افزایش PSA همیشه به علت سرطان پروستات نیست

به نقل از مایوکلینیک، آزمایش PSA یک آزمایش خون است که عمدتاً برای غربالگری سرطان پروستات استفاده می شود.

این آزمایش میزان آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) را در خون شما اندازه گیری می کند. PSA پروتئینی است که توسط بافت سرطانی و غیرسرطانی پروستات تولید می‌شود، غده کوچکی که در زیر مثانه مردان قرار دارد.

PSA بیشتر در مایع منی یافت می شود که در پروستات نیز تولید می شود. مقادیر کمی از PSA معمولاً در خون گردش می کند.

آزمایش PSA می تواند سطوح بالای PSA را که ممکن است نشان دهنده وجود سرطان پروستات باشد، تشخیص دهد. با این حال، بسیاری از شرایط دیگر، مانند پروستات بزرگ یا ملتهب نیز می تواند سطح PSA را افزایش دهد. بنابراین، تعیین معنای نمره PSA بالا می تواند پیچیده باشد.

توصیه های متناقض زیادی در مورد آزمایش PSA وجود دارد. برای تصمیم گیری در مورد انجام آزمایش PSA ، موضوع را با پزشک خود با در نظر گرفتن عوامل خطر و اولویت های شخصی خود در میان بگذارید.

چرا این آزمایش باید انجام شود؟

سرطان پروستات شایع است و یکی از علل شایع مرگ ناشی از سرطان است. تشخیص زودهنگام ممکن است ابزار مهمی در دریافت درمان مناسب و به موقع باشد.

سرطان پروستات می تواند باعث افزایش سطح PSA شود. با این حال، بسیاری از شرایط غیر سرطانی نیز می توانند سطح PSA را افزایش دهند. آزمایش PSA می تواند سطوح بالای PSA را در خون تشخیص دهد، اما اطلاعات تشخیصی دقیقی در مورد وضعیت پروستات ارائه نمی دهد.

تست PSA تنها یک ابزار مورد استفاده برای غربالگری علائم اولیه سرطان پروستات است. یکی دیگر از تست های غربالگری رایج که معمولاً علاوه بر آزمایش PSA انجام می شود، معاینه دیجیتال رکتوم است.

در این آزمایش، پزشک یک انگشت روغن کاری شده و دستکش دار را وارد راست روده شما می کند تا به پروستات برسد. با احساس یا فشار دادن روی پروستات، پزشک ممکن است بتواند قضاوت کند که آیا توده‌های غیرطبیعی یا مناطق سفت دارد.

نه آزمایش PSA و نه آزمایش دیجیتال رکتوم اطلاعات کافی برای تشخیص سرطان پروستات در اختیار پزشک شما قرار نمی دهند. نتایج غیرطبیعی در این آزمایش‌ها ممکن است باعث شود پزشک شما بیوپسی پروستات را توصیه کند.

در طول بیوپسی پروستات، نمونه هایی از بافت پروستات برای بررسی آزمایشگاهی برداشته می شود. تشخیص سرطان بر اساس نتایج بیوپسی است.

دلایل دیگر برای آزمایش PSA

برای کسانی که قبلاً سرطان پروستات تشخیص داده شده است، آزمایش PSA ممکن است برای موارد زیر استفاده شود:

• پزشک در مورد اثربخشی یک درمان قضاوت کند
• پزشک سرطان عود کننده را بررسی کند
• غربالگری سرطان پروستات
• سرطان پروستات

خطرات

سازمان های پزشکی در توصیه های خود در مورد اینکه چه کسی باید - و چه کسی نباید - آزمایش غربالگری PSA را انجام دهد، نظرات متفاوتی دارند. گفتگو با پزشک در مورد مزایا، محدودیت ها و خطرات احتمالی آزمایش PSA می تواند به شما در تصمیم گیری آگاهانه کمک کند.

