توصیه‌های تغذیه‌ای وزارت بهداشت به روزه‌داران در بحران کرونا
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت گفت: اﻧﺘﺨﺎب ﻣـﻮاد ﻏـﺬاﻳﻰ در ﻫـﺮ ﮔـﺮوه ﻏـﺬاﻳﻰ ﺑـﺮای ﺑـﺮ ﻃـﺮف کردن ﻧﻴﺎزﻫـﺎی ﺗﻐﺬﻳـﻪای ﺷـﺎﻣﻞ آب، اﻣـﻼح، وﻳﺘــﺎﻣﻴﻦﻫــﺎ، ﻣــﻮاد ﻣﻌــﺪﻧﻰ، ﭘــﺮوﺗﺌﻴﻦ و اﻧــﺮژی ﻣــﻮرد ﻧﻴــﺎز ﺑــﺪن اﻓــﺮاد روزه‌دار در ﺳــﻪ وﻋــﺪه ﻏــﺬاﻳﻰ (ﺳﺤﺮ، اﻓﻄﺎر و ﺷﺎم) ﺿﺮوری اﺳﺖ.
دکتر زهرا عبداللهی در خصوص ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎی ﺗﻐﺬﻳﻪای به منظور ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﻤﻨﻰ بدن در ماه مبارک رمضان، بیان کرد: ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘـﺶ وﻳﺘـﺎﻣﻴﻦ A در ﺗﻘﻮﻳـﺖ ﺳﻴﺴـﺘﻢ اﻳﻤﻨـﻰ ﺑـﺪن، ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﻣـﻰﺷـﻮد در وﻋـﺪهﻫـﺎی ﺳـﺤﺮ و اﻓﻄـﺎر از ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﻏــﺬاﻳﻰ وﻳﺘــﺎﻣﻴﻦ A ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﮔﻴــﺎﻫﻰ ﺷــﺎﻣﻞ، اﻧــﻮاع ﺳــﺒﺰیﻫــﺎ و ﻣﻴــﻮهﻫــﺎی زرد و ﻧــﺎرﻧﺠﻰ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻫــﻮﻳﺞ، ﻛﺪو ﺣﻠﻮاﻳﻰ، ﻣﻮز و اﻧﻮاع ﻣﺮﻛﺒﺎت و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﻴﻮاﻧﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ زرده ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ، ﺷﻴﺮ و ﻟﺒﻨﻴﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد.
وی افزود: همچنین ﺳــﻌﻰ ﺷــﻮد ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﻏــﺬاﻳﻰ وﻳﺘــﺎﻣﻴﻦ D (ﻣــﺎﻫﻰﻫــﺎی ﭼــﺮب، ﻟﺒﻨﻴﺎت و زرده ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ) ﺑﺮای اﻓــﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ اﻳﻤﻨﻰ ﺑﺪن ﻣﺼﺮف ﺷﻮد.
وی گفت: ﺑﺮای ﺗﺎﻣﻴﻦ وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ E ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان آﻧﺘـﻰ اﻛﺴـﻴﺪان و ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺳﻴﺴـﺘﻢ اﻳﻤﻨـﻰ ﺑـﺪن، ﻣـﻰﺗـﻮان از روﻏﻦﻫﺎی ﻣـﺎﻳﻊ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻛـﺎﻧﻮﻻ، آﻓﺘـﺎﺑﮕﺮدان و ذرت در ﻃـﺒﺦ ﻏـﺬا و ﺳـﺒﺰﻳﺠﺎﺗﻰ ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﺳـﻔﻨﺎج، ﻛﻠـﻢ ﭘـﻴﭻ، ﺳـﻮﻳﺎ، ﺳﻴﺐ زﻣﻴﻨـﻰ در وﻋـﺪهﻫـﺎی ﻏـﺬاﻳﻰ ﺳـﺤﺮ و افطار ﻳـﺎ اﻧـﻮاع آﺟﻴـﻞ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻓﻨـﺪق، ﺑـﺎدام، ﮔـﺮدو در ﻓﺎﺻـﻠﻪ وﻋـﺪه اﻓﻄﺎر ﺗﺎ ﺷﺎم اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد.
