راهکارهای طلایی که از ابتلا به آلزایمر پیشگیری می کنند
همین چند وقت پیش بود که رئیس انجمن آلزایمر ایران از ابتلای بیش از یک میلیون نفر به دمانس (انواع مشکلات شناختی) گفت: «۷۰ درصد از این تعداد، به آلزایمر مبتلا هستند.» بدتر این است که در هر هفت دقیقه، یک نفر به بیماری آلزایمر، مبتلا می‌شود. شرایط اما می‌تواند بدتر هم باشد، زمانی که بدانیم، سن ابتلا به آلزایمر در ایران، در حال کاهش است.
بیماری فراموشی یا همان آلزایمر به اختلالی در عملکرد مغز گفته می‌شود که همراه با تحلیل تدریجی عملکرد ذهن افراد در مغز است. شاید قدری فراموشی به فراخور افزایش سن مورد عجیبی نباشد و از طرف بسیاری از افراد طبیعی تلقی شود؛ این در حالی است که در بیماری آلزایمر شاهد این هستیم که پیشرفت اختلال حافظه به‌تدریج ادامه‌دار می‌شود. نگاهی به آمارهای به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که یک هشتم افرادی که بیش از ۶۵ سال سن دارند یا سنی بیشتر از این را دارند، از زوال عقل رنج می‌برند.
مورد عجیب فراموشی
همه ما تجربه فراموشی را در مقاطعی از زندگی داشتیم؛ اما اگر ۲ یا ۳ مورد از علائم آلزایمر را دارید، باید فکری کنید.
فراموش‌کردن اتفاقات و اطلاعات جدید: ساده‌ترین و شایع‌ترین نشانه آلزایمر، به‌خاطر سپردن اتفاقات و اطلاعات جدید توسط مغز است، به معنای دیگر فراموشی رخدادهای جدید از نخستین نشانه‌های بروز آلزایمر است. سردرگمی درباره اتفاقاتی که اخیر رخ‌داده، عدم درک درست از زمان و… از مثال‌هایی است که ممکن در این شرایط برای بیمار پیش آید.
فراموشی پایدار و پیش‌رونده: در افراد مبتلا به آلزایمر، فراموشی باگذشت زمان مداومت و شدت بیشتری پیدا می‌کند، تا جایی که حتی ممکن است نام اعضای خانواده و کارهای روزانه خود را نیز از یاد ببرند.
سختی پیداکردن کلمات مناسب و درست: افراد مبتلا در پیداکردن کلمات صحیح و حتی ساده، در حین صحبت و انتقال مفاهیم دچار مشکل هستند. همچنین در گفتار، نوشتار و خواندن اشتباهاتی دارند.
ناتوانی در تشخیص و انجام کارها: در این حالت افراد در تشخیص چهره‌ها و ابزار ساده و همچنین یافتن وسایلی که مقابل چشم نیست، دچار مشکل می‌شوند؛ همچنین در استفاده از ابزارهای ساده و انجام کارهای ساده مثل لباس پوشیدن مرتب، ناتوان هستند.
مشکل در خواندن و نوشتن: فردی که پیش‌ازاین میتوانست، کتاب بخواند و یا یادداشت بنویسد، پس از ابتلا به بیماری، با مشکلات جدی روبه‌رو می‌شود.
نداشتن درک درست از زمان و مکان: افراد مبتلا درک درستی از زمان و مکان ندارند و حتی گاهی ممکن است خود را در صحنه‌ای از خاطرات و حتی بین درگذشتگان خود ببینند.
کاهش قدرت قضاوت: افراد مبتلا به بیماری آلزایمر در حل مشکلات روزانه با مشکل مواجه‌اند؛ مثلاً اگر چیزی بشکند، نمی‌دانند باید آن را چه کار کنند.
اختلال در انجام کارهای پیچیده و استدلال‌کردن: آنها توان رسیدگی به امور مالی و بانکی را ندارند؛ همچنین درک درستی از خطرات ندارند.
تغییرات رفتاری و خلقی: تغییرات خلقی نظیر آشفتگی، لج‌باز شدن، اعتماد نداشتن به دیگران و گوشه‌گیری از علائمی است که شروع و به‌مرورزمان تشدید می‌شوند.
افسردگی: ناامیدی، گوشه‌گیری و انزوا، کاهش اعتمادبه‌نفس در انجام کارها، همه می‌تواند باعث ایجاد افسردگی در فرد مبتلا شود.
