شکرگزاری چگونه به سلامتی و افزایش طول عمر کمک می‌کند؟
قدرت شکرگزاری چگونه می‌تواند زندگی ما را تحت‌تأثیر قرار دهد؟ تحقیقات جدید نشان می‌دهد شکرگزاری تأثیرات شگفت‌انگیزی بر سلامتی ما دارد، از جمله سلامت هیجانی ما، سلامت روابط اجتماعی ما، کیفیت بهتر خواب ما، کاهش احتمال افسردگی و اضطراب ما و شاخص‌های مهمی از سلامت قلب و عروق ما و حالا یافته‌ها حاکی از تأثیر شکرگزاری بر طول عمر ما هستند.
تأثیرات شکرگزاری یکی از گسترده‌ترین موضوعات موردمطالعه بوده و هست؛ اما هیچ مطالعه‌ای تاکنون فقط به مسئله شکرگزاری و طول عمر نپرداخته بود.
مطالعه جدید چه چیزی را بررسی کرد؟
در یک مطالعه جدید که در ژوئیه ۲۰۲۴ در JAMA Psychiatry منتشر شد، اطلاعات مربوط به ۵۰۰۰۰ زن که به طور متوسط ۷۹ سال داشتند جمع‌آوری شد. این افراد یک پرسش‌نامه شش سؤالی را پاسخ دادند که در آن میزان توافق خود را جملاتی شبیه به این اعلام کردند: «من چیزهای زیادی در زندگی دارم که بابت آنها خدا را شکر می‌کنم» یا «اگر بخواهم فهرستی از چیزهایی که بابتشان سپاسگزارم بنویسم، این فهرست خیلی طولانی خواهد بود».
چهار سال بعد محققان، وضعیت پزشکی این افراد را پیگیری کردند تا ببینند کدامشان فوت کرده بودند. از تمام این موارد ۴۶۰۸ مرگ وجود داشت که ناشی از علت‌های خاصی مانند بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان، بیماری‌های تنفسی، بیماری‌های پیش‌رونده عصبی، عفونت و آسیب بودند. مرگ‌های ناشی از بیماری‌های قلبی و عروقی، شایع‌ترین علت بودند.
محققان چه نتایجی به دست آوردند؟
افرادی که در پرسش‌نامه مربوط به سپاسگزاری، سه رده از بالاترین امتیازها را کسب کرده بودند، نسبت به کسانی که سه رده از پایین‌ترین امتیازها را گرفته بودند، طی چهار سال بعدی ۹ درصد کمتر در معرض مرگ بودند. این نتیجه حتی بعد از درنظرگرفتن وضعیت سلامتی، موقعیت اقتصادی و دیگر جنبه‌های سلامت روان باز هم تغییری نکرد. ظاهراً شکرگزاری توانسته بود به حفاظت از افراد در برابر مرگ ناشی از هر دلیلی کمک کند.
اما همه اینها واقعاً به چه معناست؟
یک کاهش ۹ درصدی در ریسک مرگ‌ومیر، معنادار است؛ اما بزرگ نیست. چیزی که در مورد شکرگزاری قابل‌توجه به نظر می‌رسد این است که هر کسی می‌تواند آن را به کار ببرد. همه افراد می‌توانند تشخیص بدهند چه چیزهایی دوروبرشان هست و حس شکرگزاری نسبت به آنها داشته باشند و نسبت به نعمت‌هایی که دارند قدردان باشند.
هر چند این مطالعه به دلیل ارتباط شکرگزاری و افزایش طول عمر نپرداخت؛ اما دانشمندان گفته‌اند که عوامل گوناگونی دراین‌ارتباط نقش دارند.
ما می‌دانیم که شکرگزاری باعث احساس شادی می‌شود و این خودش اثری بر ریسک مرگ می‌گذارد. عادت به شکرگزاری می‌تواند به شما انگیزه بیشتری برای مراقبت از سلامتی‌تان بدهد. کسانی که عادت به شکرگزاری دارند بیشتر ممکن است در حفاظت از سلامتی خود ورزش کنند و به علائم توجه کنند. شکرگزار بودن به روابط فردی و اجتماعی نیز کمک می‌کند و همه این موارد به سلامتی بیشتر کمک می‌کنند.
شکرگزاری تا چه اندازه درست است؟
خیلی ساده است! شما باید هر روز شکرگزاری کنید؛ درست مانند یک قرص جادویی که هر روز برای سلامتی‌تان باید بخورید. سعی کنید روزتان را با فکرکردن به افراد یا چیزهایی که بابتشان قدردان هستید شروع کنید، یعنی به‌محض اینکه صبح چشم‌هایتان را باز می‌کنید. این شکرگزاری می‌تواند بابت یک دوست باشد که برای شما متن خنده داری فرستاده، معلمی که استعداد فرزندتان را تشخیص داده یا باریستایی که قهوه‌ای خوشمزه با رویی خندان برای شما آماده کرده. از این افراد حتی شده با یک پیام ساده تشکر کنید.
فواید روانی شکرگزاری
شکرگزاری برای حس و حالتان شگفت‌انگیز است. وقتی شکرگزاری می‌کنید افکارتان را از هیجانات منفی و احساسات ناخوشایند معطوف چیزهای خوب و دوست‌داشتنی می‌کنید، همان چیزهایی که معمولاً آنها را نادیده می‌گیرید.
مثلاً به‌جای تمرکز روی پنچر کردن وسط اتوبان به این فکر کنید که توانایی پرداخت تعمیر را دارید، یا دوستانی دارید که در این شرایط به کمکتان می‌آیند.