عبداللهی در خصوص تامین وﻳﺘـﺎﻣﻴﻦ C عنوان کرد: ﻣﺼﺮف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏـﺬاﻳﻰ ﺣـﺎوی وﻳﺘـﺎﻣﻴﻦ C ﺷـﺎﻣﻞ اﻧـﻮاع ﻣﻴـﻮهﻫـﺎ و ﺳـﺒﺰیﻫـﺎ از ﺟﻤﻠـﻪ ﺳـﺒﺰیﻫـﺎی ﺑـﺮگ ﺳـﺒﺰ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺳــﺒﺰی ﺧــﻮردن و اﻧــﻮاع ﻛﻠــﻢ و ﮔﻮﺟــﻪ ﻓﺮﻧﮕــﻰ، ﺟﻮاﻧــهﻫــﺎی ﮔﻨــﺪم، ﻣــﺎش و ﺷــﺒﺪر، اﻧــﻮاع ﻣﺮﻛﺒــﺎت ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻟﻴﻤﻮ ﺗﺮش، ﻟﻴﻤـﻮ ﺷـﻴﺮﻳﻦ، ﭘﺮﺗﻘـﺎل، ﻧـﺎرﻧﮕﻰ و ﻧـﺎرﻧﺞ و ﻛﻴـﻮی در ﻫـﺮ ﺳـﻪ وﻋـﺪه اﻓﻄـﺎر، ﺷـﺎم و ﺳـﺤﺮ ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﻣـﻰﺷﻮد. همچنین ﻣﺼﺮف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﺬاﻳﻰ وﻳﺘﺎﻣﻴﻦﻫﺎی ﮔـﺮوه B ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﻧـﻮاع ﺳـﺒﺰیﻫـﺎی ﺑـﺮگ ﺳـﺒﺰ و ﻣﻴـﻮهﻫـﺎ، ﺷـﻴﺮ و ﻟﺒﻨﻴـﺎت، اﻧــﻮاع ﮔﻮﺷــﺖﻫــﺎ، زرده ﺗﺨــﻢ ﻣــﺮغ، ﻏــﻼت ﺳــﺒﻮس دار، ﺣﺒﻮﺑــﺎت ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻧﺨــﻮد، اﻧــﻮاع ﻟﻮﺑﻴــﺎ، ﻋــﺪس، ﺑــﺎﻗﻼ، ﻟﭙــﻪ و ﻣﺎش، ﻣﻐﺰﻫﺎ (ﭘﺴﺘﻪ، ﮔﺮدو، ﺑﺎدام و ﻓﻨﺪق) ﺟﻬﺖ ارﺗﻘﺎی ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﻤﻨﻰ ﺑﺪن در اﻳﻦ اﻳﺎم ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰﺷﻮد.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت تصریح کرد: ﺑـﺮای ﭘﻴﺸــﮕﻴﺮی از ﭘﻴﺸــﺮﻓﺖ ﺳــﺮﻳﻊ ﻋﻔﻮﻧﺖﻫـﺎی وﻳﺮوﺳﻰ و ﺗﺎﻣﻴﻦ وﻳﺘــﺎﻣﻴﻦ ١٢B ﺗﻮﺻــﻴﻪ ﻣــﻰﺷــﻮد ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﭘﺮوتئین‌های ﺣﻴﻮاﻧﻰ از ﺟﻤﻠﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﻗﺮﻣﺰ، ﻣﺎﻫﻰ و ﻣﺎﻛﻴﺎن، ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ و ﻟﺒﻨﻴﺎت ﺣﺘﻤﺎ ﻣﺼﺮف ﺷﻮد.
