توی ماه رمضان چطور داروهایمان را بخوریم؟

نحوه صحیح مصرف داروها از نکات مهمی است که باید در ماه مبارک رمضان با مشورت پزشک مورد توجه روزه‌داران قرار گیرد. بر این اساس به نکاتی که در ادامه می‌آید توجه داشته باشید:

بنابر اعلام سازمان غذا و دارو، باید توجه کرد که در دوران بارداری، شیردهی و برخی از بیماری‌ها مانند دیابت، فشارخون، روده تحریک‌پذیر، یبوست، زخم‌های گوارشی (معده و دوازدهه)، اختلالات کلیوی، اختلالات غده تیروئید، بیماری‌های اعصاب و روان، قلبی - عروقی و تنفسی، فرد ملزم است پیش از اقدام به روزه‌داری، با پزشک معالج خود در خصوص اقدام به روزه‌داری مشورت کند.

بر این اساس بیماران نباید بدون مشورت با داروساز یا پزشک معالج خود، نسبت به قطع دارو، تغییر یا کاهش دز مصرفی یا تغییر زمان مصرف دارو اقدام کنند. رعایت نکردن این اصول می‌تواند منجر به عدم اثربخشی دارو، عدم دستیابی به اثرات درمانی، بروز اثرات جانبی و تشدید بیماری شود.

چنانچه فردی به رغم ابتلا به بیماری، پس از مشورت با پزشک معالج، مجاز به روزه گرفتن باشد، باید به نکات زیر توجه کند:

بیماران مبتلا به صرع

بیماران مبتلا به صرع، در معرض خطر تغییر دز دارو در ایام روزه‌داری هستند. پزشکان علاوه بر بیماران صرعی که با قطع دارو دچار بازگشت حملات تشنجی می‌شوند، باید به بیماران مبتلا به آسم که با قطع داروهای استنشاقی و افشانه‌های تنفسی دچار حملات آسمی می‌شوند، مشاوره دقیق داده و توصیه‌های لازم را ارائه کنند.

مطالعات انجام شده روی داروهای ضد فشارخون نشان می‌دهد که روزه‌داری تاثیر خاصی بر اثربخشی این داروها ندارد. البته گاهی اوقات لازم است در مورد داروهای مدر (ادرار آور)، برای جلوگیری از کاهش آب بدن، پزشک اقدام به کاهش دز این داروها در بیماران روزه‌دار کند.

برخی از داروهای ضدالتهاب این قابلیت را دارند که دو بار در طول روز مصرف شوند. مصرف این گونه داروها را می‌توان با مشورت پزشک و داروساز به زمان افطار و سحر موکول کرد.

پزشک معالج، جهت درمان عفونت در بیمار روزه‌دار، می‌تواند اقدام به تجویز آنتی‌بیوتیک‌هایی کند که به جای چند بار مصرف در طی روز، یک یا دو بار در روز مصرف شوند.

تغییر نحوه مصرف برخی از داروها (از شکل خوراکی به شکل پوستی) در این ایام نیز براساس تجویز پزشک ممکن است. در صورت وجود این شکل دارویی، به‌جای مصرف برخی از داروهای خوراکی، پزشک معالج می‌تواند آن‌ها را به شکل زیست چسب (چسب پوستی دارو در صورت موجود بودن) تجویز کند.

بیماران مبتلا به دیابت

هرچند روزه‌داری برای برخی از مبتلایان به دیابت بنابر تشخیص پزشک معالج می‌تواند مفید باشد، ولی تغییر خودسرانه دز دارو و رژیم غذایی در برخی دیگر بسیار خطرناک است. بیمارانی که انسولین مصرف می‌کنند قبل از اقدام به روزه‌داری باید با پزشک معالج خود مشورت کنند. در تمامی بیماران دیابتی، کنترل مرتب قند خون و تنظیم آن بسیار مهم است.

بر اساس اعلام دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت گروه تجویز و مصرف منطقی داروی سازمان غذا و دارو، در عین حال نکته بسیار مهمی که در خصوص سلامت بانوان در ماه رمضان باید مورد توجه قرار گیرد، استفاده از داروهای ضد بارداری ترکیبی مانند LD است که باید با دستور پزشک معالج صورت گیرد و مصرف آن به منظور قطع خونریزی دوران قاعدگی و کامل کردن روزه در ماه رمضان ممنوع است.

مصرف قرص‌های ضد بارداری ترکیبی به روشی که منجر به قطع قاعدگی شود، علاوه بر این که چرخه هورمونی مصرف‌کننده دارو را مختل خواهد کرد، تبعات خطرناکی را مانند اشکالات انعقادی و ایجاد لخته در عروق اندام‌های تحتانی و حتی عروق مغزی به دنبال خواهد داشت. خصوصا که این امر با کاهش مصرف مایعات ممکن است تشدید شود. شیوع این عارضه با افزایش سن افزایش می‌یابد و این امر هشداری است برای بانوانی که در سنین بالای ۳۵ سال بوده، دارای اضافه وزن و سابقه ترومبوز نیز بوده یا سیگاری هستند. این موضوع ضرورت مصرف داروهای ضد بارداری خوراکی را تحت نظارت پزشک، دوچندان می‌کند.