بی‌قراری: از دیگر علائم این بیماری بوده که در صورت پیشرفت بیماری با پرخاشگری و یا اضطراب بی‌دلیل همراه است.
عوامل مؤثر بر ابتلا به آلزایمر
آلزایمر می‌تواند هم به دلیل سبک زندگی نادرست و هم به دلیل وراثت اتفاق بیفتد.
جنسیت: طبق آمار، احتمال ابتلای بانوان به این بیماری از مردان بیشتر است.
وراثت: خطر بروز آلزایمر در افرادی که یکی از اقوام درجه یک آنها به این بیماری مبتلا شده‌اند، بیشتر است؛ همچنین دانشمندان جهش‌های ژنی را کشف کرده‌اند که روی بروز و به تأخیر انداختن این بیماری نقش دارد.
سبک زندگی و سلامت قلب: نتیجه تحقیقات نشان می‌دهد که عواملی که موجب بیماری قلبی می‌شوند در بروز آلزایمر نیز نقش دارند. چاقی، کم‌تحرکی، دیابت نوع ۲، چربی خون و فشارخون بالا، احتمال ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد.
مشارکت اجتماعی و یادگیری: شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و تجمعات، احتمال ابتلا به آلزایمر را کم می‌کند. فرایند یادگیری، احتمال ابتلا را کمتر و تحصیلات پایین‌تر، احتمال ابتلا را بیشتر می‌کند.
ضربه به سر: احتمال ابتلا در افرادی که سابقه ضربه شدید به سر داشته‌اند، مثلاً در حدی که فرد به مدت طولانی کاهش سطح هوشیاری داشته است، بیشتر است.
خواب نامنظم: تحقیقات نشان می‌دهد که اختلالات خواب، احتمال ابتلا را بیشتر می‌کند.
سیگار کشیدن: بررسی‌ها نشان می‌دهد، استعمال سیگار در بروز بیماری آلزایمر مؤثر است و با استعمال سنگین سیگار به‌صورت یک پاکت یا بیشتر به‌صورت روزانه بروز بیماری آلزایمر افزایش پیدا می‌کند.
پیشگیری از زوال عقل
باتوجه‌به ناشناخته بودن عامل به‌وجودآورنده بیماری آلزایمر، راهکار دقیقی برای پیشگیری وجود ندارد. اما راهکارهایی برای کاهش ریسک ابتلا وجود دارد.
استرس خود را کم کنید و خواب کافی داشته باشید؛ به خواب خود و کیفیت آن اهمیت دهید. روش‌های کنترل استرس را یاد بگیرید.
از دخانیات دوری کنید؛ چنانچه سیگار و... می‌کشید، هرچه سریع‌تر برای ترک آن اقدام کنید.
بیماری‌های زمینه‌ای خود را زیر نظر پزشک متخصص، کنترل کنید؛ در صورت داشتن بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشارخون، دیابت، مشکلات قلبی و چربی خون بالا، برای درمان اقدام و اصول پیشگیرانه را رعایت کنید.
رژیم غذایی سالم داشته باشید؛ غذاهای تازه، روغن‌های سالم (روغن زیتون، روغن کنجد و...) و غذاهای دارای چربی اشباع‌شده، کمتر مصرف کنید؛ همچنین مصرف ویتامین E و امگا ۳ را نیز در هرم غذایی خود قرار دهید.
زندگی اجتماعی فعال داشته باشید؛ معاشرت کنید، با دیگران ارتباط بگیرید و با کسانی که دوست دارید و لحظات خوشی با آنها می‌گذرانید، رفت‌وآمد کنید.
ورزش را در برنامه روزانه خود بگنجانید؛ حتماً هر روز ورزش (هر ورزشی که دوست دارید) و پیاده‌روی انجام دهید.
همان‌طور که بدن شما نیاز به ورزش دارد، مغز و ذهن شما نیز نیاز به ورزش دارد. سعی کنید بازی‌های فکری انجام دهید، سعی کنید مدام در حال یادگیری چیزهای جدید باشید، تمرین حفظ‌کردن انجام دهید. همچنین کارهایی مانند خواندن، انجام حرکات موزون، بازی‌هایی مانند شطرنج، سودوکو و...، خلق اثر هنری، نواختن موسیقی و کارهایی از این قبیل برای تمرین مغز شما مفید است.