۵ باور غلط درباره شیردهی

انسیه محمودی به مناسبت هفته جهانی ترویج تغذیه با شیرمادر در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه شیردهی علاوه بر انجام یک کار عبادی و تلاشی برای ارتقا درجات معنوی مادر است که مزایای فراوانی دارد، اظهار کرد: تغذیه با شیر مادر طبیعی‌ترین و موثرترین راه پی بردن به نیاز طفل و اطمینان از برآورده شدن آن و مهم‌ترین قدم برای یادگرفتن روش مادری کردن است؛ تغذیه با شیرمادر برقرار کننده تعادل در مراقبت از کودک و مادر است در واقع شیردهی پلی بین مادر و کودک به حساب می‌آید.

کارشناس مسئول سلامت کودکان دانشگاه علوم پزشکی قم، گفت: شیر مادر به ویژه در ماه‌های اول سودمندتر از تغذیه کودک با شیر مصنوعی است؛ زیرا نیاز به آماده کردن شیر نیست و دسترسی به آن در شرایط مختلف راحت تر است و از این بابت مادر هیچ نگرانی نخواهد داشت.

وی با اشاره به اینکه شیردهی خستگی ناشی از زایمان را مرتفع می‌کند، ادامه داد: در هنگام شیردهی با برقراری تماس بدنی مادر و کودک به لحاظ روانی احساس یکی بودن می‌کنند و علاوه بر رفع نیاز شیرخوار نیازهای روانی مادر نیز برآورده می‌شود؛ همچنین در مدت زمان شیردهی مادران به یک استراحت اجباری دعوت می‌شوند که قطعاً در حفظ سلامت مادران لازم است.

محمودی افزود: مادرانی که فرزندان خود را شیر دادند آن‌ها را بهتر درک می‌کنند و برای آنان محدودیت کمتری قائل می‌شوند؛ درجه حساس بودن این مادران به نیاز فرزندانشان بالاست و این حساسیت به مادر کمک می‌کند نیازهای شیرخوار را سریع تر برآورده کند.

مادران شیرده نسبت به زندگی خانوادگی هوشیارتر هستند

وی با بیان اینکه شیردهی کمک می‌کند تا مادر بودن آموخته شود و خانم‌ها یاد بگیرند با انعطاف پاسخگوی نیازهایی از قبیل محبت و مراقبت باشند و توقعات شخصی خود را موقتاً کنار بگذارند، تصریح کرد: به طور کلی مادران شیرده نسبت به زندگی خانوادگی هوشیارتر هستند و نحوه برخورد و انتظارات آن‌ها از فرزندانشان متفاوت است، این مادران درک بهتری از کودک خود دارند و زندگی زناشویی آن‌ها با مشکلات کمتری همراه است، آرامش آن‌ها بیشتر و تمایلشان به ایجاد ارتباط متقابل با کودک خود و تطابق با وظیفه مادری بیشتر است.

کارشناس مسئول سلامت کودکان دانشگاه علوم پزشکی قم، تاکید کرد: مادران که شیردهی با شیر مصنوعی را انجام می‌دهند بیشتر از سایر بانوان اضطراب، استرس، افسردگی و خستگی را در زندگی خود تجربه می‌کنند.

وی یادآور شد: برای اینکه مادران دوران شیردهی خوبی داشته باشند توصیه می‌کنیم در دوران بارداری اطلاعات خودشان را در مورد شیر مادر و نحوه مراقب از نوزاد افزایش دهند و برای دریافت مراقبت‌های بهداشتی به پایگاه‌های سلامت مراجعه کنند و اعتماد به نفس خود را افزایش دهند و شکی نداشته باشند که اکثریت مادران می‌توانند شیردهی خوبی را آغاز کنند.