وی ادامه داد: درﻳﺎﻓـﺖ آﻫــﻦ ﻛﺎﻓﻰ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏــﺬاﻳﻰ ﺑـﺮای ﺗﻘﻮﻳــﺖ ﺳﻴﺴــﺘﻢ اﻳﻤﻨــﻰ ﺑـﺪن در اﻳــﺎم روزه‌داری ﺗﻮﺻــﻴﻪ ﻣــﻰ ﺷــﻮد. آﻫﻦ در ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﮔﻴـﺎﻫﻰ و ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺣﻴـﻮاﻧﻰ ﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﻰﺷـﻮد، ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺣﻴـﻮاﻧﻰ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از ﮔﻮﺷـﺖ ﻗﺮﻣـﺰ، ﻣـﺮغ و ﻣـﺎﻫﻰ ﺣﺎوی "آﻫـﻦ ﻫـﻢ" (آهن "هم" از قابلیت جذب بالایی برخوردار است و در حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد آن جذب می شود) اﺳـﺖ و ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﮔﻴـﺎﻫﻰ ﺷـﺎﻣﻞ اﻧـﻮاع ﺳـﺒﺰیﻫـﺎ، ﺣﺒﻮﺑـﺎت، ﻣﻴـﻮهﻫـﺎی ﺗـﺎزه و ﺧﺸـﻚ ﺷـﺪه و ﻏﻼت ﻛﺎﻣﻞ "آﻫﻦ ﻏﻴﺮ ﻫﻢ" دارﻧـﺪ. اﮔـﺮﭼـﻪ ﺗﺨـﻢ ﻣـﺮغ از ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺣﻴـﻮاﻧﻰ آﻫـﻦ است، اﻣـﺎ آﻫـﻦ آن ﻏﻴـﺮﻫـﻢ اﺳﺖ. اﮔﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﺬاﻳﻰ آﻫﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻏﺬاﻫﺎی ﺣﺎوی وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ c ﻣﺼﺮف ﺷﻮﻧﺪ، ﺟﺬب آﻫﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻰ ﻳﺎﺑﺪ.
وی گفت: ﻣﺼﺮف ﻏﺬاﻫﺎی ﻏﻨـﻰ از روی (Zn ﺷـﺎﻣﻞ ﮔﻮﺷـﺖ ﻗﺮﻣـﺰ، ﻣـﺮغ، ﻣـﺎﻫﻰ، ﻏـﻼت ﻛﺎﻣـﻞ، ﺣﺒﻮﺑـﺎت و ﺗﺨـﻢ ﻣـﺮغ) ﺑـﺮای ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﻤﻨﻰ در ﻫﺮ ﺳﻪ وﻋﺪه ﻏﺬاﻳﻰ (ﺳﺤﺮ، اﻓﻄﺎر و ﺷﺎم) در اﻳﻦ اﻳﺎم ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰ ﺷﻮد.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در ادامه بیان کرد: در ﻣــﺎه ﻣﺒــﺎرک رﻣﻀــﺎن ﻧﻴــﺰ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻫﻤﻴﺸــﻪ ﭘﻴــﺮوی از ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﻏــﺬاﻳﻰ ﻣﺘﻨــﻮع و ﻣﺘﻌــﺎدل ﻳﻌﻨــﻰ ﺗــﺎﻣﻴﻦ اﻧــﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔــﻰ از ﻣــﻮاد ﻏــﺬاﻳﻰ ﺑــﻪ ﺗﻨﺎﺳــﺐ ﺑــﺎ ﻳﻜــﺪﻳﮕﺮ و ﻣﻘــﺎدﻳﺮ ﻛــﺎﻓﻰ از ﻣــﻮاد ﻣــﻮرد ﻧﻴــﺎز ﺑــﺮای ﺣﻔــﻆ ﺳــﻼﻣﺖ ﺑــﺪن و رﻋﺎﻳــﺖ ﻣﻴﺎﻧــﻪروی ﺑــﺎ ﻣﺤــﺪود ﻧﻤـﻮدن ﻏــﺬاﻫﺎی دارای ﭼﺮﺑــﻰ، ﻛﻠﺴــﺘﺮول، ﻗﻨـﺪ، ﻧﻤــﻚ زﻳــﺎد و ﺗﺮﻛﻴﺒــﺎت اﻓﺰودﻧـﻰ ﺗﻮﺻــﻴﻪ ﻣــﻰ ﺷــﻮد.
