از بیماری خاموش کودکان آگاهی دارید؟

فریده زنوزی در برنامه تلویزیونی «سلام تهران» با اشاره به تعریف تنبلی چشم، گفت: تعریف علمی تنبلی چشم، کاهش دید یک یا دوطرفه است که بعد از رفع علل به وجود آورنده‌اش همچنان باقی میماند و پابرجا است.

وی با اشاره به علل به وجود آورنده تنبلی چشم، مطرح کرد: ریشه آن به چند اتیولوژی به وجود آورنده‌اش برمی‌گردد. گاهی اوقات دلایل مادرزادی موجب این ماجرا می‌شود مثلاً آب‌مروارید مادرزادی یا افتادگی پلک مادرزادی و گاهی اوقات مربوط به عیوب انکساری است که کودک بعدها به آن مبتلا می‌شود. همچنین ممکن است مربوط به علل فیزیولوژیکی باشد که بعدها کودک با آن دست‌وپنجه نرم خواهد کرد.

زنوزی در پاسخ به اینکه علائم تنبلی چشم چیست، گفت: بدترین قسمت تنبلی چشم همین است که گاهی اوقات هیچ علامتی ندارد یعنی کودک هیچ علامتی را بروز نمی‌دهد که پدر یا مادر متوجه شود. برای مثال گاهی اوقات کودک تب می‌کند و پدر یا مادر متوجه میشوند که بچه بیمار است اما در مورد تنبلی چشم هیچ سابقه‌ای از دید را ندارد که بخواهد به پدر یا مادرش گزارش دهد که من بهتر یا بدتر می‌بینم یا بگوید که احساس می‌کنم تار می‌بینم؛ نمی‌تواند این موارد را بگوید چراکه هیچ پیشینه ذهنی از دید واقعی ندارد. چشمش را که به روی دنیا باز می‌کند، اثرات بینایی شروع به شکل گرفتن می‌کند و آن چیزی را که می‌بیند فکر می‌کند همان است که باید دید. بنابراین کودک نمیتواند به ما گزارش دهد البته گاهی اوقات علائمی مانند افتادگی پلک یا انحراف چشم می‌تواند راهنمای خوبی است برای اینکه پدر یا مادر به سمت درمان برود اما اغلب هیچ علامتی برای آن وجود ندارد.

وی درباره ارتباط انحراف و تنبلی چشم، عنوان کرد: یکی از علائم تنبلی چشم می‌تواند انحراف باشد؛ معمولاً خود انحراف چشم علتی می‌شود که کودک تنبلی چشم نیز پیدا کند. اولین کاری که انجام می‌شود این است که انحراف چشم را درمان می‌کنند و وقتی انحراف چشم درمان می‌شود به‌طور خودکار تنبلی چشم نیز درمان خواهد شد.

مسئول طرح پیشگیری از تنبلی چشم با اشاره به زمان بروز تنبلی چشم و درمان آن، ابراز داشت: تنبلی چشم اگر بخواهد بروز کند معمولاً تا سن 6 سالگی علائم اختلالات دید آن را می‌توان مشاهده کرد. به همین دلیل نیز می‌گویند سن طلایی تشخیص تنبلی چشم از 3 تا 6 سالگی است. 3 سالگی را به این دلیل گذاشتند که  میتوانیم همکاری کودک را داشته باشیم برای اینکه بتواند علائم را به ما بگوید و 6 سالگی را به این دلیل گذاشتند که سقف بهترین درمان است. اگر بین سن 3 تا 6 سالگی تشخیص داده شود میتوانیم به درمان 100 درصد دست پیدا کنیم اما هرچه سن بالاتر رود امکان دستیابی به بهبودی 100 درصد کاهش پیدا می‌کند و پس از 10 سالگی تقریباً می‌توان گفت کار زیادی نمی‌توان برای بچه‌ها انجام داد.

