ممنوعیت واردات واکسن سوءتفاهم بود
روزنامه همشهری در گفت‌وگویی با رئیس سازمان غذا و دارو آورد: قرار نیست واردات واکسن‌های خارجی متوقف شود، چرا که ما میلیاردها دلار به کوواکس سازمان بهداشت جهانی برای دریافت واکسن کرونا، پول داده‌ایم که به وقت اضطرار به ما تحویل نداده‌اند.
بهرام دارایی رئیس سازمان غذا و دارو در تازه‌ترین گفت‌وگو با همشهری ممنوعیت واردات واکسن به کشور را رد کرد و گفت: «قرار نیست واردات واکسن‌های خارجی متوقف شود، چرا که ما میلیاردها دلار به کوواکس سازمان بهداشت جهانی برای دریافت واکسن کرونا، پول داده‌ایم که به وقت اضطرار به ما تحویل نداده‌اند. حالا باید این محموله‌های خریداری شده به ایران فرستاده شود. قرار نیست ممنوعیتی برای واردات آنها داشته باشیم. حتی ممکن است واکسن‌های اهدایی از سایر کشورها هم داشته باشیم.»
ماجرای اعلام ممنوعیت واردات واکسن چه بود؟
ماجرای ممنوعیت واردات واکسن به کشور روز یکشنبه از قول ۲معاون وزیر بهداشت خبری شد. بهرام دارایی، رئیس سازمان غذا و دارو در بخشی از صحبت‌هایش با رسانه‌ها عنوان کرده بود که هیچ واکسنی به ایران وارد نمی‌شود و تولیدات داخل برای تامین نیازهای اصلی مانند دوز سوم کافی است. همچنین کمال حیدری، معاون وزیر بهداشت ایران هم با تأکید بر کافی بودن تولید داخلی واکسن کرونا گفته بود ستاد ملی مقابله با کرونا در شرایط اقتصادی فعلی واردات واکسن کرونا را ممنوع کرده است. ممنوعیت واردات واکسن، پیش از این در اوایل آذر، از سوی بهرام‌عین‌اللهی، وزیر بهداشت هم مطرح شده بود. او در مراسم تحویل ۵میلیون دوز واکسن مؤسسه رازی، اعلام کرده بود که واردات واکسن ممنوع است و از این پس باید متکی به تولیدات داخلی بود. آن زمان محموله‌های زیاد واکسن وارد کشور شده بود. قبل از آن در دولت قبل هم وزیر بهداشت وقت، برای حمایت از تولید داخلی، این موضوع را مطرح کرده بود، اما از آنجا که وعده تولیدکنندگان داخلی برای تامین واکسن مورد نیاز کشور محقق نشد، واردات واکسن‌های خارجی (بهارات، اسپوتنیک‌وی، آسترازنکا و سینوفارم) در دولت سیزدهم ادامه پیدا کرد و از مرز ۱۵۰میلیون دوز هم گذشت.
۲مسیر واردات واکسن‌های خارجی
بهرام دارایی رئیس سازمان غذا و دارو درباره خبر منتشر شده در مورد ممنوعیت واردات واکسن به همشهری توضیح بیشتری می‌دهد و می‌گوید: «به هیچ عنوان کلمه‌ای تحت عنوان ممنوعیت برای واردات واکسن‌های خارجی عنوان نکردم. پیش از این بارها در مصاحبه‌های مختلف گفته‌ام که وظیفه ما تامین دارو، تجهیزات پزشکی و واکسن است و از هر مسیری که بتوانیم این تامین صورت می‌گیرد؛ چه از مسیر واردات و چه از تولیدات داخلی.»