توصیه‌های نحوه مصرف داروها در ماه مبارک رمضان

- در خصوص اقدام به روزه‌داری و همچنین نحوه مصرف داروها، باید با پزشک و داروساز مشورت کنید.

- روزه‌دار عزیز، چنانچه مبتلا به بیماری خاصی هستید که مجبور به مصرف دارو در ایام مبارک ماه رمضانید، قبل از هر چیز با پزشک معالج خود مشورت کنید.

- در زمان روزه‌داری هیچ‌گاه وعده‌های دارو را خودسرانه حذف یا به زمان دیگری موکول نکنید. این عمل سبب اختلال در روند درمان می‌شود. مصرف بسیاری از داروها را می‌توان پس از مشوت با پزشک به زمان سحری یا افطار منتقل کرد.

- روزه‌دار عزیز، چنانچه مبتلا به بیماری مزمن مانند فشارخون، دیابت، بیماری‌های گوارشی، اعصاب و روان، قلبی- عروقی، تنفسی و اختلالات کلیوی هستید، در این خصوص که آیا روزه‌داری برای شما بدون اشکال است یا خیر و همچنین در صورت بی‌خطری، در مورد نحوه مصرف دارو و رژیم غذایی مناسب در ماه مبارک رمضان، با پزشک و داروساز مشورت کنید.

- اثربخشی بسیاری از داروها، ارتباط مستقیمی با مصرف به موقع آن‌ها در زمان معین دارد. در ایام روزه‌داری خودسرانه نوبت داروی خود را قطع نکنید.

- قطع ناگهانی برخی از داروها به واسطه روزه‌داری بسیار خطرناک است. درباره قطع داروهای خود و نحوه استفاده آن‌ها در ماه مبارک رمضان، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.

- بیماران دیابتی باید پیش از شروع ماه مبارک رمضان تحت بررسی پزشکی قرار گیرند. بیماران باید از نظر سطح قند خون، فشار خون، چربی خون، انعقاد خون و بررسی‌های کلی وضعیت بیوشیمی خون بررسی شوند و بر این اساس رژیم غذایی و دارویی مختص هر بیمار قبل از شروع ماه مبارک تعیین شود.

- هم بیماران و هم خانواده فرد مبتلا به دیابت باید در رابطه با خطرات احتمالی تهدید کننده بیمار در ایام روزه‌داری مورد مشاوره قرار گیرند. همچنین در مورد علائم افزایش و کاهش قند خون، اندازه‌گیری قند خون، تنظیم وعده‌های غذایی، فعالیت بدنی و مصرف داروها در ماه مبارک رمضان باید آموزش لازم را دریافت کنند. علاوه بر این، روش درمان و اقدامات لازم در صورت بروز مشکل باید به همراه بیمار آموزش داده شود.

لازم به ذکر است که دریافت واکسن کووید-۱۹ منافاتی با روزه‌داری ندارد، اما رعایت چند نکته برای افرادی که قصد دریافت واکسن کووید-۱۹ در ماه مبارک رمضان را دارند، ضروری است:

- با توجه به هم زمانی واکسیناسیون بیماری کووید-۱۹ با روزه‌دار، توصیه می‌شود جهت رفع خطرات برای مشکلات ایجاد لخته در عروق (ترومبوز)، به هیچ عنوان از داروهای هورمونی مانند داروهای ضد بارداری خوراکی، داروهای استروژنی، استروئیدهای آنابولیک و ... به صورت خودسرانه استفاده نشود.

- با توجه به احتمال بروز واکنش‌های ازدیاد حساسیت سریع بعد از تزریق هر واکسنی، توصیه می‌شود تا حد امکان فردی که واکسن کووید-۱۹ را دریافت می‌کند، در روز تزریق واکسن دچار کمبود مایعات بدن نباشد و روزه‌داران ترجیحا قبل از دریافت واکسن، سحری را میل کرده باشند.

- در صورت بروز واکنش‌های ازدیاد حساسیت سریع مانند سرگیجه، افت فشار، تورم صورت، گرفتگی صدا، بثورات پوستی خارش‌دار گسترده و... بعد از تزریق واکسن حتما به مرکز درمانی مراجعه شود و تا زمان مراجعه بیمار به مرکز درمانی، جهت حفظ مایع داخل عروقی، پاهای بیمار بالا نگاه داشته شود.

- برای کنترل درد عضلانی و درد استخوانی و مفاصل (میالژی و آرترالژی) بعد از تزریق واکسن کووید-۱۹، روزه‌داران می‌توانند از شیاف استامینوفن یا شیاف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی البته تحت نظر پزشک استفاده کنند.