وی با اشاره به عوارض تنبلی چشم، گفت: از نگران‌کننده‌ترین عوارض تنبلی چشم این است که می‌تواند در آینده باعث کم بینایی شدید یا نابینایی شود به همین دلیل است که یکی از رسالت‌های سازمان بهزیستی این است که زودتر اقدام کند و پوشش بچه‌های بین 3 تا 6 سال را بالا ببرد که اگر موردی وجود دارد سریع‌تر تشخیص داده و درمان آن انجام شود.

زنوزی در خصوص راه‌های تشخیص تنبلی چشم، اظهار داشت: بهترین فرآیند این است که فرآیند غربالگری را طی کنیم چراکه حتی در کشورهای توسعه‌یافته نیز اقدامات از مراحل غربال شروع‌ شده تا مراحل تخصصی ادامه پیدا می‌کند. بهترین کار این است که ما از سن 3 سالگی کودکان را هرسال برای غربالگری بینایی به مراکز غربال ببریم؛ افراد آموزش‌دیده‌ای هستند که می‌توانند این خدمت را به مردم ارائه دهند و با توجه به سن کودک از ابزارهای متفاوتی استفاده می‌شود. کودکان 3 ساله با دستگاه معاینه می‌شوند چراکه معمولاً نمی‌توان از آن‌ها علائم را به خوبی دریافت کرد و ممکن است روی جهت‌یابی‌ها دچار اشکال باشند اما پس از آن در سن 4، 5 و 6 سالگی با چارت E  کودکان را غربال می‌کنیم. اگر نیاز به معاینه تخصصی باشد می‌تواند ارجاع داده شده و معاینات تخصصی انجام گیرد.

وی با اشاره به راه‌های معاینه چشم کودکان، گفت: معاینه تنبلی چشم راه حل ویژهای دارد. سن 3 سالگی زمان شروع این مراحل است البته کودک در ابتدای تولد باید توسط چشم‌پزشک معاینه شود که اگر آب‌مروارید مادرزادی یا آب‌سیاه مادرزادی وجود داشته باشد، پزشک متوجه شود ولی پس از آن 3 سالگی زمان شروع معاینات فعال کودک است که غربالگری اولیه انجام می‌شود. اگر بچه 3 ساله باشد یا مشکلی در ارتباط برقرار کردن داشته باشد در آن صورت با دستگاه‌های غربالگری معاینه می‌شود و در غیر این صورت با همان چارت E معاینه خواهد شد. اگر کودک سلامت باشد که می‌توان تا سال آینده منتظر بود تا مجدداً غربالگری انجام شود اما اگر نیاز به معاینه تخصصی داشته باشد، غربالگران به بخش تخصصی ارجاع میدهند که بخش تخصصی خدمات را کاملاً رایگان ارائه می‌کنند و اگر نیاز باشد، متخصصین درمان را برای کودک آغاز می‌کنند.

زنوزی پیرامون چگونگی درمان تنبلی چشم و هزینه‌های آن، بیان کرد: درمان، بسته به مورد متفاوت است. روند درمان را باید دقیقاً طبق توصیه پزشک پیگیری کرد. ممکن است درمان خیلی ساده مانند بستن چشم  آغاز شود تا عینک و گاهی نیازمند جراحی باشد که این مورد بسیار اندک است؛ اما هزینه‌ها نباید خانواده‌ها را نگران کند به دلیل اینکه اگر مشکل هزینه داشته باشند سازمان بهزیستی این مورد را در نظر گرفته است که می‌توانند از خدمات رایگان سازمان استفاده کنند.

مسئول طرح پیشگیری از تنبلی چشم استان تهران در پاسخ به امکان درمان تنبلی چشم با لیزیک، گفت: درباره لیزیک با توجه به اینکه مبحث کاملاً تخصصی است، افراد متخصص باید پاسخگو باشند ولی اغلب استفاده نمی‌شود.