مزایای آزمایش PSA

آزمایش PSA ممکن است به تشخیص سرطان پروستات در مراحل اولیه کمک کند. اگر سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود، درمان آسان‌تر است و احتمال درمان آن بیشتر است.

اما برای قضاوت در مورد مزایای این آزمایش، مهم است که بدانیم آیا تشخیص زودهنگام و درمان زودهنگام باعث بهبود نتایج درمان و کاهش تعداد مرگ و میر ناشی از سرطان پروستات می شود یا خیر.

یک مسئله کلیدی، سیر معمول سرطان پروستات است. سرطان پروستات معمولاً طی سال‌ها به کندی پیشرفت می‌کند. بنابراین، ممکن است سرطان پروستات داشته باشید که در طول زندگی هرگز علائمی ایجاد نکند یا به یک مشکل پزشکی تبدیل نشود.

محدودیت های آزمایش

محدودیت های تست PSA عبارتند از:

• عوامل افزایش دهنده PSA علاوه بر سرطان: سایر شرایطی که می توانند سطح PSA را افزایش دهند عبارتند از بزرگ شدن پروستات(همچنین به عنوان هایپرپلازی خوش خیم پروستات یا BPH شناخته می شود) و پروستات ملتهب یا عفونی (پروستاتیت). همچنین سطح PSA به طور معمول با افزایش سن افزایش می یابد.
• عوامل کاهش دهنده :PSA برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان BPH و دوزهای زیاد داروهای شیمی درمانی خاص ممکن است سطح PSA را کاهش دهند. چاقی همچنین می تواند سطح PSA را کاهش دهد.
• نتایج گمراه کننده: آزمایش همیشه نتیجه دقیقی را ارائه نمی دهد. افزایش سطح PSA لزوماً به معنای ابتلا به سرطان نیست و ممکن است سرطان پروستات داشته باشید و همچنین سطح PSA طبیعی داشته باشید .
• تشخیص بیش از حد: برخی از سرطان‌های پروستات که با آزمایش PSA شناسایی می‌شوند هرگز علائمی ایجاد نمی‌کنند یا منجر به مرگ نمی‌شوند. این سرطان‌های بدون علامت، بیش از حد تشخیص داده می‌شوند - شناسایی سرطان که احتمالاً باعث سلامتی ضعیف یا خطر مرگ نمی‌شود.

آنچه می توانید انتظار داشته باشید

یک پرستار یا تکنسین پزشکی از یک سوزن برای کشیدن خون از ورید، به احتمال زیاد در بازوی شما استفاده می کند. سپس نمونه خون در آزمایشگاه برای اندازه گیری سطح PSA شما تجزیه و تحلیل می شود.

نتایج

نتایج آزمایشات PSA به صورت نانوگرم PSA در هر میلی لیتر خون (ng/mL) گزارش می شود. هیچ نقطه برش خاصی بین سطح PSA طبیعی و غیر طبیعی وجود ندارد . پزشک شما ممکن است بیوپسی پروستات را بر اساس نتایج آزمایش PSA توصیه کند.

تغییرات تست PSA

پزشک شما ممکن است از راه‌های دیگری برای تفسیر نتایج PSA قبل از تصمیم‌گیری برای درخواست بیوپسی برای آزمایش بافت سرطانی استفاده کند. این روش های دیگر برای بهبود دقت تست PSA به عنوان یک ابزار غربالگری در نظر گرفته شده است.

محققان به بررسی تغییرات تست PSA ادامه می دهند تا مشخص کنند که آیا این آزمایش سود قابل اندازه گیری دارد یا خیر.

