چرا دچار فراموشی شده‌ام؟
هر فردی در طول زندگی خود برخی فراموشی‌های گاه به گاه را تجربه می‌کند اما علل این موضوع چه می‌تواند باشد؟
«شاید برای شما نیز پیش آمده باشد که مدت زیادی را به دنبال کلیدهای خود گشته و در نهایت متوجه شده‌اید که آنها در جیب شلوارتان هستند، یا غذا را برای ۱۰ دقیقه داخل فر قرار داده و با صدای زنگ هشدار دود به یاد آن افتاده باشید. هر فردی در طول زندگی خود برخی فراموشی‌های گاه به گاه را تجربه می‌کند اما اگر فراموشی با تکرر زیاد رخ داده و در زندگی روزانه شما اختلال ایجاد می‌کند، ممکن است دلیلی جدی در پس این شرایط قرار داشته باشد.
در ادامه با برخی از شایع‌ترین دلایل از دست دادن حافظه بیشتر آشنا می‌شویم.
به میزان کافی نمی‌خوابید
خواب ناکافی توانایی بدن و مغز برای ارائه عملکرد درست را کاهش می‌دهد. این که چقدر می‌خوابید بخشی از مساله بوده و کیفیت خواب بخشی دیگر از آن محسوب می‌شود. مطالعه‌ای که در دانشگاه کالیفرنیا انجام شد، ارتباط چشمگیر بین شرایط خواب و خاطرات ذخیره شده را نشان داد.
زمانی که پژوهشگران الگوهای خواب شرکت‌کنندگان جوان‌تر (بیشتر در دهه دوم زندگی خود بودند) و افراد پیرتر (بیشتر در دهه هفتم زندگی خود بودند) را مقایسه کردند، دریافتند که تجربه خواب عمیق در افراد پیرتر نه تنها ۷۵ درصد کمتر بوده است، بلکه ۵۵ درصد احتمال کمتری داشت آن چه را شب پیش به آنها گفته شده بود را به خاطر می‌آوردند.
دارویی جدید مصرف می‌کنید
در عوارض جانبی برخی داروها به از دست دادن حافظه و فراموشی اشاره شده است. بنا بر گزارشی که توسط مؤسسه ملی سلامت آمریکا منتشر شد، از جمله داروهایی که می‌توانند بر حافظه اثرگذار باشند می‌توان به آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی، داروهای خواب‌آور، داروهای ضد روان‌پریشی، شل‌کننده‌های ماهیچه و ضداسپاسم‌ها اشاره کرد. اگر نگران این هستید که داروی مصرفی دلیل فراموشی شماست، با پزشک خود درباره امکان تغییر دارو صحبت کرده و سپس بهبود یا عدم بهبود شرایط را بررسی کنید.
افسرده هستید
پژوهش‌های زیادی ارتباط بین علائم افسردگی و فراموشی را نشان داده‌اند. به عنوان مثال مطالعه‌ای که در نشریه Neurology منتشر شد، به تجزیه و تحلیل شرایط بیش از یک هزار بزرگسال طی بیش از پنج سال پرداخته و مشخص شد که هر چه علائم افسردگی شدیدتر باشد، افت شرایط حافظه نیز بدتر است. افسردگی و پیری مغز ممکن است به طور همزمان رخ دهند و علائم شدیدتر افسردگی ممکن است بر سلامت مغز (حافظه) از طریق بیماری عروق کوچک اثرگذار باشد.
به یک اختلال تیروئید مبتلا هستید
کم‌کاری تیروئید می‌تواند دلیل ریشه‌ای مشکلات حافظه شما باشد. تجزیه و تحلیل بزرگی که در نشریه The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism منتشر شد، نشان داد افرادی که حتی به کم‌کاری تیروئید خفیف مبتلا هستند در معرض خطر بیشتری برای تغییرات شناختی قرار دارند. پس از تجزیه و تحلیل ۱۳ مطالعه مشخص شد افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید ۵۶ درصد احتمال بیشتری داشت با نقص در عملکرد شناختی و ۸۱ درصد خطر بیشتر برای زوال عقل مواجه باشند.
یک ضربه مغزی داشته‌اید
اگر پس از تصادفی شدید، فراموشی شما آغاز شده است، شاید این شرایط از عوارض جانبی یک ضربه مغزی باشد. مطالعه‌ای که در نشریه Journal of Neurosurgery منتشر شد، نشان داد افرادی که یک ضربه مغزی خفیف را تجربه کرده‌اند می‌توانند با اختلال در حافظه از سه تا هفت روز پس از آسیب دیدگی مواجه شوند.
