درباره فرآیند «اهدای خون» بیشتر بدانید
اهدای خون امری ضروری است که باید در برنامه‌ریزی روتین داوطلبان اهدای خون قرار داشته باشد؛ چراکه نیاز به خون در مراکز درمانی و در جریان درمان بسیاری از بیماران، نیازی دائم و همیشگی است.
هنوز ماده‌ای که بتواند به طور کامل جایگزین خون شود، ساخته نشده است. بنابراین برای درمان بیمارانی که به خون و فرآورده‌های آن نیاز دارند یا افرادی که دچار حوادث غیرمترقبه شده‌اند، لازم است از افراد داوطلب خون گرفته شود. بر همین اساس هم گفته می‌شود که اهدای خون امری ضروری است و باید در برنامه زندگی مردم به صورت روتین وجود داشته باشد و نیاز به خون و فرآورده‌های آن نیازی همیشگی و دائم است.
با این حال برای کسانیکه هنوز اهدای خون انجام نداده‌اند، این سوال ایجاد می‌شود که برای اهدای خون چه فرآیندی طی می‌شود.
بنابراعلام سازمان انتقال خون ایران، باید توجه کرد که در هنگام مراجعه به مراکز اهدای خون سازمان انتقال خون مراحلی جهت این امر انجام می‌شود که در ادامه می‌آید:
- ثبت‌نام: در مرحله اول با مراجعه فرد اهداکننده ابتدا جزوه‌های آموزشی به او داده می‌شود تا مطالعه کند و در صورتی که فرد شرایط اهدای خون را دارا باشد، با ارائه کارت شناسایی معتبر عکس‌دار (برای اهداکنندگان بار اول صرفا کارت ملی) از او ثبت نام به‌عمل می‌آید.
- مصاحبه و معاینه: در این مرحله پزشک پرسش‌هایی را در زمینه سوابق پزشکی، وضعیت فعلی و رفتارهای شخصی مراجعه‌کننده مطرح می‌کند و معاینه مختصری از او به عمل می‌آورد. وزن، فشارخون، نبض و درجه حرارت اهداکننده اندازه‌گیری و ثبت می‌شود و در انتها برای ارزیابی کم خونی، آزمایش سنجش هموگلوبین خون انجام می‌شود. در صورتیکه اهدا کننده کم خون باشد مجاز به اهدای خون نخواهد بود. بنابراین بانوان داوطلب اهدای خون نباید نگران کم خونی پس از اهدای خون باشند. زیرا قبل از اهدای خون از این نظر مورد بررسی قرار می‌گیرند. این مرحله از اهدای خون جهت حفظ سلامت فرد اهدا کننده و گیرنده خون ارزش بسیاری دارد و با توجه به وجود دوره پنجره بیماری‌ها، دقت و صداقت در پاسخ به این سؤالات اهمیت فوق العاده‌ای می‌یابد.
- مرحله خود حذفی محرمانه: تمامی اطلاعاتی که از افراد دریافت می‌شود، کاملا محرمانه خواهند ماند. با این وجود ممکن است افراد به دلیل ترس یا احساس گناه از گفتن بعضی از حقایق یا رفتارهای خود خودداری کنند؛ به همین دلیل در این مرحله پرسشنامه‌ای به افراد داده می‌شود که در آن از آنها پرسیده می‌شود که آیا فکر می‌کنید بهتر است پس از انجام خونگیری از خون شما برای بیماران استفاده شود یا خیر؟. در صورتی که پاسخ استفاده نشود را انتخاب و برگه را به درون صندوق بیندازد به این ترتیب خون دریافت شده از چرخه انتقال خون حذف می‌شود. این راهکار تأثیر زیادی در افزایش میزان سلامت خون گردآوری شده دارد.
- مرحله خونگیری: ابتدا فرد روی تخت خونگیری قرار می‌گیرد. با محلول ضدعفونی‌کننده ناحیه داخلی آرنج ضدعفونی می‌شود و با استفاده از وسایل استریل، سوزن خونگیری را که به یک کیسه مخصوص متصل است به رگ ناحیه آرنج وارد می‌کند. در آنجا تمامی وسایل مورد استفاده استریل و یکبار مصرف هستند. بنابراین به هیچ‌وجه خطر آلودگی فرد را تهدید نمی‌کند. در هر اهدای خون حدود ۴۵۰ میلی‌لیتر ازخون فرد گرفته می‌شود؛ یعنی با هر اهدای خون فقط یک کیسه خون می‌توان اهدا کرد. مدت زمانی که طول می‌کشد تا یک کیسه خون به اندازه کافی پر شود، حدود پنج تا ۱۰ دقیقه است.
- مرحله استراحت و پذیرایی: پس از پایان خونگیری فرد به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه روی تخت استراحت می‌کند و در خونگیری از اهداکننده خون مراقبت می‌شود. معاینه، خونگیری و استراحت حدود ۲۰ تا ۲۵ دقیقه طول می‌کشد.
بعد از اهدای خون چه باید کرد؟
- پس از اتمام خونگیری بازوی خود را چند دقیقه بالا نگه داشته و بر روی محل خونگیری فشار دهید.
- چند دقیقه در حالت درازکش و سپس نشسته استراحت کنید. بدن شما به این زمان نیاز دارد تا خود را با حجم خون اهدایی تطبیق دهد.
- برای بلند شدن از روی تخت خونگیری از فشار بر بازویی که از آن خونگیری شده، بپرهیزید.
- بلافاصله پس از انتقال به سالن پذیرایی آب میوه و مواد خوراکی سبک مصرف کنید.
- با مسئول ترخیص جهت اندازه‌گیری مجدد تعداد نبض و میزان فشارخون همکاری کنید.
- چسب محل ورود سوزن را تا چهار ساعت برندارید.
- برای حمل کیف و وسایل خود، از بازویی که خونگیری انجام شده، استفاده نکنید.
- حداقل تا یک ساعت پس از اتمام فرآیند خونگیری از مصرف دخانیات خودداری کنید.
- تا چهار ساعت پس از اهدای خون از بلند کردن و حمل اشیای سنگین با دستی که از آن خونگیری شده، خودداری کنید.
- تا ۲۴ ساعت پس از اهدای خون ورزش و فعالیت‌های بدنی سنگین انجام ندهید. البته پیاده‌روی مانعی ندارد.