مراقب "سردرد بستنی" باشید!

در تابستان هیچ چیزی مانند یک نوشیدنی بسیار خنک، یک اسکوپ بستنی یا دیگر خوراکی‌های سرد نمی‌چسبد. اگر بحث مربوط به کالری‌های دریافتی را کنار بگذاریم، هیچ نکته منفی دیگری در مورد این خوراکی‌های خنک وجود ندارد؛ منهای "سردرد پس از مصرف بستنی" یا همان انجماد مغز (Brain Freeze)!

در محافل علمی، سردرد پس از خوردن بستنی اینگونه تعریف شده است: «سردرد مربوط به مصرف یا استنشاق یک محرک سرد (HICS).» این بیماری با هر دو نام فوق شناخته می‌شود.

انجماد مغز یک احساس تیر کشیدن کوتاه مدت (اغلب حدود 10 ثانیه) در هر دو ناحیه لوب پیشانی و لوب گیجگاهی مغز است. این بیماری برخلاف نامش ارتباطی با درد در ناحیه مغز ندارد زیرا مغز عاری از گیرنده‌های درد است. احساس تیر کشیدن مغز در افراد مستعد ناشی از مجرای ویژه خوراکی‌های سرد به اَشکال جامد، مایع یا گاز در کام دهان، گلو و یا هر دو است.

اما از آنجایی که در هوای گرم تابستان خوراکی‌های خنک خیلی می‌چسبد و علی‌القاعده بیشتر شاهد "سردرد بستنی" هستیم، پس به ناچار باید به برخی موارد توجه کنیم.

اول: سردرد ناشی از مصرف بستنی یکی از رایج‌ترین انواع سردرد است که بین 5.9 تا 74 درصد بزرگسالان و بین 38.3 تا 79 درصد کودکان آن را تجربه می‌کنند. نتایج پژوهش صورت گرفته در تایوان نشان داد که 40.6 درصد بزرگسالان (از بین 8359 دانشجو) این نوع سردرد عذاب آور را تجربه کرده‌اند.

دوم: سردرد بستنی می‌تواند موروثی باشد؛ بدین ترتیب، اگر والدین آن را تجربه کرده باشند، احتمال اینکه کودکانشان نیز آن را تجربه کنند بسیار بالا است.

سوم: نتایج برخی تحقیقات نشان داده افرادی که انجماد مغز یا همان سردرد بستنی را تجربه کرده‌اند، به احتمال فراوان میگرن را نیز تجربه خواهند کرد.

چهارم: برخی افراد، هر بار که خوراکی سردی را مصرف می‌کنند، انجماد مغز را تجربه خواهند کرد؛ به همین خاطر آن‌ها به کل از مصرف بستنی یا خوراکی بسیار خنک دیگر خودداری می‌کنند.

پنجم: اگر والدین و کودکان اصلا سابقه تجربه سردرد بستنی را نداشته باشند، احتمال تجربه آن بسیار کم خواهد بود.

ششم: احتمالا خودتان این مورد را حدس زده باشید؛ شخص هر چه سریعتر یک خوراکی سرد را مصرف کند، احتمال تجربه انجماد مغز نیز بیشتر خواهد شد.

هفتم: بررسی مکانیسم دقیق سردرد ناشی از مصرف بستنی هنوز جای کار دارد. دانشمندان بر این باورند که انجماد مغز احتمالا به خاطر سرد شدن خون در شریان کاروتید داخلی و وازواسپاسم یا انقباض عروقِ متعاقب آن در شاخه‌های شریان کاروتید داخلی ایجاد می‌شود. کاروتید داخلی خون مغز و ناحیه سر را تامین می‌کند. انقباض عروق نیز به باریک شدن موقتی رگ‌های خونی اشاره دارد که می‌تواند منجر به سردرد شود. علاوه بر آن احتمالا عصب سه قلو، که مسئولیت حواس ناحیه صورت را نیز به عهده دارد، در این امر دخیل است. شرکت داشتن عصب سه قلو احتمالا بتواند "تیر کشیدن مغز" را توجیه کند.

هشتم: نتایج برخی پژوهش‌ها نشان داده که زنان بیش از مردان سردرد بستنی را تجربه می‌کنند. نتایج این تحقیقات موازی با نتایج تحقیقاتی است که نشان داده‌اند که انواع دیگر سردرد بیشتر در خانم‌ها، در مقایسه با مردان، رواج دارد.

نکته آخر اینکه فرضیات متعددی در مورد اینکه چرا کودکان بیشتر از بزرگسالان انجماد مغز را تجربه می‌کنند، وجود دارد. اول اینکه، اندازه کام (سقف دهان) و گلوی کودکان نسبت به بزرگسالان کوچکتر بوده و گیرنده‌های حسی آن‌ها فعال‌تر است. دوم اینکه احتمالا پایداری عصبی نسبت به یک محرک سرد بزرگسالان قوی‌تر از کودکان باشد. سوم اینکه، بزرگسالان آموخته‌اند که خوراکی‌های سرد را آهسته‌تر مصرف کنند تا احتمال سردرد بستنی کاهش یابد. می‌توانید در چند روز آینده هنگامی که کودکی مشغول خوردن بستنی است، این نکته را با چشمان خودتان بررسی کنید!