روش جدید مقابله با ایدز
اولین‌بار مرضیه وحیددستجردی، وزیر بهداشت دولت دهم چنان هشدارآمیز درباره وضعیت شیوع ایدز در ایران هشدار داد که جمله‌اش وارد ادبیات رسانه‌ها شد. او گفت: «موج سوم ورود ایدز به ایران در راه است و باید برای کنترل آن آماده باشیم.» منظور دستجردی از موج سوم ایدز تغییر الگوی انتقال آن بود.
به گزارش فرتاک نیوز، تا همین چند سال پیش بیشترین کسانی که در ایران به این بیماری مبتلا شده بودند اعتیاد داشتند و از سرنگ آلوده دیگری استفاده کرده بودند اما دستجردی هشدار داد که انتقال از طریق رابطه جنسی در حال پشت سر گذاشتن روش سرنگ آلوده است و این زنگ خطری جدی برای مسئولانی است که تا آن روز حرف‌زدن درباره ایدز را هم تابو می‌دانستند و فکر می‌کردند اشاره کردن به روش‌های جلوگیری از انتقال ایدز در رابطه جنسی برای جمعیت در معرض خطر یعنی جوان‌ها، دریدن پرده‌های عفت و حیا محسوب می‌شود. این هشدار و موج شکل‌گرفته بعد از آن تا حدی مؤثر افتاد و بسیاری از چهره‌های مذهبی هم وارد این کارزار شدند. حالا هر چند وقت یک‌بار خبری درباره اقدامات نهادهای مختلف برای آگاهی‌رسانی درباره ایدز شنیده می‌شود؛ مثلا راه افتادن اتوبوس ایدز که قرار بود به‌صورت سیار درباره آن اطلاع‌رسانی کند. همین دیروز هم خبری منتشر شد درباره راه‌اندازی باشگاه ایدز. این خبر را رئیس اداره ایدز و بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت اعلام کرد و از گسترش آموزش‌های پیشگیری از ایدز به جوانان و نوجوانان در قالب باشگاه‌های سلامت و مشاوره خبر داد.
دکتر پروین افسرکازرونی درباره برنامه‌های امسال وزارت بهداشت در حوزه ایدز گفت: «برنامه پیشگیری از انتقال اچ‌آی‌وی از مادر به کودک که به‌صورت آزمایشی و محدود در 16 دانشگاه علوم پزشکی اجرا شد، از بهمن سال گذشته زمینه اجرای آن در مناطق حاشیه‌نشین کل کشور فراهم شده است و امیدواریم تا آخر سال 96 کلیه مادران باردار مناطق حاشیه‌نشین تحت پوشش این برنامه قرار گیرند.»
او به راه‌اندازی باشگاه‌های سلامت و مشاوره برای گروه سنی نوجوانان و جوانان نیز اشاره کرد و گفت: «وزارت بهداشت امسال تصمیم دارد به‌صورت جدی به تقویت و گسترش برنامه‌های پیشگیری از ایدز برای گروه سنی جوانان و نوجوانان بپردازد. درهمین‌راستا، مراکزی را تحت عنوان باشگاه‌های سلامت و مشاوره جوانان و نوجوانان به‌صورت آزمایشی در چهار شهر راه‌اندازی کرده است. در این باشگاه‌ها، نوجوان و جوانان با استفاده از امکانات ورزشی و سرگرمی، مطالب آموزشی درباره پیشگیری از اچ‌آی‌وی، بیماری‌های آمیزشی و سلامت باروری را دریافت می‌کنند. همچنین به آنها مهارت‌های لازم در زمینه پیشگیری از گرایش به هر نوع آسیب اجتماعی آموزش داده می‌شود. امیدواریم بتوانیم با جلب حمایت وزارت ورزش و جوانان، آموزش‌وپرورش، شهرداری، سازمان‌های مردم‌نهاد فعال و خیرین این برنامه را گسترش دهیم.»
رئیس اداره ایدز و بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت یکی دیگر از برنامه‌های این حوزه را تلاش برای انگ‌زدایی از بیماران مبتلا به اچ‌آی‌وی عنوان کرد و گفت: «وزارت بهداشت برای کاهش انگ اچ‌آی‌وی که مانعی برای مراجعه و تشخیص زودهنگام بیماری در افراد شده، رویکرد جدیدی را در زمینه آموزش در پیش گرفته است. در این آموزش‌ها با استفاده از بسته استاندارد، رویکرد نوین آموزشی از سال گذشته شروع شده و در سال جاری با همکاری سازمان‌های متولی آموزش و اطلاع‌رسانی، گسترش پیدا می‌کند.»
او ادامه داد: «از آنجا که تشخیص زودهنگام، مراقبت و درمان یکی از راهکارهای کنترل همه‌گیری اچ‌آی‌وی است، اطلاع‌رسانی و افزایش آگاهی درباره اینکه این بیماری عفونی و با درمان قابل کنترل است، اهمیت دارد. مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری در سراسر کشور خدمات آموزش، مشاوره و درمان را به‌صورت رایگان در فضایی مناسب با رعایت کامل رازداری و محرمانگی ارائه می‌کنند. در حیطه مراقبت و درمان نیز قرار است دستورالعمل‌های درمان بازنگری شود و سطح گسترده‌تری از مبتلایان تحت پوشش قرار گیرند.»
