کنترل روماتیسم با سبک زندگی ایده‌آل
بسیاری از مردم رشته روماتولوژی را به اندازه سایر رشته‌های تخصصی پزشکی نمی‌شناسند و نمی‌دانند که روماتولوژی به معنای شناخت بیماری‌های روماتیسمی است.
روماتیسم فقط یک بخش نسبتا کوچک از بیماری‌هایی را تشکیل می‌دهد که شامل یک سری بیماری‌های غیرروماتیسمی التهابی هم می‌شود. به بیان دیگر، روماتیسم کلمه‌ای عمومی است و بیماری‌های زیادی را شامل می‌شود که هرکدام علائم خاص خود را دارد.
شایع‌ترین علامتی که شما را از خطر ابتلا به یک بیماری روماتیسمی مفصلی آگاه می‌کند شامل تورم مفاصل، محدود شدن حرکت و خشکی مفاصل می‌شود که صبح‌ها اتفاق می‌افتد و حدود نیم تا یک ساعت نیز طول می‌کشد.
اگر می‌خواهید روماتیسم مفصلی را بشناسید و از ابتلا به این بیماری خیلی زود مطلع شوید، گفت‌و‌گوی ما را با دکتر محسن سروش، دبیر انجمن روماتولوژی ایران و دانشیار دانشکاه علوم پزشکی ایران بخوانید.
مهم‌ترین علامت روماتیسم مفصلی، تورم، درد و التهاب مفاصل است که این درد به‌خصوص در صبح‌ها هنگام بیدار شدن از خواب بیشتر است البته هر کسی که صبح‌ها از خواب بیدار می‌شود و دست‌هایش مقداری خشک است به این معنی نیست که به روماتیسم مبتلا شده. اما به هرحال، خشکی دست در این نوع روماتیسم‌ها وجود دارد.
این خشکی مفصل، بیمار را به‌شدت آزار می‌دهد. حتی بیمار حدود یک ساعت با این درد درگیر است تا این علامت به‌تدریج کاهش پیدا کند.
هر درد مفصلی از روماتیسم نیست
دکتر سروش معتقد است: درد و التهاب مفصل می‌تواند نشانه‌ای از روماتیسم باشد، ولی الزاما به معنای ابتلا به روماتیسم نیست؛ مثلا عفونت مفصلی هم با التهاب همراه است یا این‌که در یک درگیری پوستی، ضعف عضلانی یا زخم دهان نیز ممکن است علائمی شبیه به روماتیسم دیده شود.
هر تبی، روماتیسمی نیست
تب به‌عنوان یکی از علائم روماتیسم مطرح است، ولی تب روماتیسمی نباید شدید و طولانی باشد. تب شدید و طولانی ممکن است ناشی از عفونت یا حتی بیماری‌های سرطانی باشد. تب روماتیسمی یک بیماری التهابی است که می‌تواند بسیاری از اعضای بدن مثل قلب، مفاصل، سیستم عصبی و پوست را درگیر کند.
گر‌چه تب روماتیسمی می‌تواند در تمام سنین ایجاد شود، ولی اغلب در کودکان بین شش تا ۱۵ سال دیده می‌شود. در بسیاری از موارد، تب روماتیسمی دریچه‌های قلب را درگیر می‌کند (کاردیت روماتیسمی) و موجب اختلال در جریان طبیعی خون در قلب می‌شود. ولی باید به‌طور مشخص تعیین کنیم که تب وجود دارد یعنی باید درجه حرارت بدن از طریق دماسنج بالای 37.5 درجه نشان داده شود. نا‌گفته نماند که در برخی بیماری‌های روماتیسمی، تب به‌طور مشخص وجود دارد و در برخی موارد نیز تب به‌عنوان یک علامت اصلی تلقی نمی‌شود.
ضایعات پوستی با برچسب روماتیسم
به گفته دبیر انجمن روماتولوژی ایران، طیف ضایعات پوستی به‌عنوان روماتیسم خیلی متغیر است. فرم‌های مزمن و کهیر علائمی از روماتیسم است، ولی قبل از تشخیص قطعی باید متخصصان پوست روی آن نظر بدهند. به‌علاوه بعضی ضایعات به‌طور مشخص خود را ابتدا نشان نمی‌دهند و گاهی لازم است از این ضایعات نمونه‌برداری شود.
تشخیص قطعی روماتیسم زمان می‌برد
معمولا درد ناشی از بیماری‌های روماتیسمی طول می‌کشد تا تشخیص داده شود. ولی اگر علائمی به نفع بیماری وجود داشته باشد ابتدا باید با مراجعه به پزشک خانواده بررسی شود و اگر شک به این بیماری‌ها قوت گرفت به متخصص روماتولوژی مراجعه شود.
نکته مهم آن است که انجام آزمایش‌های تشخیصی به تنهایی به تشخیص روماتیسم کمک نمی‌کند، بلکه باید ابتدا علائمی به نفع بیماری وجود داشته باشد تا آزمایش‌ها به تایید بیماری کمک کند.
به گفته دکتر سروش، هر چه این بیماری‌ها زودتر تشخیص داده شود درمان موثرتری خواهد داشت و هر چه تشخیص وشروع درمان به تعویق بیفتد ممکن است عوارضی به‌جا گذارند که دیگر برگشت پذیر نباشد.
از روماتیسم نترسید
کسانی بیشتر در معرض خطرند که سابقه فامیلی یا زمینه ژنتیکی داشته باشند که البته بررسی آن کمی سخت است.
دبیر انجمن روماتولوژی با بیان این مطلب می‌افزاید: البته این افراد نباید نگران باشند که بیماری روماتیسم لزوما از والدین به ارث می‌رسد، بلکه فقط افزایش ریسک وجود ابتلا در این دسته افراد وجود دارد و باید به آن توجه کنند. این دسته افراد زمانی که علامت دارند باید بررسی شوند، ولی نیازی به آزمایش برای پیشگیری یا نگرانی از ابتلا وجود ندارد. این افراد باید آرامش و شرایط روحی و استرسی مناسب و همچنین باید تحرک فیزیکی داشته باشند. به این ترتیب خودشان می‌توانند پیشگیری کنند تا زمانی که علائمی از بیماری‌ها را مشاهده کنند که نیاز به اقدام خاصی باشد.
کنترل روماتیسم با سبک زندگی ایده‌آل
سبک زندگی مبتلایان به روماتیسم باید یک سبک ایده‌آل باشد. حداقل استرس و فشارهای روحی و روانی و حداقل فعالیت فیزیکی سنگین در این دسته افراد ضروری است.
دکتر سروش تاکید می‌کند: این دسته بیماران نباید فعالیت غیرعادی و سنگین داشته باشند. همچنین باید خواب کافی و فعالیت فیزیکی منظم داشته باشند و بدن‌شان را از نظر عضلانی، سیستم قلب و ریه در شرایط مناسب نگه دارند. این بیماران باید تغذیه متنوع داشته و پرهیز نابجای غذایی نداشته باشند. ترس از این‌که سردی‌ها باعث تشدید بیماری شان می‌شود صحت نداشته و لزومی ندارد که بیشتر گرمی بخورند. بلکه باید رژیم غذایی سالم و متنوعی را رعایت کنند.