آشنایی با روش‌هایی سالم برای رفع تهوع دوران بارداری
پژوهشگران کشورمان در یک تحقیق مروری جدید، روش‌های غیردارویی کنترل تهوع و استفراغ دوران بارداری در ایران را برشمرده و در این خصوص، توصیه‌های مفیدی را ارائه کرده‌اند.
تهوع و استفراغ، از شکایات شایع زنان در نیمه اول بارداری است و در ۷۰ تا ۸۰ درصد زنان باردار بروز می‌کند. علائم مربوط به آن معمولاً از هفته ۴ تا ۹ شروع شده و در هفته‌های ۱۲ تا ۱۵ به حداکثر می‌رسد و اغلب در هفته ۲۰ حاملگی نیز از بین می‌روند. چنانچه این مشکل دوران بارداری، شدید و طولانی شود، اصطلاحاً «بیماری تهوع و استفراغ شدید بارداری» ایجاد می‌شود که باعث کاهش وزن مادر، کم‌آبی شدید بدن، عدم تعادل الکترولیت‌ها و دفع ماده کتون در ادرار می‌شود. این حالت‌ها در یک تا دو درصد از حاملگی‌ها رخ می‌دهند. برای غلبه بر تهوع و استفراغ بارداری راه‌های مختلفی پیشنهاد شده‌اند که شامل مداخلات دارویی و غیر دارویی هستند.
بنابر نظر پژوهشگران، ازآنجاکه درمان‌های دارویی با عوارض جانبی همراه هستند و به‌ندرت می‌توانند چنان موفقیت‌آمیز باشند که باعث رهایی مادر از علائم شوند، بسیاری از زنان باردار به علت ترس از تأثیرات آسیب‌زایی داروها بر جنین تمایل به استفاده از دارو نداشته و به‌طورکلی درمان‌های مکمل را بیشتر می‌پسندند. در این خصوص راهکارهای غیر دارویی مختلفی ازجمله اصلاح رژیم غذایی، جلوگیری از دهیدراسیون یا کم آب شدن بدن، استراحت و ورزش وجود دارند که در صورت انجام صحیح می‌توانند تأثیرات مفیدی داشته باشند. چنین درمان‌هایی بر اساس شدت مشکل و با تمرکز بر کاهش علائم و نداشتن ضرر برای مادر و جنین انجام می‌شوند.
در این خصوص، یک تیم پژوهشی هفت‌نفره از دانشگاه علوم پزشکی جهرم، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان و دانشگاه علوم پزشکی شیراز اقدام به انجام مطالعه‌ای مروری کرده‌اند که در آن، روش‌های غیردارویی کنترل تهوع و استفراغ دوران بارداری در ایران مورد بررسی واقع شده‌اند.
در این مطالعه، تمام مقالات چاپ شده در مجلات فارسی‌زبان داخلی با استفاده از بانک‌های اطلاعاتی SID، Magiran و موتور جستجوگر گوگل اسکالر و استفاده از کلیدواژه‌های فارسی مرتبط استخراج و به‌طور دقیق بررسی شده‌اند.
بر این اساس، مطالعه فوق، شواهد مناسبی را در زمینه مؤثر بودن و بی‌ضرر بودن تمامی روش‌های مورد استفاده در مطالعات را نشان داد. به‌نظر می‌رسد تمامی روش‌های غیردارویی تهوع و استفراغ مانند استفاده از طب فشاری را بتوان به‌عنوان روش‌هایی بسیار آسان در درمان زنان باردار استفاده کرد.
بنا بر گفته‌های نوید کلانی، محقق مرکز تحقیقات مؤلفه‌های اجتماعی نظام سلامت دانشگاه علوم پزشکی جهرم و همکارانش، «بر اساس نتایج به‌دست‌آمده ما، روش‌های غیردارویی متعددی ازجمله استفاده از طب فشاری، آموزش تن‌آرامی بنسون، آرام‌سازی پیش‌رونده عضلانی، راهنمای تغذیه‌ای اوتاوا، رفلکسولوژی شبکه خورشیدی کف پا، آروماتراپی یا رایحه‌درمانی با لیمو، مشاوره روانی با رویکرد زوج‌درمانی، مشاوره خانواده محور، حمایت تلفنی و استفاده از داروهای گیاهی نظیر زنجبیل، بابونه و هل، بر درمان تهوع و استفراغ بارداری مؤثر هستند».
به اعتقاد آن‌ها، «توافق مطالعات در اثربخشی و بی‌خطر بودن مداخلات ذکرشده، می‌تواند به‌عنوان شاهدی برای به کار بردن روش‌های غیردارویی در کنار روش‌های شیمیایی در بالین بیمار مد نظر باشد».
در این تحقیق همچنین اشاره شده است که مواردی چون قرار گرفتن در هوای تازه، استفاده از گیاه دارویی نعنا، تنظیم الگوی خواب، هیپنوتیزم، هومئوپاتی، موسیقی‌درمانی و طب سوزنی شامل طب سوزنی الکتریکی و تحریک عصبی-الکتریکی از میان پوست نیز ازجمله دیگر روش‌های کنترل تهوع و استفراغ در بیماری فوق هستند.
این یافته‌ها در مجله علمی، تخصصی و پژوهشی «زنان، مامایی و نازایی» وابسته به معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و انجمن متخصصین زنان مامایی نازایی ایران شاخه خراسان منتشر شده‌اند.