آیا دویدن باعث آرتروز می‌شود؟
آیا آنچنانکه بسیاری از افراد باور دارند، دویدن روزانه با فشاری که بر غضروف‌های مفاصل می‌آورد، به استئوآرتریت یا آرتروز می‌انجامد؟
شاید گمان کنید که پاسخ واضح است. شاید تصور کنید سال‌ها دویدن بر روسی سطوح متفاوت (از پیاده‌روها گرفته تا سطوح نرمتر) می‌تواند بر مفاصل را تخریب کند، همانطور که تایرها پس از کیلومترها راندن ماشین فرسوده می‌شوند. استئوآرتریت، شایع‌ترین نوع آرتریت که در زبان عموم به آن آرتروز می‌گویند، و معمولا سالمندان را گرفتار می‌کند، اغلب به عنوان یک بیماری مربوط به سن و تحلیل‌برنده عضروف‌های مفاصل توصیف می‌شود.
بنابراین به نظر می‌رسد در مورد دویدن هم در درازمدت هم باید با یک وضعیت استهلاک و فرسودگی ناشی از استفاده بیش از حد از مفاصل روبرو شویم. اما قضیه به این سادگی نیست.
آسان است در کسی که به طور مداوم می‌دود و دچار آرتروز شده است، تفصیر را به گردن به دویدن او بیندازیم. برای رسیدن به پاسخ درس در ابتدا باید به این پرسش‌ها پاسخ دهیم:
آیا آسیب ناشی از دویدن به مفاصل به آرتروز می‌انجامد؟
آیا ابتدا آرتروز ایجاد می‌شود و بعد با دویدن بروز بیشتری پیدا می‌کند؟
آیا این رابطه پیچیده‌تر نیست؟
شاید رابطه‌ای میان دویدن و آرتروز در اغلب افراد وجود نداشته باشد. اما شاید این افراد از ابتدا (مثلا به علت وضعیت ژنتیکی‌شان) محکوم به دچار شدن به آرتروز باشند، و دویدن فقط باعث زودتر ظاهر شدن این بیماری شده باشد.
پژوهش‌های گسترده‌ای در این رابطه در طول چند دهه برای پاسخ به این پرسش‌ها انجام شده است. با اینکه پاسخ به این پرسش‌ها هنوز کاملا واضح نیست، اما ما به پاسخ‌های روشن‌تر نزدیکتر شده‌ایم.
پژوهش‌ها درباره رابطه میان آرتروز و دویدن چه می‌گویند؟
شواهد فزاینده‌ای نشان می‌دهند که دویدن باعث استئوآرتروز یا هیج بیماری فصلی دیگری نمی‌شود.
یک بررسی منتشرشده در سال ۲۰۱۷ نشان داد که در دوندگان تفریحی (۳/۵ درصد) میزان آرتروز مفاصل لگن و زانو نسبت به دوندگان رقابتی(۱۳/۳ درصد) و افرادی که نمی‌دوند (۱۰/۲ درصد) ، پایین‌تر است.
یک بررسی در سال ۲۰۱۸ نشان داد میزان آرتروز مفاصل لگن و زانو در میان ۶۷۵ دونده ماراتون نصف میزان قابل‌انتظار این عارضه در جمعیت آمریکا است.
یک تجزیه تحلیل ۲۴ بررسی در سال ۲۰۲۲ نشان داد که شواهد قابل‌توجهی درباره آسیب دیدن پوشش غضروفی مفاصل زانو در در در ام‌آرآی‌هایی که درست پس از دویدن گرفته شده‌اند، وجود ندارد
اینها فقط چند مورد از بررسی‌های پزشکی منتشرشده درباره این موضوع هستند. در مجموع پژوهش‌ها نشان می‌دهند که بعید است دویدن باعث آرتروز شود- و حتی ممکن است اثر محافظتی در برابر آن داشته باشد.
مشکلات بررسی رابطه دویدن و آرتروز
بررسی رابطه میان دویدن و آرتروز با مشکلاتی روبرو است، از جمله اینکه:
ممکن است سال‌ها طول بکشد که تا آرتروز بوجود آید: بنابراین پژوهش‌های متقاعدکننده در این باره لازم است برای مدتی طولانی شاید یک دهه یا بیشتر ادامه پیدا کنند.
انجام یک بررسی ایدئال در این باره ناممکن است: قوی‌ترین نوع پژوهش پزشکی برای یافتن رابطه سببی کارآزمایی «دوسو کور» تصادفی‌شده کنترل‌شده است. شرکت‌کنندگان در این بررسی‌ها به دو گروه تقسیم می‌شوند: گروه درمان (که مثلا داروی جدید را دریافت می‌کنند) یا گروه شاهد یا کنترل (که اغلب دارونما دریافت می‌کنند).
دوسو کور (double- blind) به معنای آن است که نه پژوهشگران و نه شرکت‌کنندگان نمی‌دانند کدامیک از افراد در گروه درمانی قرار دارند و کدامیک از افراد در گروه دارونما. اما هنگامی درمان مورد بررسی «دویدن» است، راهی برای انجام این نوع کارآزمایی دقیق وجود ندارد.
متوجه «عوامل مخدوش‌کننده» (confounders) باشید. ممکن است تفاوت‌های مهمی میان افرادی که می‌دوند و افرادی که نمی‌دوند وجود داشته باشد که ربطی به موضوع مورد برررسی یعنی دویدن نداشته باشد. برای مثال، دوندگان ممکن است نسبت به افرادی که نمی‌دوند، در عین حال رژیم غذایی سالمتری داشته باشند، وزن سالمتری را حفظ کنند یا سیگار کمتری بکشند. این دو گروه ممکن است از لحاظ چگونگی همراستایی مفاصل، قدرت رباط‌ها یا لیگامان‌ها یا ژن‌هایی که رشد دستگاه عضلانی- اسکلتی را هدایت می‌کنند، متفاوت باشند. این عوامل در عین حال ممکن است بر خطر آرتروز اثر بگذارند و به این ترتیب تفسیر نتایج بررسی تاثیر بگذارند. در واقع، همین عوامل به اصطلاح «مخدوش‌کننده» است که ممکن است توضیح دهند چرا برخی از بررسی‌ها نشان می‌دهند که دویدن اثر محافظتی دارد.
اثر دویدن بر افراد ممکن است متفاوت باشد: برای مثال، ممکن است (گرچه هنوز ثابت نشده است) که افراد دچار چاقی که به طور مداوم می‌دوند در معرض خطر بالاتر آرتروز ناشی از فشار وزن اضافی بر روی مفاصل هستند.
نتیجه‌گیری
پژوهش‌های اخیر در مجموع نشان می‌دهند که دویدن باعث استهلاک و فرسودگی مفاصل نمی‌شوند. این یافته‌ها برای افرادی که از دویدن لذت می‌برند، اطمینان‌بخش هستند. اگر علاقه‌ای به دویدن ندارید، مشکلی نیست: سعی کنید اشکالی از ورزش پیدا کنید که از آنها لذت می‌برید. فقط این تصمیم‌تان را بر این اساس یا این بهانه نگیرید که دویدن مفاصل را تخریب خواهد کرد.