به‌گفته دارایی هم‌اکنون تولیدات واکسن‌های ایرانی جوابگوی نیاز کشور است و دیگر کشور در این زمینه واردات ندارد، اما به هیچ‌عنوان این مسئله به معنی ممنوعیت ورود واکسن‌های خارجی نیست: «برخی کشورها واکسن‌هایشان را به ما اهدا می‌کنند. در سبد کوواکس هم میلیاردها دلار پول از سوی ایران پرداخت شده، اما در زمان لزوم، واکسن کمتری را دریافت کرده‌ایم و واردات این واکسن‌ها هم ادامه خواهد داشت. ما ۲ مسیر واردات واکسن داریم و هیچ ممنوعیتی در این‌باره وجود نخواهد داشت.» این مسئول با تأکید بر اینکه در وضعیت کنونی هیچ اضطراری به تامین واکسن از خارجی‌ها وجود ندارد و ظرفیت تولید واکسن‌های داخلی در کشور مطلوب است، ادامه می‌دهد: «در آینده هر تصمیمی برای واردات واکسن وجود داشته باشد ازجمله نیاز به واکسن خاص برای گروه‌های سنی جدید و تغییر نیاز کشور برای دسترسی به واکسنی غیراز واکسن‌های داخلی، قطعا خرید و واردات انجام خواهد شد. درباره واکسن و دارو هیچ زمانی کلمه ممنوعیت معنا ندارد. تمام تصمیم‌گیری‌ها در این‌باره منوط به اتفاقات آینده است چرا که کرونا و ویروس آن رفتار قابل پیش‌بینی ندارد.»
او درباره آمار تولید واکسن‌های داخلی هم می‌گوید: «تاکنون ۱۸۰میلیون دوز واکسن تامین شده است که ۲۵میلیون دوز آن تولید داخل است. واکسن‌سازهای داخلی هم‌اکنون ظرفیت و توان تولید ۱۵میلیون دوز واکسن را دارند و درصورت نیاز و سیاستگذاری‌های آینده ظرفیت افزایش تولید هم وجود دارد.» به‌گفته این مسئول، موجودی واکسن کرونا در کشور حدود ۴۰میلیون دوز است و علاوه بر واردات واکسن‌های خارجی از ۲ مسیر اهدایی و کوواکس، تولیدات واکسن‌سازهای داخلی هم در انبارهایشان موجود است و به موقع تحویل گرفته می‌شود.
آسترازنکا موجود نیست
مطرح شدن ماجرای ممنوعیت واردات واکسن، از روز گذشته، بازتاب‌های بسیاری در فضای مجازی و رسانه‌ها داشته و موجی از نگرانی در میان مردم برای تزریق واکسن خارجی برای دوز سوم، چرا که با وجود توصیه‌ها مبنی بر تزریق واکسن متفاوت برای دوز سوم، بخش قابل توجهی از کسانی که در گذشته سینوفارم تزریق کرده‌اند، اصرار به تزریق آسترازنکا دارند، اما موجودی این واکسن در بسیاری از پایگاه‌های واکسیناسیون صفر شده است و در دسترس نیست. هر چند که دستورالعمل معاونت وزارت بهداشت علاوه بر آسترازنکا برای تمامی واکسن‌ها، پاستوکووک پلاس هم بوده، اما به‌نظر می‌رسد که آسترازنکا به‌عنوان واکسنی با تأییدیه بین‌المللی بیشتر مورد اقبال است. پیک اومیکرون در بسیاری از کشورها آغاز شده و پیش‌بینی می‌شود موارد آن در ایران هم بالا رود. سازمان جهانی بهداشت و همسو با آن وزارت بهداشت ایران یکی از مؤثرترین روش‌های مقابله با اومیکرون را تزریق دوز سوم واکسن‌های کرونا ۳ماه پس از تزریق دوز دوم عنوان کرده‌اند و حتی سازمان جهانی بهداشت پیشنهاد داد، تزریق واکسن‌ها در دوز سوم متفاوت از ۲دوز قبل باشد تا منجر به افزایش ایمنی شود؛ این در حالی است که بیش از ۹۰درصد واکسن‌های تزریق شده در کشور، واکسن سینوفارم بر پایه ویروس کشته شده است.
