ارتباط میان مهدویت و لحظه لحظه زندگی پیامبر مهربانی‌ها
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله به عنوان پیام‌آور الهی، نه تنها مبشّر آمدن مهدی موعود بود، بلکه فلسفه بعثت بر اساس مهدویت شکل گرفت، در غدیر به اهمیت آن اشاره شد و تا بستر وفات آن حضرت تداوم داشت.
مهدویت، به عنوان یکی از مهم‌ترین آموزه‌های اسلامی، ریشه‌های عمیقی در تعالیم قرآن و سیره‌ی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله دارد. پیامبر اکرم بارها و بارها از ظهور منجی موعود، حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، سخن گفته و ویژگی‌های او را به‌وضوح برای مسلمانان بیان کرده است. اوج این تعالیم را می‌توان در احادیث متعددی که به موضوع مهدویت اختصاص دارد، مشاهده کرد. این احادیث نه تنها بر نقش حیاتی حضرت مهدی در برپایی عدل و قسط در جهان تأکید دارند، بلکه نشان‌دهنده پیوند عمیق میان آموزه‌های پیامبر و مفهوم انتظار در اسلام است.
مهدویت و بعث
به عنوان نمونه با نظر بر فلسفه بعثت نبوی، در می‌یابیم که بعثت با مهدویت پیوندی ناگسستنی دارند. در سوره توبه آیه 33 و آیه 9 سوره صف می‌خوانیم «هُوَ الَّذی أَرسَلَ رَسولَهُ بِالهُدى وَ دینِ الحَقِّ لِیُظهِرَهُ عَلَى الدّینِ کُلِّهِ وَلَو کَرِهَ المُشرِکونَ»؛ یعنی «او کسى است که پیامبرش را با هدایت و دین حق مبعوث کرد، تا بر همۀ ادیان پیروز کند، هرچند مشرکان ناخشنود باشند.» امام کاظم علیه‌السلام دربارۀ این فراز از آیۀ نهم سورۀ صف «لِیُظهِرَهُ عَلَى الدّینِ کُلِّهِ» فرمود یُظْهِرُهُ عَلَی جَمِیعِ الْأَدْیَانِ عِنْدَ قِیَامِ الْقَائِمِ؛ در اینجا امام بیان می‌دارند که غلبۀ دین‌الحق بر تمام ادیان هنگام قیام قائم صورت میگیرد. بنابراین امتداد خط بعثت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله، همان تحقق وعده خداوند مبنی بر غلبه دین اسلام بر جمیع ادیان توسط امام عصر عجل الله تعالی فرجه و بعد تشکیل حکومت حقه در پهنه عالم در جهت سیر رشد بشریت است.
مهدویت در غدیر
اهمیت این امر را در یکی از حساس‌ترین برهه‌های تاریخ اسلام بلکه تاریخ بشریت یعنی جریان غدیر هم می‌بینیم. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله بخشی از سخنان خود در غدیر را به مسئله مهدویت اختصاص دادند؛ بخشی از سخنان آن حضرت اینگونه است که فرمود «أَلا إِنَّ خاتَمَ الْأَئِمَةِ مِنَّا الْقائِمَ الْمَهْدِی، أَلا إِنَّهُ الظّاهِرُ عَلَی الدِّینِ، أَلا إِنَّهُ الْمُنْتَقِمُ مِنَ الظّالِمینَ، أَلا إِنَّهُ فاتِحُ الْحُصُونِ وَهادِمُها؛ آگاه باشید، همانا آخرین امام، قائم مهدی از ماست. هان، او بر تمامی ادیان چیره خواهد بود، آگاه باشید که اوست انتقام گیرنده از ستمکاران، آگاه باشید که اوست فاتح دژها و منهدم کننده آنها.»
