وگانیسم و آرزویی برآورده نشده

وگان‌ واژه‌ای است که دونالد واتسونِ اهل بریتانیا برای اولین بار در دهۀ ۱۹۴۰ میلادی به کار برد، یعنی دست‌کم ۸ دهه از رسمیت‌یافتن جنبش وگان‌ می‌گذرد، اما همچنان وگان‌ها برای معرفی جهان‌بینی و جنبه‌های گوناگون زندگی خود تلاش می‌کنند. از همان دهۀ ۱۹۴۰ نیز آغاز ماه نوامبر روز جهانی «وگان» اسم‌گذاری شد تا هرساله فرصتی ویژه برای جلب نظرها به این گروه فراهم آید. نوشتار پیش رو دربرگیرندۀ شش نکته‌ از دنیای وگان‌ها به روایت خودشان است.

وگان‌ مخالف گیاهخواری است: وگان‌ها به گیاهخواران توصیه می‌کنند که نه فردا یا از وقتی که تخم‌مرغ‌های یخچالشان تمام شد، بلکه از همین امروز وگان شوند و به آن وفادار بمانند! گیاهخواران یا افراد وجترین ازجمله گروه‌های جامعه هستند که در مقابل وگان‌ها و نه در کنار و همراهشان تعریف می‌شوند. گیاهخواران فرآورده‌های حیوانی مانند تخم‌مرغ یا انواع لبنیات را صرف می‌کنند. وگان‌ها باور دارند که حتی این رژیم غذایی نیز در تضاد با حقوق حیوانات قرار دارد. به اعتقاد وگان‌ها با دعوت افراد به گیاهخواری کمکی به حقوق حیوانات نکرده‌ایم.

وگان‌ یک جنبش اجتماعی است: وگان‌ها آرزو دارند که وگانیسم عادی‌ترین اتفاق دنیا و پذیرفته‌شده بین عموم مردم باشد. اما تا این لحظه از تاریخِ جهان آرزوی آن‌ها برآورده نشده است! به همین دلیل، آن‌ها همواره وگانیسم را جنبشی معرفی می‌کنند که باید برای گسترش آن بین مردم ازجمله گیاهخواران کوشید. بر همین اساس وگان‌ها به تبلیغ منش خود باورمندند و معتقدند که باید هر روز گروه بیشتری از مردم دنیا در مسیر وگانیسم قرار بگیرند.

وگان رژیم غذایی نیست: وگان را در لغت گیاهخوار مطلق یا پاک‌گیاهخوار هم می‌دانند. با این همه، وگان صرفاً یک رژیم غذایی نیست. پیروان آن از مصرف هر محصولی که در تولیدش از حیوانات استفاده شده باشد، خودداری می‌کنند. بنابراین، نه‌تنها گوشت، لبنیات، تخم‌مرغ و عسل نمی‌خورند، بلکه از پوشاک، انواع محصولات آرایشی و بهداشتی یا هر کالای دیگری که به طریقی در تولیدش از حیوانات بهره گرفته‌اند، استفاده نمی‌کنند. درواقع، وگان یک سبک زندگی است. با این همه، توجه به توصیه‌های غذایی و ارائۀ دستور انواع خوراکِ وگان در بین این گروه اهمیت فراوانی دارد و تأکید می‌کنند گفتن این حرف که نخوردن گوشت یا لبنیات به بدن انسان آسیب می‌زند، فقط یک افسانه است!

وگان حقوق گیاهان را بی‌معنا می‌داند: «خوردن گیاهان اقدامی ضداجتماعی است، چون آن‌ها درد می‌کشند!» این عبارتی است که وگان‌ها موقع مبارزه علیه خوردن گوشت یا دیگر فرآورده‌های حیوانی شنیده‌اند و البته که به آن باور ندارند. وگان‌ها دنیای گیاهان و حیوانات را کاملاً متفاوت می‌دانند؛ حیوانات از جنبه‌های مختلفی به انسان شباهت دارند و از اندام‌های حسی و عصبی و گیرنده‌های درد برخوردارند. این در حالی است که اگر به چند برگ کاهو ضربه بزنید، هیچ واکنشی نشان نمی‌دهند، چون درد برایشان بی‌معناست. گیاهان دورافتان از هم‌نوعانشان را درک نمی‌کنند و دلشان برای کسی تنگ نمی‌شود. گیاهان با عواطف و رفتارهایی چون در آغوش کشیدن یا بوسیدن کاملاً بیگانه‌اند.

وگان دوستدار محیط‌زیست است: وگان یک سبک زندگی دوستدار محیط‌زیست است. با این حال، آن‌ها معتقدند که اگر کسی صرفاً به‌خاطر دوستی با محیط‌زیست وگان شود، اشتباه محض است، زیرا ممکن است افرادی دوستدار محیط‌زیست باشند، اما حقوق حیوانات را زیر پا بگذارند. با این همه، وگان‌ها به جنبه‌های محیط‌زیستی زندگی خود اهمیت می‌دهند و باور دارند که این سبک گازهای گلخانه‌ای کمتری تولید می‌کند. درواقع، دامداری صنعتی و پرورش چهارپایان در دنیای امروز می‌تواند حتی بیشتر از رانندگی به محیط‌زیست صدمه برساند.

وگان رابطه وگانیسم و زنان را مسئله می‌داند: بیرون از دنیای وگان‌ها ممکن است افرادی بین وگان‌بودن و زیبایی پیوند بزنند و وگانیسم را از این مسیر تبلیغ کنند. دست‌کم گروهی از وگان‌ها حتی اگر یک وگان این موضوع را تبلیغ کند، به‌شدت با آن مخالف‌اند و زنان قربانیان اصلی این جریان دانسته می‌شوند. وگان‌های پایبند و باورمند تأکید بر لاغری با سبک زندگی وگان را نوعی بدن‌محوری و بدن‌پرستی تصور می‌کنند. و چون اغلب از سوی برخی گردانندگان صنعت مد و زیبایی به زنان پیشنهاد می‌شود، آن را اقدامی جنسیت‌زده می‌دانند. در یک کلام، اخلاق بین وگان‌ها اهمیت وافری دارد و حاضر نیستند که برای بهره‌کشی از زنان وگان تبلیغ شود. تأکید بر وگان باید مخصوصاً برای دفاع از حقوق حیوانات باشد.

مرجع

تورس، باب و جنا تورس (۱۳۹۹)، «وگان دیوانه؛ وگان‌بودن در دنیای غیروگان»، ترجمۀ مهدی نیکوئی، تهران: سیتا.