محمودی عنوان کرد: در صورتی که مادر و نوزاد مشکل خاصی نداشته باشند یک ساعت اول پس از به دنیا آمدن نوزاد زمان طلایی است که مادر و نوزاد باید تماس پوستی داشته باشند در این حالت به دلیل گرمای بدن مادر، دمای بدن نوزاد افت پیدا نمی‌کند و ضربان قلب او تنظیم می‌شود.

وی با بیان اینکه حداقل تغذیه نوزاد ۱۲ بار در طول شبانه روز است، اظهار کرد: حتماً در ۳ تا ۵ روز اول و حداکثر تا ده روزگی خانواده برای مراقبت از مادر و کودک به پایگاه‌های سلامت مراجعه داشته باشند، وزن نوزاد اندازه‌گیری می‌شود و مراقبین سلامت با مشاهده مهارت مادر در شیردهی او را به طور عملی در زمان شیردهی راهنمایی می‌کنند.

کارشناس مسئول سلامت کودکان دانشگاه علوم پزشکی قم، بیان کرد: مادران از استفاده خودسرانه از شیر خشک پرهیز کنند و در صورت مواجهه با مشکل از کارشناسان مشاوره شیردهی راهنمایی لازم را دریافت کنند.

ممنوعیت استفاده از پستانک در روزهای اول پس از تولد

وی عدم استفاده از پستانک را مورد توجه قرار داد و گفت: بسیاری از شیرخوارانی که در روزهای اول پس از تولد از پستانک استفاده کردند از گرفتن سینه مادر امتناع می‌کنند؛ در واقع پستانک باعث تضعیف و حتی توقف کامل مکیدن سینه مادر می‌شود، زیرا نحوه حرکت زبان، فک و دهان نوزاد در موقع مکیدن سینه مادر و مکیدن پستانک متفاوت است و باعث سردرگمی نوزاد می‌شود.

محمودی با تاکید بر اهمیت تغذیه انحصاری با شیرمادر در شش ماه اول زندگی نوزاد، افزود: برخی از افراد از جوشانده‌های گیاهی استفاده می‌کنند که بسیار خطرناک است و ممکن است به سیستم مغزی و کبدی نوزاد آسیب وارد کند و لذا توصیه می‌کنیم مادران به شیرخواران جوشانده های گیاهی ندهند.

وی با اشاره نقش خانواده به ویژه پدر در آرامش روانی مادر، تصریح کرد: در روزهای بعد از زایمان مادران ما شرایط روحی و جسمی متفاوتی را تجربه می‌کنند و به دلیل تغییرات هورمونی این امکان وجود دارد که وضعیت روحی خوبی نداشته باشند؛ بنابراین تغذیه مناسب، حمایت و مراقبت از مادر در بهبود شرایط شیردهی بسیار اهمیت دارد.

کارشناس مسئول سلامت کودکان دانشگاه علوم پزشکی قم با تاکید بر اهمیت رعایت نکات بهداشتی در هنگام شیردهی، گفت: توصیه می‌شود قبل از شیردادن به نوزاد دست‌ها را بشورند اما نیاز به شستن پستان در هر بار تغذیه نوزاد وجود ندارد؛ مادر در هنگام شیردادن نباید احساس درد در دست، گردن و کمرش داشته باشد و نباید خود را روی نوزاد خم کند.

وی با تاکید بر اینکه آغوز اولین واکسن نوزاد تلقی می‌شود و حاوی مقادیر زیاد مواد مغذی و ایمنی بخش است، اضافه کرد: مادران باید به دفع ادرار و مدفوع نوزاد توجه کنند، ظرف یک و دو روز ابتدای زندگی که نوزاد آغوز می‌خورد یکبار تا دو بار در روز نیاز به تعویض پوشک دارد اما در روزهای بعد تعداد دفعات ادرار کودک بیشتر می‌شود.

