رژیم‌هایی که مبنای علمی ندارند
بیماری‌ها ناشی از سبک زندگی ناسالم‌اند و به همین دلیل، مردم علاقه زیادی به دنبال کردن سبک زندگی سالم پیدا کرده‌اند. یکی از نتایج این علاقه، میل شهروندان به انواع و اقسام رژیم‌های تغذیه‌ای است؛ که گاهی تبدیل به رژیم‌هایی با نام‌ها و روش‌های عجیب و غریب هم می‌شوند.
در سال‌های اخیر به دلیل بالارفتن میزان مرگ میر به دلیل فشار خون بالا و سکته قلبی و ابتلا به سرطان‌ها که بیشتر منشا تغذیه‌ای دارند، مردم به پیروی از رژی‌های غذایی لاغری و کاهش وزن روی آورده‌اند. متخصصان تغذیه نیز ضمن تائید اهمیت رژیم‌هایی که با هدف کاهش وزن پیگیری می‌شوند، معتقدند که طبق مدلینگ خاصی نمی‌توان برای تمام افراد به طور یکسان یک رژیم غذایی خاص را ترویج کرد.
افزون براین بسیاری نیز با سوء استفاده از نظر مردم در پیروی از سبک زندگی سالم، رژیم‌های غذایی عجیب و غریبی را طی سال‌های اخیر تبلیغ کرده‌اند. رژیم‌های غذایی با نام‌های عجیب و غریب نظیر رژیم یخ، رژیم توپ پنبه‌ای، رژیم غذایی هوا، رژیم منگنه گوش، رژیم سیگار، رژیم خواب و رژیم قرار گرفتن در معرض نور خورشید و ...
رژیم فستینگ و جوانی
اخیرا نیز انواع و اقسام رژیم‌های فستینگ (رژیم‌هایی مانند) مورد توجه مردم قرار گرفته و نتایج تازه‌ترین مطالعات محققان در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی نشانگر آن است که رژیم غذایی مشابه روزه داری ممکن است به معکوس کردن پیری بیولوژیکی تا ۲.۵ سال کمک کند، این رژیم غذایی پنج روزه سرشار از چربی‌های اشباع نشده و پروتئین، کربوهیدرات و کالری کم است و شامل مصرف سوپ‌های گیاهی، میله‌ها و نوشیدنی‌های انرژی زا، تنقلات خشک، چای و مکمل‌ها به مدت پنج روز قبل از بازگشت به رژیم غذایی عادی برای ۲۵ روز بعدی است.
در آزمایش‌های صورت گرفته روی ۱۰۰ شرکت کننده که این رژیم را به مدت سه یا چهار ماه دنبال کردند تجزیه و تحلیل نمونه‌های خون نشان داد که آنان سیستم ایمنی جوان تری داشتند و سن بیولوژیکی آن‌ها تا ۲.۵ سال معکوس شده بود.
مطابق با نتایج این تحقیق یک رژیم غذایی مشابه روزه (FMD) مقاومت به انسولین، چربی کبد، التهاب و سایر نشانگرهای مرتبط با پیری را کاهش می‌دهد.
فستینگ مبنای علمی ندارند
اما متخصصان تغذیه با پیروی همه افراد به طور یکسان از فستینگ معتقد نیستند. چرا که بر این باورند که هیچ الگویی برای همه نتایج یکسانی در پی ندارد و نمی‌توان آن را به عنوان الگوی کاهش وزن برای همه در نظر گرفت.
دکتر خدیجه رحمانی متخصص تغذیه و استاد دانشگاه شهید بهشتی درباره این تحقیق اخیر در مورد فستینگ و تحقیقات مشابه‌ای که در این باره انجام گرفته به همشهری آنلاین می‌گوید: به این صورت بحث درستی نیست، البته این تحقیقات به دنبال بحث فستینگ که همان روزه داری است انجام گرفته که کل مطالعاتی که درباره روزه داری انجام شده نشان می‌دهد که فستینگ هم به کاهش وزن و فشار خون کمک می‌کند و با توجه به اینکه منشا خیلی از بیماری‌ها وزن و فشار خون بالا است، روزه می‌تواند در پیشگیری از بسیاری از عوارض کمک کننده باشد. به دلیل مزیت‌های روزه، روزه داری را به فرم‌های من درآوردی تبدیل کرده‌اند که مشخص نیست که به طور جامع چه نتایجی به دست می‌دهند و چنین چیزی از نظر علمی به شکلی این‌ها مطرح می‌کنند صحت ندارد.
