سندروم خستگی مزمن را تا چه اندازه میشناسید!

سندروم خستگی مزمن پیامدی از استرس مزمن طولانی‌مدت است که حداقل طی شش ماه بدون بهبود کافی به طول انجامیده باشد. این وضعیت را قبلاً به نام فرسودگی شغلی می‌نامیدند و حاکی از این است که فشار بالای مغز از حد تجاوز می‌کند و استرس ناسالم می‌گردد. سندروم خستگی مزمن را به سه مراحل تقسیم کرده‌اند. مرحله نخست را مرحلهٔ اعراض و علائم ابتدائی میگویند که علائم فشار روانی و جسمی را سبب می‌گردد ولی بیمار بازهم می‌تواند از عهده کارهای روزمره خود برآید. اکثریت مردم بعد از بروز این‌گونه علائم به این نتیجه می‌رسند که علائم ناشی از استرس زیاد است و شیوهٔ زندگی خود را تغییر می‌دهند.

اما اگر درصدد چاره‌جویی این‌گونه وضعیت برنیاید، احتمال ورود به مرحلهٔ اضطراری وجود دارد. این مرحله اکثراً زود و ناگهان رخ می‌دهد. ازآنجاکه بیمار غیرفعال می‌گردد، این مرحله ممکن است تا چندین هفته به طول انجامد. برای بیمار شاید برخاستن از بستر، واضح فکر کردن یا تمرکز کردن از کارهای سخت و ناممکن باشد و قابلیت انجام چندین کار موازی با همدیگر از بین می‌رود. در این مرحله ممکن است بیمار احساس بیچارگی و پانیک داشته باشد که شاید با افسردگی اشتباه شود.

مرحلهٔ سوم را مرحلهٔ بهبود می‌نامند. در این مرحله بیمار توانایی‌های خود را تدریجاً بازمی‌گرداند ولی هنوز بسیار خسته، حساس در برابر فشار عصبی است و در تمرکز و حافظه دچار مشکل هست. بیمار به‌مرورزمان در مرحلهٔ بهبود، توانایی خود را بازمی‌یابد و سعی می‌کند در کارهای زندگی روزمره خود دوباره فعالیت و کارکرد نرمال داشته باشد. اختلال سندروم خستگی مزمن همیشه حساسیت بالا در برابر استرس یا فشار عصبی را بجا می‌گذارد، حتی بعدازآنکه سایر علائم از بین رفته باشند.

چرا همیشه احساس خستگی میکنم ؟

علت بروز سندرم خستگی مزمن ناشناخته است، اما متخصصان دلایل زیادی را مطرح کرده‌اند؛ از عفونت ویروسی گرفته تا استرس فیزیولوژیک و استرس روانی و برخی از پزشکان هم معتقدند که سندرم خستگی مزمن را نمی‌توان فقط به یک عامل نسبت داد و ترکیبی از عوامل است که باعث بروز چنین خستگی می‌شود، که گویی حتی روزها خواب و استراحت هم نمی‌تواند آن را از بین ببرد.

اختلالات سیستم ایمنی نیز یکی دیگر از تئوری‌های مطرح‌شده در مورد علت بروز سندرم خستگی مزمن است. سیستم ایمنی در مبتلایان به این سندرم تا حدودی دچار اختلال می‌شود، اما هنوز مشخص نیست که آیا این اختلال واقعاً باعث بروز این سندرم می‌شود یا خیر. از طرف دیگر افرادی که دچار سندرم خستگی مزمن هستند ممکن است دچار نوساناتی در سطح هورمون‌های تولیدشده توسط هیپوتالاموس، غدد جنسی یا آدرنال شوند. اما اهمیت این اختلالات هورمونی همچنان در دست بررسی است.

سندرم خستگی مزمن تست تشخیصی قطعی هم ندارد و ممکن است لازم باشد آزمایش‌های مختلفی انجام دهید تا بتوان سندرم خستگی مزمن را از بسیاری دیگر از مشکلات پزشکی که علائم مشابهی دارند، تشخیص داد. از طرف دیگر نیز درمان این سندرم، تمرکز در بهبود علائم است.

علائم سندرم خستگی مزمن

خستگی بیش‌ازحد

خستگی بعد از خواب

اشکال در حافظه و تمرکز

درد غیرقابل توضیح مفاصل یا عضلات

بزرگ شدن غدد لنفاوی گردن و زیر بغل

سرگیجه‌ای که موقع ایستادن از حالت خوابیده یا نشسته افزایش می‌یابد

گلودرد

سردرد

خستگی می‌تواند علامت بسیاری از بیماری‌ها ازجمله عفونت یا اختلالات روانی باشد. بنابراین اگر دچار خستگی شدید بوده یا مدت‌هاست که به‌طور مزمن احساس خستگی می‌کنید، بهتر است در این مورد با پزشک معالجتان مشورت کنید.