انواع تست PSA عبارتند از:

• سرعت :PSA سرعت PSA تغییر در سطح PSA در طول زمان است. افزایش سریع PSA ممکن است نشان دهنده وجود سرطان یا شکل تهاجمی سرطان باشد. با این حال، مطالعات اخیر در مورد ارزش سرعت PSA در پیش‌بینی یافته‌های سرطان پروستات از بیوپسیتردید ایجاد کرده
• درصد :PSA PSA به دو شکل در خون گردش می کند؛یا متصل به پروتئین های خاص خون یا غیر متصل (رایگان). اگر سطح PSA بالایی دارید اما درصد کمی از PSA آزاد دارید، ممکن است احتمال ابتلا به سرطان پروستات بیشتر باشد.
• چگالی :PSA سرطان پروستات می تواند PSA بیشتری را در هر حجم بافت نسبت به شرایط خوش خیم پروستات تولید کند. اندازه گیری تراکم PSA مقادیر PSA را برای حجم پروستات تنظیم می کند. اندازه گیری تراکم PSA به طور کلی نیاز به MRI یا سونوگرافی ترانس رکتال دارد.

مردان از سن ۵۰ سالگی به بعد باید آزمایش PSA دهند

یک متخصص کلیه و مجاری اداری گفت: PSA یک ماده پروتئینی است که توسط سلول های غده پروستات تولید و به میزان کم در خون تمام مردان بالغ وجود دارد، در صورتی که غده پروستات سرطانی شود مقادیر زیادی از PSA تولید و وارد گردش خون می شود از این رو تعیین میزان این ماده در خون یکی از روش های تشخیص سرطان پروستات است.

دکتر محمد رضا نوروزی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به روش های تشخیص سرطان پروستات، PSA بهمراه DRE (معاینه رکتوم) را دو تست استاندارد جهت تشخیص زود هنگام سرطان پروستات در مردان دانست و گفت: افزایش PSA همیشه بعلت سرطان پروستات نیست و علل دیگری چون عفونت های ادراری، بزرگی خوش خیم پروستات، دستکاری مجاری ادراری مانند سیستوسکوپی، بیوپسی پروستات و غیره نیز منجر به افزایش سطح PSA در خون می شود.

این متخصص کلیه افزود: در برخی مواقع چون افزایش سن، نژاد و یا عوامل طبیعی موجب بالا رفتن سطح PSA در خون می شوند از این رو وجود PSA بالا در یک مرد 70 ساله خطر کمتری برای ابتلا به سرطان پروستات است تا همان سطح PSA در یک مرد جوان.

وی گفت: مردان مبتلا به بزرگی خوش خیم پروستات یا همان BPH در 25 تا 60 درصد موارد دارای سطوح افزایش یافته PSA هستند، همچنین 50 درصد مردان دچار عفونت پروستات یا پروستاتیت دارای سطوح بالای PSA خون هستند بدون اینکه سرطان پروستات داشته باشند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطرنشان کرد: PSA بالا به معنی خطر وجود سرطان پروستات است نه ابتلای صد درصدی. بلکه PSA نشان دهنده ضرورت انجام تست‌های بیشتر جهت رد یا اثبات سرطان در این افراد است.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه انجمن اورولوژی و مجمع سرطان آمریکا توصیه کرده اند که در تمام مردان از 50 سالگی بصورت سالانه PSA اندازه گیری شود گفت: اگر در خانواده شخص (پدر، برادر) سابقه سرطان پروستات باشد انجام آزمایشات دوره ای برای فرد از سن 40 تا 45 سالگی ضروری است البته این توصیه ها توسط تمام نهادهای علمی پذیرفته شده نیست و بعضی از آنها اندازه گیری PSA را در تمامی افراد توصیه نمی کنند، و آنها معتقدند که فواید و عیوب تشخیص زود هنگام سرطان پروستات باید از جانب پزشک برای بیمار توضیح داده شده و سپس در صورت توافق طرفین PSA سریال برای بیمار اندازه گیری شود.

دکتر نوروزی در تبیین عیوب غربالگری زودهنگام سرطان پروستات اظهار داشت: افزایش هزینة مراقبت بهداشتی، افزایش انجام بی مورد تستهای تهاجمی (مثل یوپسی) احتمال انجام درمان غیر ضروری از آن جمله است.