وی افزود: ﻏـﺬاﻫﺎ ﺑــﺮاﺳــﺎس ﻣﺤﺘــﻮای ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ، وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ و ﻣﻮادﻣﻌﺪﻧﻰ در ٦ ﮔﺮوه اﺻـﻠﻰ ﻏـﺬاﻳﻰ ﻗـﺮار دارﻧـﺪ. اﻧﺘﺨـﺎب اﻧـﻮاع ﻏـﺬاﻫﺎ از ﮔـﺮوهﻫـﺎی ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑـﻪ ﺷـﺮح زﻳـﺮ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﻣـﻮاد ﻏـﺬاﻳﻰ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ در ﻫـﺮ ﮔـﺮوه ﻏـﺬاﻳﻰ ﺑـﺮای ﺑـﺮ ﻃـﺮف کردن ﻧﻴﺎزﻫـﺎی ﺗﻐﺬﻳـﻪای ﺷـﺎﻣﻞ آب، اﻣـﻼح، وﻳﺘــﺎﻣﻴﻦﻫــﺎ، ﻣــﻮاد ﻣﻌــﺪﻧﻰ، ﭘــﺮوﺗﺌﻴﻦ و اﻧــﺮژی ﻣــﻮرد ﻧﻴــﺎز ﺑــﺪن اﻓــﺮاد روزه‌دار در ﺳــﻪ وﻋــﺪه ﻏــﺬاﻳﻰ (ﺳﺤﺮ، اﻓﻄﺎر و ﺷﺎم) ﺿﺮوری اﺳﺖ.
وی در خصوص ﺷﺶ ﮔﺮوه ﻏﺬاﻳﻰ اﺻﻠﻰ و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦﻫﺎی آﻧﻬﺎ توضیح داد: این شش گروه غذایی ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﮔـﺮوه ﻧـﺎن و ﻏــﻼت، ﮔـﺮوه ﺳـﺒﺰیﻫـﺎ، ﮔﺮوه ﻣﻴﻮهﻫﺎ، ﮔـﺮوه ﺷـﻴﺮ و ﻟﺒﻨﻴـﺎت، ﮔﺮوه ﮔﻮﺷﺖ و ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ و ﮔﺮوه ﺣﺒﻮﺑﺎت و ﻣﻐﺰ داﻧﻪﻫﺎ، است.
عبداللهی درخصوص ﮔـﺮوه ﻧـﺎن و ﻏــﻼت گفت: ﻧـﺎنﻫﺎ ﺷـﺎﻣﻞ ﺳــﻨﮕﻚ، ﺑﺮﺑـﺮی، ﻧــﺎن ﺟـﻮ، ﻟـﻮاش، ﺗــﺎﻓﺘﻮن و ﺳـﺎﻳﺮ ﻧــﺎن‌های ﻣﺤﻠــﻰ، ﺑـﺮﻧﺞ، اﻧــﻮاع ﻣﺎﻛﺎروﻧﻰ، رﺷﺘﻪ ﻫﺎ، ﻏﻼت ﺻـﺒﺤﺎنه، ﺑﻠﻐـﻮر ﮔﻨـﺪم، ﺑﻠﻐـﻮر ﺟـﻮ اﺳـﺖ. ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﺑـﺮ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺣـﺪاﻗﻞ ﻧﻴﻤـﻰ از ﻧـﺎن و ﻏـﻼت ﻣﺼﺮﻓﻰ روزاﻧﻪ از ﻧﻮع ﺳﺒﻮس‌دار ﺑﺎﺷﺪ.