کاهش وزن نوزاد در روزهای ابتدایی تولد طبیعی است

محمودی تصریح کرد: همه نوزادان علی رغم اینکه تغذیه مناسبی با شیر مادر داشته باشند در روزهای اول و دوم تولد کاهش وزن دارند که امر طبیعی است و به دلیل دفع آب اضافی بدنشان و دفع مکونیوم است اما عموماً نوزادان نباید از روز سوم تولد کاهش وزن داشته باشند و طی ۱۰ تا ۱۴ روز باید به وزن قبلی خود در بدو تولد برسند.

وی عدم استفاده از آب قند و شیر خشک، را مورد توجه قرار داد و گفت: نوزاد نیازی به آب قند و آب ندارد و استفاده از آن‌ها منجر به کاهش بیشتر وزن نوزاد می‌شود، زیرا به دلیل دریافت کمتر آغوز، مکونیوم کمتر دفع می‌شود و همین سبب افزایش زردی نوزاد می‌شود.

محمودی با اشاره به اینکه مصرف شیر خشک در دوران نوزادی باعث بروز آلرژی و عدم تحمل شیر در یک سال اول می‌شود، یادآور شد: طبیعتاً نوزادی که از شیر مصنوعی تغذیه می‌شود دیرتر و به دفعات کمتر و ناموثر سینه مادر را می‌مکد پس ما ترجیح می‌دهیم مادران اعتماد به نفس خود را حفظ کنند و مرتب عمل شیردهی را تکرار کنند زیرا منجر به افزایش تولید شیر می‌شود.

کارشناس مسئول سلامت کودکان دانشگاه علوم پزشکی قم، تاکید کرد: تا شش ماهگی نوزاد تاکید بر انحصار تغذیه با شیر مادر وجود دارد و جز مکمل آ+د و مصرف دارو در مواقع بیماری شیرخوار نیاز به هیچ تغذیه دیگری ندارد بعد از آن تا یک سالگی باز هم اولویت با شیر مادر و در کنار آن شروع غذای کمکی است.

وی بیان کرد: سال دوم زندگی کودک غذای سفره را به عنوان تغذیه اصلی نوزاد به خانواده توصیه می‌کنیم اما همچنین شیر مادر ۳۰ درصد کالری مورد نیاز کودک را تامین می‌کند و منبع مهمی از مواد ایمنی بخش برای شیرخوار به حساب می‌آید و در هنگام بیماری شیر مادر به کاهش شدت بیماری کودک کمک خواهد کرد، از طرفی کودک هنوز از نظر عاطفی به مادر احتیاج دارد و به او وابسته است.

محمودی گفت: در سال دوم زندگی نوزاد انواع گروه‌های غذاهای در تغذیه کودک مورد توجه قرار گیرد و حجم آن تدریجاً افزوده شود به طوری که پایان دوسالگی زمان مناسبی برای از شیر گرفتن نوزاد است البته این فرآیند هم باید تدریجی باشد به این معنا ابتدا شیر ظهر را قطع کنند و به ترتیب تعداد دفعات شیردهی کاهش پیدا کند.

تغذیه با شیر مادر بیشتر از دو سال از نظر علمی هیچ منعی ندارد

وی یادآور شد: شیرخوار پس از دوسالگی و در هنگام قطع تغذیه با شیر مادر باید از نظر عاطفی مورد حمایت قرار بگیرد و در این مسیر ایجاد سرگرمی برای کودک و دقت در تغذیه او به والدین کمک می‌کند؛ از طرفی نباید از روش‌هایی مانند وانمود به‌ زخم یا تلخ کردن سینه مادر که باعث ترس در کودک می‌شود استفاده کنند.

کارشناس مسئول سلامت کودکان دانشگاه علوم پزشکی قم، اعلام کرد: شیرخوردن کودکان بیشتر از دو سال از نظر علمی هیچ منعی ندارد اما در این شرایط شیر مادر بیشتر جنبه عاطفی دارد و حتما باید غذای متنوع و تعداد وعده‌های کافی به کودک داده شود.