افراد مبتلابه سندرم خستگی مزمن حتی نسبت به انجام فعالیت‌ها و ورزش‌های معمول نیز حساسیت شدیدی نشان می‌دهند. علت این‌که چرا برخی افراد به این سندرم مبتلا می‌شوند هنوز ناشناخته است. برخی افراد ممکن است در هنگام تولد مستعد ابتلا به این بیماری باشند که در این صورت باوجود ترکیبی از عوامل ممکن است بیماری آن‌ها تحریک شود. برخی از این محرک‌ها عبارت‌اند از:

عفونت‌های ویروسی: ازآنجاکه بیشتر افراد پس از ابتلا به عفونت‌های ویروسی دچار سندرم خستگی مزمن می‌شوند، محققان معتقدند که ویروس‌ها ممکن است یکی از محرک‌های ابتلا به این سندرم باشند. احتمالاً ویروس‌های اپشتاین بار و ویروس هرپس 6 و ویروس لوسمی موش ممکن است باعث ابتلا به این سندرم شوند. هنوز ارتباط قطعی این ویروس‌ها با ابتلا به سندرم خستگی مزمن اثبات نشده است.

مشکلات سیستم ایمنی: سیستم ایمنی بدن افراد مبتلابه سندرم خستگی مزمن (CFS) دچار اختلال است اما این‌که آیا این موضوع باعث ابتلا به این سندرم می‌شود یا نه هنوز به‌طور قطعی مشخص نشده است.

عدم تعادل هورمونی: میزان هورمون‌هایی که در هیپوتالاموس، هیپوفیز یا غدد فوقانی تولید می‌شوند در خون افراد مبتلابه سندرم خستگی مفرط ممکن است غیرعادی باشد اما میزان تأثیر این مشکل در ابتلا به سندرم خستگی مفرط نیز هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست.

 تشخیص سندرم خستگی مزمن

آزمایش خاصی برای تأیید تشخیص ابتلا به سندرم خستگی مزمن وجود ندارد؛ زیرا علائم این سندرم مشابه بیماری‌های دیگر است و شما باید صبور باشید و منتظر تشخیص بمانید. پزشک باید قبل از تشخیص ابتلا به سندرم خستگی مزمن، احتمال ابتلا به بیماری‌های دیگر را رد نماید که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

اختلالات خواب: ممکن است اختلالات خواب باعث خستگی مزمن شوند. با بررسی خواب شما می‌توان تعیین نمود که آیا شرایط استراحت شما با اختلالاتی نظیر آپنه خواب، سندرم بی‌قراری پا یا بی‌خوابی مختل می‌شود یا خیر.

اختلالات قلب و ریه: مشکلات قلب و ریه ممکن است باعث شوند که شما احساس خستگی مفرط داشته باشید. با انجام تست استرس ورزشی می‌توان عملکرد قلب و ریه‌ها را مورد ارزیابی قرارداد.

مشکلات روحی: مشکلات روحی و روانی مانند افسردگی، اضطراب، اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی نیز ممکن است باعث بروز علائمی نظیر خستگی مفرط باشند. مشاور می‌تواند به شما کمک کند تا بفهمید که احساس خستگی مفرط شما مربوط به وجود این مشکلات است یا خیر.

ابتلا به بیماری‌ها: خستگی یکی از علائم ابتلا به بسیاری بیماری‌ها مانند کم‌خونی، دیابت و کم‌کاری تیروئید است. با انجام آزمایش‌های بالینی و آزمایش خون می‌توان احتمال ابتلا به این بیماری‌ها را بررسی کرد.

درمان سندروم خستگی مزمن

سندرم خستگی مزمن (CFS) درمان قطعی ندارد و در درمان آن تأکید بر تسکین علائم است:

داروها: بسیاری از افراد مبتلابه سندرم خستگی مزمن دچار افسردگی نیز هستند. درمان افسردگی، مقابله با علائم سندرم خستگی مزمن را راحت‌تر می‌کند. مصرف مقادیر کمی داروهای ضدافسردگی به بهبود خواب و کاهش علائم کمک می‌کند.

فعالیت‌های روزانه: اگر بیماری عود کند انجام کارهای روزمره برای شما دشوار می‌شود. برای انجام این کارها برنامه‌ریزی کنید. زمانی که احساس بهبودی کرد‌ید می‌توانید همانند زمان‌هایی که انرژی داشتید کارهای خود را انجام دهید و اگر برای انجام کارها به خودتان فشار آورید ممکن است صدمه ببینید. انجام مکرر این چرخه باعث می‌شود که بیماری شما دوباره عود کند بنابراین باید تعادل را در انجام فعالیت‌های روزمره و استراحت کردن حفظ کنید.

تمرین‌های ورزشی: باید حتماً ورزش کنید. با این کار شما فعال و قوی خواهید ماند. حرکات جدید را به‌تدریج به برنامه ورزشی خود اضافه کرده و هرروز فعالیت‌های سبک را در مدت‌های زمانی کوتاه انجام دهید. ابتدا تمرین‌های کششی و تقویتی را بدون وزنه اضافی انجام دهید و مابین حرکات، استراحت کنید. تمرینات ورزشی خود را چندین مرتبه در روز و در زمان‌های کوتاه‌تر انجام دهید. این ورزش‌های سبک برای شروع فعالیت مؤثر هستند.