کازرونی همچنین اضافه کرد: «تلاش می‌کنیم خدمات کاهش آسیب و پیشگیری از اچ‌آی‌وی که به گروه‌های آسیب‌پذیر ارائه می‌شود، در قالب بسته‌های خدمتی سلامت در نظام سلامت ادغام کنیم. این خدمات به‌صورت ارزیابی وضعیت بیماری‌های آمیزشی و اچ‌آی‌وی، آموزش و خدمات مراقبت و درمان، در مناطق حاشیه‌نشین گسترش پیدا می‌کنند.»
به گفته رئیس اداره ایدز و بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت، تمام این فعالیت‌ها در قالب چهارمین برنامه استراتژیک کنترل ایدز با مشارکت سازمان‌های دست‌اندرکار گسترش پیدا می‌کند. سال گذشته در سراسر کشور کمیته‌های نظارت بر عملیاتی‌کردن برنامه استراتژیک با حضور نمایندگان استانداری، آموزش‌وپرورش، بهزیستی، زندان و رفاه تشکیل و آموزش‌های لازم در‌این‌زمینه ارائه شد. در سال 96 نیز گزارش این فعالیت‌ها در قالب شاخص‌های برنامه استراتژیک ارائه خواهد شد.
دکتر رضانیا، رئیس مرکز توسعه سلامت کشور هم این اتفاق را قدمی مهم می‌داند و می‌گوید: «امسال در راستای طرح تحول نظام سلامت، برنامه چهارم استراتژیک کنترل و پیشگیری بیماری ایدز تصویب شد. مسئولان نظام، به‌ویژه ارگان‌ها، سازمان‌ها و نهادهای مرتبط عزم خود را جزم کرده تا اقدامات عملی جدی در این راه انجام دهند.»
او با اشاره به اینکه طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت که تا سال 2020 باید چند اقدام مهم انجام شود، می‌گوید: «تا آن زمان باید 90 درصد افراد مبتلا به این بیماری کشف و 90 درصد این افراد باید درمان و 90 درصد این درمان‌ها باید به‌صورت کامل و استاندارد انجام شود تا بتوان ویروس HIV و ایدز را که یک معضل چند وجهی اجتماعی، سلامتی، فرهنگی و اقتصادی است، مهار کرد.»
او در این راه نقش رسانه‌ها را برای ایجاد آگاهی و اطلاع‌رسانی بین افراد جامعه مهم می‌داند و می‌گوید: «راهبرد اصلی این کار بر دو محور اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی و همچنین کشف و درمان سریع بیماری استوار است.»
رئیس مرکز توسعه سلامت کیش درباره آمار منتشرشده از افراد مبتلا به این بیماری در کشور می‌گوید: «طبق آمار منتشرشده تا پایان خرداد سال 95، تعداد 32 هزار و 670 نفر که مبتلا به ویروس اچ‌آی‌وی مثبت هستند، شناسایی شدند و تعداد 11 هزار و 694 نفر وارد فاز بیماری ایدز شدند. 84 درصد این آمار را مردان و 16 درصد هم زنان را شامل می‌شود. متأسفانه 54 درصد این افراد بین سنین 21 تا 35 سال قرار دارند. از این میزان نیز تعداد هشت هزار 311 نفر فوت شدند.»
وی درباره تعداد افراد مبتلا و شناسایی نشده هم می‌گوید: «تخمین زده می‌شود که تعداد 90 تا 100 هزار نفر مبتلا به ویروس اچ‌آی‌وی مثبت شده‌اند ولی هنوز شناسایی نشده‌اند. در کشور ما تا امروز الگوهای انتقال استفاده از سرنگ و تزریق مشترک بین معتادان ٦٨ و 0,2 درصد است و از راه روابط جنسی ١٨ و نیم درصد، مادر به کودک یک و نیم درصد و 11 درصد از انتقال‌ها نیز ناشناخته گزارش شده است. در سه ماهه نخست سال جاری، ٣٤ درصد انتقال این بیماری در کشور از طریق تزریق و سرنگ مشترک بین معتادان و 42 درصد از راه روابط جنسی منتقل شده و 21 درصد موارد نیز با بررسی تاریخچه افراد، الگوی انتقال آنها تشخیص داده نشده است.»
او با اعلام اینکه سابق بر این، راه انتقال این بیماری بیشتر از طریق سرنگ و تزریق مشترک بود، می‌گوید: «طی سال‌های اخیر، این الگو به روابط جنسی و همچنین از راه مادر به کودک تغییر یافته که این یک زنگ خطر است. اگر زنان مبتلا به این بیماری شناسایی نشوند و ازدواج کنند، این بیماری را به همسران خود و سپس به فرزندان خود منتقل می‌کنند. وزارت بهداشت، آزمایش تشخیص HIV در دوران بار‌داری مادران را جزء برنامه‌های اساسی خود برای شناسایی این افراد قرار داده است.»
او استفاده از وسایل مشترک، استفاده از فراورده‌های خونی آلوده، روابط جنسی و مادر به کودک را راه‌های انتقال بیماری ایدز می‌داند و می‌گوید: «این بیماری از راه بزاق، بوسیدن و دست دادن منتقل نمی‌شود.»
او با اشاره به اینکه ایدز مرز جغرافیایی، مذهبی و سیاسی نمی‌شناسد، می‌گوید: «این بیماری بسیار هوشمند است و واکسن ندارد. وقتی درمان و مبارزه‌ای علیه آن شروع شود، بلافاصله ژنتیک خود را تغییر می‌دهد و نمی‌توان آن را برای درمان تشخیص داد. برخی از کشورها مدعی شدند که واکسن ایدز را ساخته‌اند ولی تاکنون در دسترس عموم قرار نگرفته است.»