اقدامات اولیه در صورت گاز گرفتگی توسط حیوان

دکتر اشرف توانایی با دکر این نکته که در حال حاضر تمایل برخی خانواده ها به نگهداری سگ یا گربه و دیگر حیوانات خانگی افزایش یافته افزود: حیوانات خانگی اغلب با آلودگی هایی همراه هستند که می توانند آن را به انسان منتقل کنند.

وی ادامه داد: یکی از بیماری هایی که میتواند از حیوان به انسان منتقل شود، بیماریِ هاری است و در تصور عامه، هاری فقط از سگ به انسان منتقل می شود، در حالی که حیواناتی مثل گربه، سایر حیوانات وحشی، پستانداران و خفاش هم می توانند آلوده باشند.

استاد بیماری های عفونی دانشگاه علوم پزشکی مشهد خاطرنشان کرد: در بیماری هاری ابتدا حیوان، هیچ علامتی ندارد و این بی علامتی در تصور اشتباه افراد به معنای سلامت حیوان است، لذا در صورت پنجه کشیدن و یا گزش توسط حیوان، اقدام خاصی را انجام نمی دهند و ممکن است طی 10 روز علائم بیماری بروز کند و چنانچه، منتظر تظاهرات بیماری در حیوان باشیم و سپس اقدامات پیشگیرانه را انجام دهیم، بسیار دیر است؛ چرا که، با ظهور علائم در حیوان و چنگ زدن یا گزش انسان توسط حیوان، منجر به فوت فرد خواهد شد.

دکتر توانایی، همچنین با بیان اینکه هاری دربردارنده ویروس های بسیار کشنده است و از همین رو آشنایی با علائم بیماری و راه های پیشگیری آن ضرورت دارد افزود: در زمانی که حیوان در دوره کمون بیماری قرار دارد، بی علامت خواهد بود، اما علائم بیماری هاری در سگ میتواند شامل تغییر در رفتار سگ، مثل برقراری ارتباط همراه با الفت و انس با صاحب خود، آرام شدن، فلج شدن اندام، بی اشتهایی و تشنگی و داشتن حالت تهاجمی باشد. با توجه به اینکه، حیوان در این شرایط شدیدا تحریک پذیر و گرسنه است، ترشحات بزاق داشته و با این حالت تهاجمی سگ اطرافیان را مورد گزش قرار می دهد.

وی اضافه کرد: گربه معمولا حیوان نسبتا آرام تری است و لذا زمانی که بیمار شود، به مکانی تاریک رفته و منزوی می شود. چنگ زدن گربه باعث انتقال بیماری هاری میشود؛ چرا که گربه ها با لیسیدن پنجه های خود ویروس را از دهان به ناخن ها منتقل می کنند و با چنگ زدن یا لیسیدن انسان، ویروس از طریق مخاط دهان و چشم وارد بدن فرد می شود.

استاد بیماری های عفونی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ، با اشاره به اخبار منتشر شده درباره شیوع بیماری هاری تاکید کرد: تا سال 1400 شهرهای خراسان شمالی هیچ گونه موردی از هاری را در مورد گربه گزارش نکرده بودند، اما طی چند سال اخیر با توجه به اینکه شهرهای خراسان شمالی، مرکزی برای محیط کشاورزی است، چندین مورد ابتلا گربه ها به هاری اعلام شده، که دلیلی بر ابتلا گربه ها به این بیماری است.  همچنین خشکسالی باعث شده، حیواناتی از قبیل شغال و روباه به مناطق شهری هجوم آورند و گربه ها را آلوده کنند و از این طریق حیوانات خانگی نیز انسان ها را مبتلا می کنند. انسان وقتی مورد گزش قرار می گیرد، مدتی زمان می برد تا علائم هاری بروز نماید و این دوره ممکن است 2 هفته تا 2 ماه به طول انجامد و بعد از این دوره کمون علائمی همچون سرماخوردگی، تب، سرفه، علائم خستگی، اسهال و بی اشتهایی و گلودرد بروز می کند و بعد از بروز علائم عمومی این ویروس وارد مغز فرد شده و فرد با علائمی مثل تحریک پذیری، بیقراری و علائم عصبی، ترس از آب، انقباضات عضلانی روبرو شده و وارد مرحله کما و سپس فوت می شود.

 وی اضافه کرد: با بروز علائم بیماری معمولا درمان بی اثر خواهد بود، لذا بهترین راه جهت پیشگیری از هاری، عدم نوازش و یا لمس حیوانی است که با آن آشنایی نداریم. یک راه آسان و راحت در صورت گزش حیوان، ضدعفونی کردن محل زخم با الکل 70 درصد یا بتادین است همچنین، با استفاده از آب و صابون فراوان می توان اقدام به ضدعفونی کرد که یکی از اطرافیان با پوشیدن دستکش و برداشتن گازاستریل، شلنگ آب را با فشار زیاد بر نسوجی که زخمی شده قرار دهد و آن محل را بشوید و سپس با گاز استریل تمیز کند. همچنین در صورت بروز زخم از بخیه خودداری شود، چرا که زخم هاری باید در مجاورت هوا قرار گیرد تا غیر فعال شود، اما در محیط بی هوازی و با بخیه کردن آن، رشد ویروس بیشتر می شود. لذا فقط در موارد استثناء همچون زخم عمیق و خونریزی رگ می توان آنرا بخیه کرد و سپس با مراجعه به مرکز هاری، باید اقدام به تزریق سرم، واکسن ضد هاری، واکسن کزازو آنتی بیوتیک ( در صورت آلوده بودن دهان حیوان) نمود.

دکتر توانایی در پایان خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه، انجام واکسیناسیون بیماری هاری در پنج مرحله انجام می شود، تزریق دو الی سه مرتبه واکسن، در صورتی که علائم هاری بروز نکرده و حیوان تا 10 روز زنده ماند که نشان دهنده عدم ابتلا حیوان به هاری است، کفایت می کند و می توان روند ادامه واکسیناسیون را قطع کرد. اما اگر حیوان، پس از اینکه فرد را مورد گزش قرار داد، فوت یا فرار کرد و یا اینکه از سرنوشت حیوان بی اطلاع هستیم، باید واکسیناسیون را تا مرحله آخر ادامه داد.