وجود دارد:
* اگر با استفاده از سرنگ آلوده، خون به کودک تزریق شود.
* وقتی که تجهیزات پزشکی بدون گذراندن فرایندهای استریلیزه دوباره مورد استفاده قرار می‌گیرند.
* تماس با تزریق خون آلوده به کودک
* هپاتیت C از طریق هوا، لمس یا شیر مادر به کودک منتقل نمی‌شود و در موارد نادر از خود مادر به نوزاد منتقل می‌شود.
علائم و تشخیص هپاتیت C در کودکان
علائم هپاتیت C، حداقل در مراحل اولیه بیماری، به راحتی قابل مشاهده نیستند. پس از پایان دوره نهفتگی ۲ تا ۶ هفته‌ای، احتمالاً کودک با علائم و نشانه‌های زیر مواجه می‌شود:
* تب خفیف
* خستگی شدید
* زردی
* تیرگی ادرار
* مدفوع خاکستری رنگ
* استفراغ و درد در ناحیه شکم
* درد مفصلی
* بی‌اشتهایی
پزشکان علاوه بر بررسی علائم هپاتیت C ممکن است آزمایش سرولوژی را برای بررسی وضعیت آنتی‌بادی‌های ضد هپاتیت C و همچنین آزمایش نوکلئیک را با هدف بررسی مزمن بودن یا نبودن بیماری برای کودک تجویز کنند. اگر این بیماری زودهنگام تشخیص داده شود، درمان می‌تواند با عفونت مقابله کند و وضعیت بیمار را رو به بهبود ببرد. در ۱۵ تا ۴۶ درصد از موارد نیز بیماری پس از چند هفته رفع می‌شود، بدون اینکه درمان خاصی برای آن انجام بگیرد. البته نباید فراموش کرد حدود ۵۵ تا ۸۰ درصد از افرادی که به هپاتیت C مبتلا می‌شوند، ممکن است به بیماری مزمن کبدی نیز مبتلا شوند.