مهدویت در بستر رحلت
مسئله مهدویت نزد پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله به قدری ارزشمند است که حتی در بستر وفاتشان، آن زمان که دختر گرامی‌شان را محزون می‌بینند، به مهدی عجل الله تعالی فرجه بشارت می‌دهند. علی‌بن هلال از پدرش نقل می‌کند بر رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله داخل شدم و آن حضرت در حالتى بود که طی آن رحلت فرمود، و فاطمه سلام الله علیها نزد سر مبارک وى بود و گریه می‌کرد، چنانچه صدای محزونش بلند شد. پیامبر اسلام سر مبارکش را به‌طرف فاطمه کرد و فرمود که «اى حبیبه من فاطمه، چه‌چیز ترا می‌گریاند؟»، گفت «از فتنه بعد از تو می‌ترسم». آن حضرت پس از بیان فضائلی از پنج تن آل‌عبا، فرمود «اى فاطمه، به‌حق آن‌که مرا به خلق فرستاد که از ایشان (فرزندان امام حسین) مهدى این امت است؛ هرگاه که دنیا دچار هرج‌ومرج شود و فتنه‌ها ببارد و راه‌ها بریده شود و مردم اموال یکدیگر را غارت کنند و بزرگ بر کوچک رحم نکند و کوچک، بزرگ را تعظیم نکند، خداوند کسى را برانگیزد که قلعه‌‌هاى ضلالت و دل‌هاى قفل‌زده را بگشاید و اساس دین را در آخرالزمان استوار کند، چنان‌که من در آخرالزمان (دوره نبوت) پایدار کردم و زمین را پر از عدل کند چونان که از ظلم پر شده باشد...». در این شرایط بود که حضرت زهرا سلام الله علیها لبخند زدند و شاد شدند به‌واسطه این موهبتی که خداوند عطا کرده است.
مهدویت در رجعت
رجعت در اصطلاح دینی به معنای بازگشت به دنیا در مقطعی از آخرالزمان و یا در عصر ظهور است؛ به این صورت که پیش از قیامت در ادامه حکومت حضرت مهدی عجل الل تعالی فرجه به ترتیب، دوران رجعت هر یک از ائمه علیهم‌السلام فرا رسد و جمعی از خوبان از هر دوران و همچنین بدکاران محض از هر زمان به دنیا باز می‌گردند و هر کدام در سپاهیان خود در جبهه حق و باطل قرار می‌گیرند. مؤمنان تجربه زیست در کنار انبیاء و اولیاء را کسب می‌کنند و به مبارزان با بدکاران و تبهکاران می‌پردازند. رجعت در اندیشه اسلامی از حتمیاتی است که ائمه علیهم السلام انکار آن را مساوی با کفر بر شمرده‌اند. در رأس رجعت‌کنندگان، پیامبر اسلام و ائمه هُدا هستند. ایشان در راستای تکمیل مأموریت خویش و تحقق حکومت خدا در پهنه عالم به امامت امام عصر (عج) به اذن خدا پا به عرصه دنیا می‌گذارند. در این باره روایات متعددی وجود دارد که تنها به دو مورد اشاره می‌شود:
امام سجاد علیه‌السلام می‌فرماید: «یَرْجِعُ إِلَیْکُمْ نَبِیُّکُمْ وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّةُ»؛ یعنیپیامبر شما و امیرالمؤمنین و ائمه به سوی شما مجدداً باز می‌گردند.
امام صادق علیه‌السلام در تفسیر آیه51 سوره غافر «اِنَّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنَا وَ الَّذِینَ آمَنُوا فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا ... » (بی تردید ما پیامبران خود و مؤمنان را در زندگی دنیا یاری می‌کنیم ...) می‌فرماید: «به خدا سوگند این آیه در زمان رجعت عملی خواهد شد، آیا نمی‌دانید که پیامبران در دنیا یاری نشدند و کشته شدند و نیز ائمه کشته شدند و نصرت نشدند. این یاری و پیروی در رجعت تحقق خواهد یافت.»
تمام این مسائل گویای آن است که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله به عنوان پیام‌آور الهی، نه تنها مبشّر آمدن مهدی موعود بود، بلکه فلسفه بعثت بر اساس مهدویت شکل گرفت، در غدیر به اهمیت آن اشاره شد و تا بستر وفات آن حضرت تداوم داشت. در دیدگاه رسول خدا، امام عصر عجل الله تعالی فرجه به‌عنوان تجسم نهایی عدالت و هدایت است. در این چارچوب، پیامبر گرامی اسلام مهدویت را نه فقط به‌عنوان یک عقیده، بلکه به‌عنوان یک راهنمای عملی برای امت خود مطرح کرد. انتظار ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه در واقع دعوت به زندگی با اصولی است که پیامبر اسلام به عنوان قله‌ای از هدایت و روشنی به بشریت عرضه کرد؛ اصولی که بر پایه تقوا، عدالت، و امید به آینده‌ای روشن بنا شده است.