محمودی باورهای نادرست در مورد شیردهی را مورد توجه قرار داد و گفت: این مسئله که آغوز به دلیل ایجاد زردی در نوزاد مناسب نیست و باید دور ریخته شود یک باور اشتباه است، واقعیت این است که آغوز نه تنها موجب زردی نوزاد نمی‌شود بلکه بهترین راه کاهش زردی نوزاد تغذیه مکرر با آغوز است و به عنوان اولین عامل ایمنی سازی بدن نوزاد در برابر بیماری محسوب می‌شود.

وی تغییر اندام مادر به واسطه شیر دادن را یک باور نادرست دیگر معرفی کرد و گفت: این در حالی است که تغییر سینه مادر در دوران بارداری اتفاق می‌افتد؛ بنابراین چنانچه شیردهی نیز انجام نشود این تغییرات رخ داده است؛ مادر در دوران شیردهی چربی اضافی ذخیره شده در دوران بارداری را سریع از دست می دهد و به وزن قبلی خود بر می‌گردد.

باورهای غلط در خصوص شیردهی

محمودی فاسد شدن شیر در سینه مادر را یک باور غلط دانست و تصریح کرد: ماندن شیر در سینه مادر باعث فساد شیر نمی‌شود اما عدم تخلیه سینه مادر موجب کاهش تولید شیر مادر می‌شود؛ لذا اگر شیرخوار به هر دلیلی قادر به شیر خوردن نباشد بهتر است که مادر شیر خود را بدوشد تا تولید شیر بیشتر شود.

کارشناس مسئول سلامت کودکان دانشگاه علوم پزشکی قم، اظهار کرد: تاخیر در شروع تغذیه با شیر مادر و تاخیر در نوبت‌های شیردهی موجب منجر به افزایش احتقان سینه مادر و همچنین تولید کمتر شیر می‌شود؛ بنابراین یک ساعت پس از تولد نوزاد باید شیردهی آغاز شود.

وی بیان کرد: گاهی این نکته مطرح می‌شود که در هنگام بیماری به خصوص تب و اسهال شیرخوار به مایعات و تغذیه مناسب بیشتری نیاز دارد این در حالی است که این نیاز به خصوص در کودکان زیر شش ماه از طریق تغذیه با شیر مادر بهتر تامین می‌شود، با این که برخی شیرخواران در هنگام بیماری کم اشتها هستند ولی علاقه بیشتری به تغذیه با شیر مادر نشان می‌دهند در این موارد تغذیه مکرر با شیر مادر توصیه می‌شود.

محمودی این مسئله که شیرخواران سالم قبل از ۶ ماهگی در هوای خیلی گرم نیاز به آب اضافی دارند را نادرست دانست و گفت: مطالعات متعدد در این زمینه نشان داده است که شیرخواران سالم در ۶ ماهه اول به جزء شیرمادر و قطره ویتامین آ+د به چیز دیگری نیاز ندارند. اما بعد از ۶ ماهگی و شروع تغذیه تکمیلی استفاده از آب جوشیده سرد شده برای شیرخواران لازم است.

وی با بیان اینکه بیدار شدن مکرر شیرخوار در شب دلیل بر ناکافی بودن شیر مادر نیست، مطرح کرد: بیدار شدن مکرر شیرخوار به دلیل سهولت هضم شیر مادر است و لذا منحنی رشد نوزاد بهتر می‌تواند وضعیت تغذیه و کیفیت شیر مادر را نشان دهد.

کارشناس مسئول سلامت کودکان دانشگاه علوم پزشکی قم، در پایان تصریح کرد: در شروع هر وعده شیردهی شیر مادر آبکی به نظر می‌رسد اما در انتهای هر وعده به مرور با مکیدن نوزاد میزان چربی و غلظت شیر مادر افزایش پیدا می‌کند؛ بنابراین نوزاد باید به طور کامل شیر را دریافت کند تا تمام نیازهای او برطرف شود.