ارتباط بین هورمون‌ها و اگزما| هورمون‌ها چگونه بر اگزما اثر می‌گذارند؟

هر چند علت دقیق اگزما موضوعی است که هنوز کاملاً شناخته نشده؛ اما تحقیقات نشان داده هورمون‌ها و عدم تعادل آنها می‌توانند در شعله‌ورشدن علائم اگزما نقش داشته باشند. این مطلب را بخوانید تا بدانید چگونه؟

ارتباط بین هورمون‌ها و اگزما

هر نوسانی در هورمون‌ها می‌تواند بر عملکرد پوست اثر بگذارد و این شامل عملکرد سد دفاعی پوست نیز می‌شود. سد دفاعی پوست بسیار مهم است؛ زیرا مسئولیت حفظ رطوبت پوست و محافظت از آن در برابر آسیب‌ها و آلودگی‌ها را دارد. اختلال در عملکرد این سد دفاعی از مولفه‌های بارز اگزماست که به آن آتوپیک درماتیت نیز می‌گویند؛ بنابراین تغییرات هورمونی به‌علاوه سابقه اگزما می‌تواند شرایط مساعدی برای شعله‌ورشدن علائم این عارضه پوستی فراهم نماید.

هورمون‌های جنسی و اگزما

هورمون‌های جنسی مثل استروژن و تستوسترون می‌توانند بر ایجاد اگزما و شدت آن نقش داشته باشند، زیرا این هورمون‌ها بر سیستم ایمنی و عملکرد سد دفاعی پوست دخالت دارند.

وقتی استروژن افزایش پیدا می‌کند (مثلاً حین بارداری، بلوغ و زمان‌هایی طی سیکل قاعدگی) پوست هم چربی بیشتری تولید می‌کند که حامی عملکرد لایه دفاعی پوست است. از سویی دیگر، وقتی استروژن پایین است (مثلاً در کودکی، در دوره پیش از یائسگی و بعد از یائسگی) پوست متمایل به خشکی و نازکی می‌شود و این معنی‌اش این است که نه‌تنها خانم‌ها بیشتر مستعد اگزما هستند؛ بلکه به‌احتمال زیاد طی زندگی خود شاهد نوسانات زیادی در شدت این عارضه پوستی‌اند که مردها آن را تجربه نمی‌کنند.

هر چند ارتباط میان هورمون‌های جنسی و اگزما پیچیده بوده و هنوز کاملاً شناخته شده نیست؛ اما این را می‌دانیم که هورمون‌های جنسی از چه راه‌هایی بر علائم اگزما اثر می‌گذارند:

بلوغ

از کودکی به بزرگسالی رفتن بر خیلی از جنبه‌های فیزیکی و رشد انسان اثر می‌گذارد. دخترها طی بلوغ، افزایش استروژن و پروژسترون را تجربه می‌کنند، پریود می‌شوند و سینه‌هایشان شروع به بزرگ‌شدن می‌کند، باسنشان پهن‌تر می‌شود و موهای زائد درمی‌آورند.

پسرها طی بلوغ، افزایش تستوسترون را تجربه می‌کنند، جهش‌هایی از رشد دارند، صدایشان بم می‌شود و موهای بدنشان رشد می‌کند. نوسانات هورمونی یکی از ویژگی‌های بلوغ است و به همین دلیل ممکن است اگزما طی بلوغ شدت بگیرد؛ اما بعد از اینکه هورمون‌ها تثبیت شدند علائم اگزما نیز ناپدید شوند.

یک نمونه بارز از چگونگی اثر استروژن و تستوسترون بر اگزما: یافته‌های چندین مطالعه نشان داده‌اند طی دوران کودکی احتمال بروز اگزما در پسرها نسبت به دخترها تا حدودی بیشتر است؛ اما بعد از بلوغ، این اعداد و ارقام جا عوض می‌کنند و درصد مردهایی که به اگزما دچار می‌شوند نسبت به درصد زنانی که به این عارضه مبتلا می‌شوند افت می‌کند.

نوسانات هورمونی طی پریود

طی سیکل قاعدگی، سطح هورمون‌ها بالا و پایین می‌شود. در شروع سیکل، استروژن افزایش می‌یابد تا دیواره رحم ضخیم شده و آماده یک بارداری احتمالی شود. در میانه سیکل، هورمون لوتئینه‌کننده (LH) بالا می‌رود که محرک تخمک‌گذاری است.

سپس پروژسترون بالا می‌رود تا مخاط رحم را حفظ کرده و از یک بارداری احتمالی حمایت کند. اگر بارداری رخ ندهد، سطح استروژن و پروژسترون افت می‌کند و باعث ریزش دیواره رحم می‌شود.

این هورمون‌ها با تغییراتی که می‌کنند، روی پوست هم اثر می‌گذارند و باعث می‌شوند پوست خشک‌تر، ضعیف‌تر و بیشتر مستعد تحریک شود و بنابراین علائم اگزما ظاهر می‌شوند.