بهترین راه کاهش وزن
این متخصص تغذیه درباره باره بهترین راه کاهش وزن نیز می‌گوید: بهترین راه کاهش وزن پیروی از رژیم غذایی اصولی زیر نظر متخصصان تغذیه است. این مساله باید یکبار برای همیشه مشخص شود که هیچ گاه هیچ الگویی برای همه نتایجه یکسانی نمی‌دهد. شرایط هر فردی با فرد دیگری بسیار متفاوت است. امروزه حتی بحث پزشکی «فرد محور» مطرح است. خانم دکتر مریم اسلامی نماینده مرکز بین المللی پزشکی فرد محور آلمان و متخصص ژنتیک در تهران، نیز در این زمینه در حال انجام کارهای مهمی هستند. در بحث تغذیه نیز باید همین اصل را مد نظر قرار داد. شرایط فیزیولوژیک هر فرد با فرد دیگر متفاوت است بنابراین شما نباید انتظار داشته باشید رژیم غذایی یکسان در همه منجر به کاهش وزن به طور یکسان شود. زمینه بیماری‌های افراد و شرایط جسمانی که دارند و الگوی رفتاری آن‌ها با یکدیگر بسیار متفاوت است. بنابراین اینکه گفته شود یک الگو برای همه پاسخگو است؛ از نظر علمی تائید نمی‌شود.
اصول رژیم غذایی صحیح
رحمانی درباره رژیم فستنیگ که سرشار از چربی‌های اشباع نشده و پروتئین، کربوهیدرات و کالری کم است می‌گوید: هدف اصلی رژیم‌های غذایی کاهش وزن، کم کردن چربی بدن و نه آب و نه حجم عضله است، به همین دلیل کل کالری دریافتی را به حداقل می‌رسانند که بخشی از چربی‌های بدن سوزانده شود که از این طریق بتوانیم حجم آب و عضلات بدن را حفظ کنیم. میزان کالری دریافتی یک فرد را نیز باید به طور اصولی تنظیم کنیم و آن را میان کربوهیدرات و پروتئین و چربی‌ها توزیع کنیم. حداقل دریافت چربی برای بدن بسیار ضروری است، این که چربی به طور کامل خذف شود، از نظر اصول تغذیه درست نیست. بعضی از چربی‌ها را بدن نمی‌تواند بسازد و ذخیره نمی‌شوند، این چربی‌ها حتما باید از طریق منابع غذایی دریافت شوند. به خاطر همین باید رژیم غذایی را طبق اصول و به صورت جداگانه برای هر فرد حساب کرد، بر اثر این محاسبه مشخص می‌شود که چند درصد از غذای مصرفی یک فرد متقاضی کاهش وزن باید پروتئین، چند درصد کربوهیدرات و چند درصد چربی باشد.
هشدار درباره رژیم‌های غذایی خودسرانه
این متخصص تغذیه درباره اثرات سوء رژیم‌های غذایی خودسرانه نیز می‌گوید: رژیم‌های خودسرانه از نظر علمی مردود هستند. هیچ رژیم خودسرانه‌ای نمی‌تواند به سلامت افراد کمک کند. در بحث تغذیه زمانی که کالری را کم می‌کنیم تلاش بر جبران ریز مغذی‌ها داریم. بخضی از این ریز مغذی‌ها ممکن است از طریق غذا تامین شوند، اما بخش دیگر از طریق مکمل‌ها داده می‌شوند. این مکمل‌ها به صورت حساب شده برای افراد تجویز می‌شود و این گونه نیست که هر فرد به اختیار خودش مکمل مصرف کند. مصرف مکمل‌ها دائمی نیست و تابع زمان خاصی است که پزشک و متخصص تغذیه تعیین می‌کنند. مصرف مکمل‌ها باید به طور مرتب پایش شده و نیازهای بدن در این رابطه برطرف شود.
توصیه برای رژیم اولی‌ها
رحمانی درباره آن دسته از افرادی که می‌خواهند برای اولین بار رژیم بگیرند یا می‌خواهند رژیم جدیدی را امتحان کنند، بیان می‌کند: بر اساس اصول رژیم کاهش وزن باید کل کالری دریافتی یک فرد کم شود. اگر مصرف کالری یک فرد A مقدار است، در طول رژیم غذایی باید میزان مصرف کاالری وی کمتر از A باشد. این کاهش کالری نیز باید مورد محاسبه قرار گیرد تا بدانیم دقیقا چند درصد باید کم شود. در این کاهش نیز بیشترین کاهش به چربی‌ها و کربوهیدرات‌های ساده اختصاص داده شود. حتی متخصصان تاکید بر حذف کربوهیدرات‌های ساده مانند شکر، قند و انواع نشاسته‌ها نظیر آردهای سفید، تمام شیرینی‌ها، شکلات‌ها و فست فودها دارند چرا که همه این‌ها پر کالری هستند. با حذف کربوهیدرات‌های ساده کربوهیدرات‌های کمپلکس یا پیجیده جایگزین آن‌ها می‌شوند که بهترین آن نان‌های سبوس دار و آرد کامل گندم است. برنج نیز ترجیحا برنج قهوه‌ای باشد چرا که سبوس دارد. در رژیم مناسب کاهش وزن همچنین جربی‌های جامد و حیوانی باید حذف شوند و مصرف سبزی‌ها و میوه‌ها افزایش پیدا کند و بیش از میوه باید سبزی مصرف شود، یعنی اگر فرد در روز جمعا نیاز به ۶ واحد میوه سبزی دارد، ۲ واحد آن میوه و ۶ واحد دیگر سبزی باشد.