وی درخصوص ﮔـﺮوه ﺳـﺒﺰی ﻫـﺎ نیز بیان کرد: این گروه ﺷـﺎﻣﻞ اﻧـﻮاع ﻛـﺎﻫﻮ، اﺳـﻔﻨﺎج، ﻛـﺮﻓﺲ، ﺳـﺒﺰی ﺧـﻮردن و ﺳـﺎﻳﺮ ﺳـﺒﺰیﻫـﺎی ﺑﺮﮔـﻰ، اﻧـﻮاع ﻛﻠـﻢ، ﻫـﻮﻳﺞ، ﺑﺎدﻣﺠﺎن، ﻧﺨﻮد ﺳﺒﺰ، ﻟﻮﺑﻴﺎ ﺳﺒﺰ، اﻧﻮاع ﻛﺪو، ﻓﻠﻔﻞ، ﻗﺎرچ، ﺧﻴﺎر، ﮔﻮﺟﻪ ﻓﺮﻧﮕﻰ و ﭘﻴﺎز است. ﮔﺮوه ﻣﻴﻮهﻫﺎ نیز شامل اﻧـﻮاع ﻣﻴـﻮهﻫـﺎی ﻓﺼـﻞ از ﺟﻤﻠـﻪ ﻣﺮﻛﺒـﺎت (ﻣﺎﻧﻨـﺪ، ﭘﺮﺗﻘـﺎل، ﻧـﺎرﻧﮕﻰ، ﻟﻴﻤـﻮ ﺗـﺮش، ﻟﻴﻤـﻮ ﺷـﻴﺮﻳﻦ، ﮔﺮﻳـﭗ ﻓـﺮوت)، ﺳـﻴﺐ، ﻛﻴـﻮی و اﻧـﻮاع آب ﻣﻴـﻮه ﻃﺒﻴﻌـﻰ و ﺑـﺪون ﺷـﻜﺮ اﻓـﺰوده، ﻛﻤﭙـﻮت ﻣﻴـﻮه ﻫـﺎ ( ﻛـﻢ ﺷـﻴﺮﻳﻦ ﻳـﺎ ﺑـﺪون ﺷـﻜﺮ اﻓﺰوده) و ﻣﻴﻮهﻫﺎی ﺧﺸﻚ (ﺧﺸﻜﺒﺎر) است.
وی گفت: ﻣﺼـﺮف ﻣﻘـﺎدیر ﻛـﺎﻓﻰ ﮔـﺮوه ﺳـﺒﺰیﻫـﺎ و ﻣﻴـﻮهﻫـﺎ در اﻳـﺎم روزه‌داری ﺑـﺎ ﺗـﺎﻣﻴﻦ وﻳﺘـﺎﻣﻴﻦ ﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺧﺼـﻮص وﻳﺘـﺎﻣﻴﻦ C و ﭘــﻴﺶ ﺳﺎز وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ A ﺑﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﻤﻨﻰ ﺑﺪن ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎری ﻛﻮوﻳﺪ ١٩ ﻛﻤﻚ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ.