این طور فکرکردن منجر به ترشح سروتونین و دوپامین می‌شود که دو ماده شیمیایی موجود در مغز و مرتبط با شادی و لذت هستند. شکرگزاری باعث کاهش استرس و اضطراب می‌شود و همه اینها در بلندمدت باعث تغییرات پایداری در مغز می‌شوند که به نفعتان است.
شکرگزاری به دلیل اینکه حس و حالتان را خوب می‌کند عجیب نیست که سلامت روانتان را تقویت می‌کند. با عادت‌کردن به شکرگزاری خودتان متوجه کاهش علائم افسردگی و اضطراب خواهید شد.
نگاه‌کردن با دیدی مثبت‌تر به زندگی اثراتی فراتر از حس و حال خوب دارد و از جنبه‌های دیگری نیز مفید است:
خواب بهتر:
تحقیقات نشان داده عادت به شکرگزاری می‌تواند کیفیت خواب را بهتر کند و دلیلش احتمالاً این است که شکرگزاری پیش از خواب کمکتان می‌کند نگرش مثبت‌تری داشته باشید.
بهبود دقت و تمرکز:
شکرگزاری کمکتان می‌کند راحت‌تر تمرکز کنید. وقتی شکرگزاری می‌کنید، استرس و اضطرابتان کم می‌شود و انرژی بیشتری برایتان باقی می‌ماند تا روی کارتان متمرکز شوید. با تغییر نگرش، مشکلات و چالش‌ها را فرصت می‌بینید نه مانع و همه اینها استقامت هیجانی و روانی‌تان را بالا می‌برند.
اعتمادبه‌نفس بیشتر:
نگاه‌کردن به دنیا با حس شکرگزاری و قدردانی می‌تواند برداشت شما از خودتان را بهتر کند و اعتماد به نفستان را قوی‌تر کند. وقتی دوستی شما را برای ناهار دعوت می‌کند و شما بابت این اتفاق خوب قدردانی و شکرگزاری می‌کنید، یعنی درک می‌کنید که برای دوستتان ارزش داشته‌اید و سپس این طرز فکر شما را به این باور می‌رساند که برای دیگران مهم هستید.
صبر و تحمل بیشتر:
نتایج مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۶ نشان داد افرادی که به طور منظم شکرگزاری و قدردانی می‌کردند، صبورتر بودند. اگر می‌خواهید خودکنترلی بیشتری داشته باشید و کم‌طاقتی خود را کاهش دهید شکرگزاری را تمرین کنید. تحقیقات دیگری نیز نشان داده‌اند ارتباطی بالقوه بین قدردانی و شکرگزاری و ارزش‌هایی مانند تواضع و خِرد و شعور وجود دارد.
فواید فیزیکی و جسمی شکرگزاری
شکرگزاری برای سلامت جسمی‌تان نیز خوب است. مثلاً وقتی شکرگزاری می‌کنید و استرستان کم می‌شود، سطح فشارخون و التهاب در بدنتان نیز کاهش پیدا می‌کند و این به نفع سلامت قلب و عروقتان است. تحقیقات نیز نشان می‌دهد افرادی که عادت به شکرگزاری دارند بیشتر سراغ رفتارهای سالم می‌روند، مثلاً ورزش منظم و داشتن رژیم غذایی سالم.
بیولوژی تغییر رفتار
یادتان باشد که تغییرات رفتاری، بیولوژی شما را تغییر می‌دهند. رفتارهای قشنگ و ساده با ترشح اوکسی‌توسین به نفعتان عمل می‌کنند. اوکسی‌توسین هورمونی است که به ارتباط بهتر شما با افراد کمک می‌کند و بعضی‌ها به آن هورمون عشق می‌گویند. اوکسی‌توسینی که در شما ترشح می‌شود به نفع طرف مقابلتان نیز هست. از هر سو نگاه کنید چه کسی هست که دوست نداشته باشد به‌خاطر کارهای کوچکی که انجام می‌دهد از او قدردانی شود؟
شش سؤال برای برانگیختن حس شکرگزاری
امروز احساس می‌کنید چیزی برای شکرگزاری ندارید؟ بسیار خب، اما قدرت تغییر این وضعیت را که دارید! این سؤال‌ها را از خودتان بپرسید:
. امروز چه اتفاق خوبی برایتان افتاد که دوستش داشتید؟
. چه چیزی را نادیده گرفتید که می‌توانید بابتش شکرگزار باشید؟
. چه کسانی در زندگی‌تان هستند که به خاطرشان از خدا سپاسگزارید؟
. آخرین کتابی که خواندید یا آخرین فیلمی که دیدید چه بود که واقعاً تحسینش می‌کنید و چرا؟
. این هفته، این ماه یا این سال بیشتر به دنبال چه چیزی هستید؟
. اخیراً مهربانانه‌ترین حرف یا رفتاری که کسی به شما گفته یا انجام داده چه بوده؟
نوشتن نامهٔ شکرگزاری باعث می‌شود ذهن شما مدت طولانی‌تری به دنبال خوبی‌ها جستجو کند و شما عمیق‌تر به آنها فکر کنید، چون می‌خواهید آنها را به کلمات و جملات تبدیل کنید؛ اما به‌صورت نوشته.
هر روز چنددقیقه‌ای ساکت و آرام شوید، به دوروبرتان خوب نگاه کنید و ببینید چه چیزهایی وجود دارند که شما را خوشحال می‌کنند و از بودنشان لذت می‌برید. فاصلهٔ بین پیداکردن خوبی‌ها و داشته‌ها با ابراز حس شکرگزاری زیاد نیست.