یک سکته مغزی خاموش داشته‌اید
برای هر بیمار که یک سکته مغزی معمول را تجربه می‌کند، ۱۴ بیمار از شرایطی به نام سکته مغزی خاموش رنج می‌برند. در شرایطی که سکته مغزی معمولی می‌تواند موجب نقص در عملکردهایی مانند بینایی و گفتار شود، یک سکته مغزی خاموش بر قسمت‌هایی از مغز، مانند بخش‌هایی که خاطرات را نگهداری می‌کنند، اثر می‌گذارد که موجب علائمی مشهود نمی‌شود.
بیش از حد الکل مصرف می‌کنید
افرادی که بیش از حد نوشیدنی‌های الکل مصرف می‌کنند می‌توانند با مشکلات مغزی مواجه شوند. اختلال در حافظه یکی از این مشکلات است که در افراد معتاد به الکل و آنهایی که در گذشته معتاد به الکل بوده‌اند، دیده می‌شود.
استرس دارید
بیشتر افراد از ارتباط بین استرس و افزایش وزن یا استرس و افسردگی آگاه هستند، اما درباره استرس و از دست دادن حافظه چطور؟ پژوهشگران بر این باورند که سطوح بالای هورمون کورتیزول می‌تواند هر چیزی را از اندازه مغز تا عملکرد فرد در تست‌های شناختی را پیش‌بینی کند. در مطالعه‌ای که در نشریه Neurology منتشر شد، دانشمندان سطوح کورتیزول و مهارت‌های شناختی شرکت‌کنندگان بزرگسال را تجزیه و تحلیل کرده و دریافتند که هر چه فرد استرس بیشتری داشته باشد، از دست دادن حافظه نیز شدیدتر است.
به بیماری ام‌اس مبتلا هستید
تقریباً ۵۰ درصد از بیماران مبتلا به ام‌اس گاهی اوقات دشواری در تفکر را تجربه می‌کنند. بنا بر موارد مستند، شایع‌ترین انواع مشکلات حافظه مرتبط با بیماری ام‌اس شامل فراموشی رویدادهای اخیر و فراموشی کارهای برنامه‌ریزی شده می‌شوند. خوشبختانه بیشتر مواقع این مشکلات به خوبی قابل مدیریت بوده و به از دست رفتن کامل حافظه تبدیل نمی‌شوند.
سوگوار هستید
غم و اندوه شدید می‌تواند به شکل‌گیری احساس ناامیدی منجر شود. این شرایط تنها از نظر احساسی فرد را تحت تأثیر قرار نداده و به گفته دانشمندان دانشگاه هاروارد می‌تواند به اختلالات حافظه و تخیل نیز منجر شود.
کلیه‌های شما عملکرد درستی ندارند
مغز و کلیه‌ها تحت تأثیر تغییراتی که در دستگاه قلبی عروقی انسان رخ می‌دهند، قرار می‌گیرند. از این رو، تجربه هر گونه تغییر در عملکرد کلیوی اغلب با تغییراتی در شیمی مغز فرد نیز همراه است. مطالعه‌ای که در نشریه American Journal of Kidney Diseases منتشر شد، داده‌های مربوط به بیش از ۲,۰۰۰ نفر را تجزیه و تحلیل کرده و مشخص شد که افراد مبتلا به آلبومینوری در مقایسه با آنهایی که هیچ نشانه‌ای از آسیب کلیوی نداشتند، ۵۰ درصد احتمال بیشتری داشت که به زوال عقل مبتلا باشند.
باردار هستید
پدیده‌ای که به نام «مغز بارداری» (Pregnancy Brain) شناخته می‌شود، شرایطی واقعی است. با توجه به تغییرات هورمونی گسترده در بدن انسان طی بارداری و ناتوانی مادر برای خواب راحت، مغز بیش از حد خسته شده و برای نگرانی روی موارد دیگری متمرکز می‌شود. نتایج یک مطالعه نشان داد که زنان باردار دارای خاطرات فضایی بدتری نسبت به زنان غیر باردار بوده و در طول بارداری دارای حافظه فضایی بدتری هستند.
به بیماری آلزایمر مبتلا هستید
در افراد پیرتر، شایع‌ترین نوع زوال عقل - یا از دست دادن عملکرد شناختی - بیماری آلزایمر است. یکی از شایع‌ترین علائم ابتلاء به این بیماری فراموشی مواردی مانند اسامی، تاریخ‌ها، و رویدادهای مهم است تا اندازه‌ای که در زندگی روزانه فرد نیز اختلال ایجاد می‌شود.