عبداللهی همچنین درخصوص ﮔـﺮوه ﺷـﻴﺮ و ﻟﺒﻨﻴـﺎت تصریح کرد: این گروه نیز ﺷـﺎﻣﻞ ﺷـﻴﺮ، ﻣﺎﺳـﺖ، ﭘﻨﻴـﺮ، ﻛﺸـﻚ و دوغ است. اﻳـﻦ ﮔـﺮوه ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻛﻠﺴـﻴﻢ و ﻓﺴـﻔﺮ و ﺑﺨﺸـﻰ از ﭘــﺮوﺗﺌﻴﻦ، وﻳﺘــﺎﻣﻴﻦ ﻫــﺎی ﮔــﺮوه B ﺑـﻪ ﺧﺼــﻮص وﻳﺘــﺎﻣﻴﻦ ٢B و ١٢B را ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﺗﻘﻮﻳــﺖ ﺳﻴﺴــﺘﻢ اﻳﻤﻨــﻰ ﺑــﺪن ﻛﻤــﻚ ﻣــﻰﻛﻨﻨﺪ، ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻰﻛﻨﺪ. ﺗﻮﺻﻴﻪ می‌شود ﻛﻪ ﻟﺒﻨﻴﺎت از ﻧﻮع ﻛﻢ ﭼﺮب ( ﻛﻤﺘﺮ از ۲.۵ درﺻﺪ ﭼﺮﺑﻰ) ﻣﺼﺮف ﺷﻮد.
عبداللهی ﮔﺮوه ﮔﻮﺷﺖ و ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ را به این شرح بیان کرد: اﻳـﻦ ﮔـﺮوه ﻣﻨﺒـﻊ ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﭘـﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺣﻴـﻮاﻧﻰ و ﺑـﺎ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺑـﺎﻻ ﻫﺴـﺘﻨﺪ و ﺷـﺎﻣﻞ ﮔﻮﺷـﺖ ﻗﺮﻣـﺰ، ﻣـﺮغ، ﻣﺎﻫﻰ، ﻣﻴﮕﻮ، ﺑﻠﺪرﭼﻴﻦ، ﻏﺎز، اردک، ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ و ﺗﺨﻢ ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن هستند.
بنابر اعلام روابط عمومی وزارت بهداشت، وی درباره ﮔﺮوه ﺣﺒﻮﺑﺎت و ﻣﻐﺰ داﻧﻪﻫﺎ نیز خاطرنشان کرد: ﺣﺒﻮﺑـﺎت ﺷـﺎﻣﻞ ﻧﺨـﻮد، اﻧـﻮاع ﻟﻮﺑﻴـﺎ، ﻋـﺪس، ﺑـﺎﻗﻼ، ﻟﭙـﻪ و ﻣـﺎش و نخود و ﻣﻐﺰﻫـﺎ نیز ﺷـﺎﻣﻞ، ﮔـﺮدو، ﺑـﺎدام، ﻓﻨﺪق، ﭘﺴﺘﻪ، ﺑﺎدام زﻣﻴﻨﻰ، ﺑﺎدام ﻫﻨﺪی و غیره است.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت یادآور شد: در اﻳﺎم روزه‌داری اﻣﺴـﺎل، ﺑـﻪ ﻣﺼـﺮف ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻛـﺎﻓﻰ ﭘـﺮوﺗﺌﻴﻦ اﻋـﻢ از ﺣﻴـﻮاﻧﻰ و ﻳـﺎ ﮔﻴـﺎﻫﻰ ﻛـﻪ ﺑـﺮای ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻃﺒﻴﻌـﻰ ﺳﻴﺴـﺘﻢ اﻳﻤﻨﻰ ﺑـﺪن ﺑـﺮای ﭘﻴﺸـﮕﻴﺮی از ﺑﻴﻤـﺎری ﻛﻮوﻳـﺪ ١٩ ﻻزم است، ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﻮﺟـﻪ ﺷـﻮد. اﻧـﻮاع ﺣﺒﻮﺑـﺎت ﻣﻨﺒـﻊ ﭘـﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻫﺴـﺘﻨﺪ و وﻗﺘـﻰ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻏﻼت ﻣﺼﺮف ﻣﻰﺷـﻮﻧﺪ، ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﮔﻮﺷـﺖ، ﻣـﺮغ و ﻣـﺎﻫﻰ ﻣـﻰ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻳـﻚ ﭘـﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺧـﻮب و ﺑـﺎ ﻛﻴﻔﻴـﺖ را ﺑﺮای ﺑﺪن ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ.