چای سبز؛ نوشیدنی معجزه‌آسا یا ادعای اغراق‌آمیز؟
چای سبز، نوشیدنی محبوب میلیون‌ها نفر در سراسر جهان است. این نوشیدنی نه تنها طعم دلپذیری دارد، بلکه سرشار از خواص درمانی نیز می‌باشد. اما آیا همه ادعاهای مطرح شده در مورد فواید چای سبز صحت دارند؟ در این مقاله به بررسی علمی خواص چای سبز و واقعیت‌های پنهان آن می‌پردازیم.
چای سبز، به ویژه به دلیل وجود کاتچین‌ها، ترکیباتی با خواص آنتی‌اکسیدانی قوی، شهرت فراوانی یافته است. این ترکیبات به محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب‌های رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند و نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌های مزمن ایفا می‌کنند.
چای، پس از آب، پرمصرف‌ترین نوشیدنی در جهان است و دلیل خوبی هم دارد: چای، به‌ویژه چای سبز، برای سلامتی بسیار مفید است.
برخی فواید چای سبز به‌خوبی ثابت شده‌اند اما بعضی دیگر هنوز به بررسی و تحقیق بیشتری نیاز دارد. به عنوان مثال، گاه چهره‌‌های تاثیرگذار در شبکه‌های اجتماعی از چای سبز به‌عنوان «اوزمپیک طبیعی» یاد می‌کنند و می‌گویند که به اندازه داروهای کاهش وزن موثر است؛ ادعایی که محققان علی‌رغم تایید مزیت‌های چای سبز، آن را اغراق‌آمیز می‌دانند.
به برخی یافته‌های علمی درباره نقش چای سبز در مقابله با چاقی و دیابت، تقویت سلامتی قلب و مغز و مبارزه با سرطان پرداخته است.
چای سبز؛ یک معجزه تغذیه‌ای
برگ‌های چای سبز منحصربه‌فردند، زیرا بیشتر از هر نوشیدنی یا ماده غذای دیگر، «کاتچین» دارند؛ ترکیبی که از سلول‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از افزایش سن محافظت می‌کند.
چای سبز برخلاف چای سیاه و اولانگ که در فرایند آماده‌سازی تخمیر می‌شوند و کاتچین آن‌ها کاهش می‌یابد، با کمترین فراوری به دست ما می‌رسد و همین ویژگی آن را به گزینه‌ای سالم‌تر تبدیل می‌کند.
لورا آکوستا، دانشیار آموزش تغذیه در دانشگاه فلوریدا که در مورد چای سبز تحقیق می‌کند، می‌گوید: «چای سبز حاوی چند نوع کاتچین است اما یکی از آن‌ها با نام ئی‌جی‌سی‌جی (EGCG) قوی‌ترین ترکیب برای محافظت از سلول‌ها و مقابله با التهاب است و این همان چیزی است که چای سبز را خاص می‌کند.»
نحوه نوشیدن چای سبز
آکوستا می‌گوید چای سبز تازه‌دم نسبت به پودرهای چای سبز آماده یا نوع آسیاب‌شده آن ئی‌جی‌سی‌جی بیشتری دارد، به طوری که محتوای ئی‌جی‌سی‌جی آن می‌تواند از دو تا ۲۰۰ میلی‌گرم در هر وعده تفاوت داشته باشد.
او پیشنهاد می‌کند که اگر از پودر چای سبز استفاده می‌کنید، بسته‌هایی را انتخاب کنید که روی آن‌ها درج شده حاوی ئی‌جی‌سی‌جی است و بهتر است پس از خرید آن را سریع مصرف کنید. پودرهایی که بیش از شش ماه در قفسه‌ها می‌مانند، ۳۰ تا ۵۰ درصد کاتچین‌هایشان را از دست می‌دهند و این به معنای کاهش فواید آن برای سلامتی است.