واردات آسترازنکا از چند روز دیگر
حالا محمد هاشمی، سرپرست روابط‌عمومی وزارت بهداشت، درباره کمبود و نبود آسترازنکا منجر به نگرانی در تزریق دوز دوم و حتی دوز سوم شده است، به همشهری می‌گوید:«تا چند روز دیگر محموله‌های جدید این واکسن وارد کشور خواهد شد و افرادی که تمایل به تزریق این واکسن برای دوز سوم را دارند باید اندکی صبوری کنند. با ورود محموله‌های جدید این واکسن به سرعت توزیع و در اختیار افراد قرار خواهد گرفت.» البته به‌گفته این مسئول مشکلی در تزریق دوز سوم متفاوت برای کسانی که دو دوز آسترازنکا تزریق کرده‌اند هم وجود ندارند:«طبق دستورالعمل‌های معاونت بهداشت وزارت بهداشت کسانی که دوز اول و دوم واکسن‌شان را آسترازنکا دریافت کرده‌اند می‌توانند برای نوبت سوم از واکسن جایگزین یعنی پاستوکووک پلاس یا اسپوتنیک استفاده کنند. این دستورالعمل برای افرادی که دوز اول و دوم واکسن‌هایی مانند اسپوتنیک دریافت کرده‌اند هم وجود دارد و درصورت در دسترس نبودن آسترازنکا می‌توانند برای دوز سوم، پاستوکووک پلاس تزریق کنند.»
پیامدهای اعلام ممنوعیت واردات واکسن
ماجرای محدودیت در واردات واکسن، مسئله‌ای است که همواره مطرح می‌شود و محمد کریمی‌نیا، معاون قرارگاه پدافند زیستی به‌عنوان یکی از عوامل اجرایی تولید واکسن فخرا، به سیاست واردات بی‌رویه و حذف بی‌رویه اشاره می‌کند و درباره اهمیت واردات واکسن یا حمایت از تولید داخل به همشهری می‌گوید: «اگر در این‌باره به درستی برنامه‌ریزی شده باشد، حتی با تأکید بر تولید داخل، هر زمانی که نیاز به واردات پیش بیاید، به همان سمت می‌رویم.» به‌گفته کریمی‌نیا، مشکل اینجاست که براساس برآوردهای بین‌المللی سازمان بهداشت جهانی قبل از دلتا باید ۷۵درصد جامعه هدف به‌صورت کامل(تزریق ۲دوز) واکسیناسیون می‌شدند اما بعد از دلتا این عدد به ۸۵درصد رسید یعنی ۱۵۰میلیون دوز واکسن باید تزریق می‌شد اما اکنون هنوز ۳۰میلیون دوز واکسن تزریق نشده و حدود ۱۵میلیون نفر یا ناقص واکسینه شده‌اند یا اصلا واکسن دریافت نکرده‌اند. به همین دلیل می‌توان گفت که سیاست ممنوعیت واردات یا حمایت ناکافی از تولید داخلی می‌تواند منجر به آسیب شود. کریمی‌نیا تأکید می‌کند که اعلام ممنوعیت واردات واکسن تحت هر شرایطی اشتباه است و منجر به نگرانی مردم می‌شود. حتی اگر فرض را بر این بگذاریم که نیاز به خرید و واردات نیست اما در ماه‌های گذشته همواره واکسن‌هایی به ایران اهدا شده که اکنون اشکالی ندارد این واکسن‌ها را دریافت و به کشورهایی واگذار کرد که هنوز نتوانسته واکسیناسیون خود را کامل کنند. او در ادامه درباره تأکید بر تزریق واکسن خاص برای دوز سوم توضیح می‌دهد: «آسترازنکا، تزریق گسترده‌ای نداشته و اینطور نبوده که در ایران ده‌ها میلیون نفر با آن واکسینه شده باشند که اکنون به‌دلیل در دسترس نبودن دچار چالش شوند. اما هیچ تأکید ۱۰۰درصدی برای تزریق آسترازنکا در دوز سوم نیست و واکسن‌های پاستور و رازی هم می‌توانند جانشین آن شوند. حتی مبحث مطرح شده از سوی سازمان بهداشت جهانی مبنی‌بر تغییر دوز سوم از ویروس کشته شده به واکسن وکتوربیس(غیرفعال‌شده ویروس) هم یک پیشنهاد بود و الزامی نیست.» این مسئول تأکید کرد که نباید با تصور نبود یک واکسن تزریق دوز سوم را به تعویق انداخت چرا که واکسن‌های جایگزین در کشور موجود است.