افزایش استروژن در بارداری

سطح استروژن در بارداری اوج می‌گیرد و به همین دلیل است که بعضی از خانم‌ها طی بارداری درگیر علائم اگزمایی که سابقه‌اش را دارند نمی‌شوند. اما در بعضی از خانم‌ها ممکن است طی بارداری علائم اگزما شعله‌ور شود و علت آن تغییراتی در سیستم ایمنی در بارداری است که با هدف اطمینان از محافظت از مادر و جنین رخ می‌دهند. وقتی سیستم ایمنی بیش‌فعال می‌شود، ممکن است التهاب رخ بدهد و سد دفاعی پوست ضعیف شود و در نتیجه به‌راحتی نسبت به محرک‌ها و آلرژن‌ها حساس شود.

یائسگی

طی یائسگی تخمدان‌ها کم‌کم استروژن و پروژسترون کمتری تولید می‌کنند تا در نهایت قاعدگی متوقف شود. افت استروژن طی این مرحله باعث می‌شود غدد زیرپوستی چربی کمتری تولید کنند و در نتیجه تغییراتی در میکروبیوم پوست اتفاق بیفتد و در نتیجه علائم اگزما بدتر شود.

بثورات هورمونی در مقایسه با اگزما

بثور پوستی ناشی از هورمون (یا آکنه هورمونی) یک عارضه پوستی است که به‌واسطه تغییرات هورمونی ایجاد یا تشدید می‌شود. تشخیص تفاوت بین اگزمای ناشی از نوسانات هورمونی و آکنه هورمونی کار سختی است. هر دوی اینها به‌صورت تکه‌هایی قرمز و تحریک شده با کورک‌هایی ظاهر می‌شوند و همچنین در زمان‌های مشابهی که تغییرات هورمونی رخ می‌دهد (مثلاً قاعدگی) به وجود می‌آیند. اما بثورات هورمونی نسبت به اگزمای ناشی از هورمون شیوع کمتری دارند. تقریباً ۴۷ درصد از خانم‌هایی که اگزما دارند طی سیکل قاعدگی خود با شعله‌ورشدن علائم اگزما دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

بهترین راه اینکه متوجه شوید علت بثورات پوستی‌تان اگزماست یا نوسانات هورمونی این است که به متخصص پوست مراجعه نمایید تا واکنش شما را نسبت به پروژسترون تست کند.

سطح استروژن در بارداری اوج می‌گیرد و به همین دلیل است که بعضی از خانم‌ها طی بارداری درگیر علائم اگزمایی که سابقه‌اش را دارند نمی‌شوند. اما در بعضی از خانم‌ها ممکن است طی بارداری علائم اگزما شعله‌ور شود و علت آن تغییراتی در سیستم ایمنی در بارداری است که با هدف اطمینان از محافظت از مادر و جنین رخ می‌دهند

هورمون‌های استرس و اگزما

هورمون مهم دیگری که در اگزما نقش دارد هورمون استرس زا کورتیزول است. مطالعات نشان می‌دهد طی زمان‌هایی که علائم اگزما شعله‌ور است، میزان کورتیزول در بدن بالاست. بالابودن مزمن کورتیزول در بدن، التهاب را افزایش می‌دهد و منجر به اگزما می‌شود.

تحقیقات نشان می‌دهد بین استرس و اضطراب و سلامت روان و اگزما ارتباط وجود دارد. یعنی سلامت روان می‌تواند بر استرس اثر بگذارد و استرس هم می‌تواند بر سلامت روان اثر بگذارد و در هر دو حالت، کورتیزول بالا می‌رود که می‌تواند عاملی برای شعله‌ورشدن علائم اگزما باشد.

مثلاً مطالعه‌ای دریافت اگزما در دوران نوجوانی با عوارض روانی مثل اضطراب مرتبط است و بر کیفیت زندگی فرد اثر می‌گذارد و همین نیز می‌تواند سطح استرس کلی فرد را بالا ببرد و او را گرفتار یک سیکل معیوب کند.

اگر اگزما دارید لازم است حتماً تکنیک‌های کنترل استرس را یاد بگیرید و به کار ببرید. یوگا، مدیتیشن یا دیگر تمرینات خودمراقبتی کمک می‌کنند ذهن و جسمتان را آرام کنید.

کنترل اگزمای ناشی از هورمون

برای اینکه علائم اگزمای ناشی از هورمون را کنترل نمایید، ابتدا باید عادت‌های روزمره خود را بررسی کنید. فاکتورهایی در سبک زندگی مثل تغذیه، خواب کافی و فعالیت بدنی منظم می‌توانند در تعدیل هورمون‌ها نقش داشته باشند. با یوگا و تنفس عمیق و مدیتیشن یا درمان رفتاری شناختی، استرس و اضطراب خود را کنترل کنید تا علائم اگزمایتان نیز کمتر شعله‌ور شوند.

در موارد شدیدتر ممکن است نیاز به مداخلات پزشکی جهت تشخیص اختلالات هورمونی باشد. مثلاً در افرادی که در سنین قاعدگی هستند، قرص ضدبارداری می‌تواند سطح استروژن را در بدن تثبیت کند و در نتیجه علائم اگزما بهتر خواهد شد.

در مورد افرادی که یائسه شده‌اند، درمان جایگزین با هورمون می‌تواند سطح پروژسترون و استروژن را تعدیل کند.