کارشناسان توصیه می‌کنند که بسته به میزان حساسیت خود به کافئین، روزی دو تا چهار فنجان چای سبز مصرف کنید. زیرا نوشیدن بیش از پنج فنجان چای سبز فواید آن را برای سلامتی کاهش میدهد. همچنین برای بهره‌مندی از این فواید، باید مصرف چای سبز را در طولانی‌مدت‌ــ به مدت سال‌ها، نه روزها‌ــ ادامه دهید. زیرا با گذشت زمان، این فواید اثرشان را به‌صورت تجمعی نشان می‌دهند.
تاثیر چای سبز بر چاقی
متخصصان تاکید می‌کنند که چای سبز نمی‌تواند جایگزین داروهای چاقی مانند اوزمپیک شود، زیرا تحقیقات نشان میدهد که تاثیر چای سبز بر هورمون جی‌ال‌پی۱ که باعث احساس سیری و کاهش قند خون می‌شود، به‌اندازه‌ای که برخی در شبکه‌های اجتماعی ادعا می‌شود، بالا نیست. در واقع، بین گروهی که چای سبز مصرف کردند و گروهی که مصرف نکردند، از این نظر هیچ تفاوت معناداری مشاهده نشد.
یک بررسی تحقیقاتی که سال ۲۰۱۷ انجام شد هم شواهدی مبنی بر تاثیر چای سبز بر سطح قند خون پیدا نکرد. با این حال برخی متخصصان می‌گویند که چای سبز می‌تواند جذب کربوهیدرات‌ها را کاهش دهد و به این ترتیب سطح قند خون را پایین بیاورد. برخی مطالعات هم از تاثیر کاتچین‌های چای سبز بر احساس سیری و کاهش وزن خبر می‌دهند اما محققان تاکید می‌کنند که در این زمینه به تحقیقات بیشتر و جامع‌تری نیاز است.
از طرفی دوز بسیار بالا ئی‌جی‌سی‌جی که در قرص‌های عصاره چای سبز وجود دارد، ممکن است به کبد آسیب برساند. بنابراین برای بهر‌مند شدن از فواید چای سبز بهتر است از خود آن استفاده و مصرف را به چند فنجان در روز محدود کنید. مصرف بیش از حد چای سبز ممکن است باعث تهوع یا رفلاکس اسید معده شود.
پیشگیری از بیماری‌های قلبی
نوشیدن منظم چای سبز به سلامت قلب کمک می‌کند. بخشی از این اثر به کاهش فشار خون مربوط می‌شود. همچنین می‌تواند میزان کلسترول بد را کاهش و کلسترول خوب را افزایش میدهد که این آثار می‌تواند به کاهش بیماری‌های قلبی کمک کند.
اکثر تحقیقات روی انسان‌ها نشان میدهد که تنها پنج درصد کاتچین‌های چای سبز وارد خون می‌شود. پیشنهاد می‌شود که چای سبز را با منابع ویتامین سی مانند لیموترش یا انواع توت‌‌ها ترکیب کنید تا جذب آن بیشتر شود.
حفاظت از سلامتی مغز
نوشیدن چای سبز با کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های آلزایمر و پارکینسون مرتبط است و به حفظ سلامتی مغز کمک می‌کند. کافئین موجود در چای سبز هم می‌تواند به‌ویژه در حفظ تیزبینی ذهن مفید باشد.
مبارزه با سرطان
تحقیقات آزمایشگاهی نشان میدهد که ئی‌جی‌سی‌جی می‌تواند مسیرهای مرتبط با تشکیل تومور را مسدود کند. برخی تحقیقات هم نشان داده که دوزهای بالای چای سبز ممکن است باعث مرگ سلول‌های سرطانی شود، اما برای اثبات این آثار به تحقیقات بیشتری نیاز است. متخصصان می‌گویند که این احتمالا به خواص آنتی‌اکسیدانی موجود در چای سبز برمی‌گردد که کاهش التهاب را به دنبال دارد.
البته برخی مطالعات هم نشان داده‌اند که آنتی‌اکسیدان‌ها، از جمله آن‌هایی که در چای سبز یافت می‌شود، ممکن است با درمان‌های خاص سرطان مانند شیمی‌درمانی و پرتودرمانی تداخل داشته باشند.