در محیط‌های شلوغ صدای افراد را نمی‌شنوید؟ این ترفند ساده علمی را امتحان کنید
اگر نمی‌توانید صدای موردنظرتان را از بین سر‌و‌صداها تشخیص دهید، مطالعه‌‌ای جدید ترفندی راحت را به شما پیشنهاد می‌دهد.
توانایی درک و تمیز دادن صحبت دیگران در محیط‌های شلوغ، چالشی رایج در زندگی روزمره‌ی بسیاری از افراد است. در چنین موقعیت‌هایی، درک گفتار ممکن است تحت‌تأثیر قرار گیرد؛ امری که می‌تواند نشانه‌ای از افت شنوایی یا نوعی اختلال پردازش شنیداری باشد. در صورت تکرار این وضعیت، توصیه می‌شود که فرد به متخصص گوش و شنوایی یا روان‌پزشک مراجعه کند. با این حال، اگر ارزیابی‌های پزشکی، مشکلی خاص را تأیید نکنند، یافته‌های یک پژوهش نوین از دانشگاه اکس‌مارسی در فرانسه، امیدی تازه پیش‌روی افراد قرار می‌دهد.
هماهنگی با ریتم، عاملی تأثیرگذار در پردازش گفتار
پژوهشگران این مطالعه، بر پایه‌ی مطالعات پیشین در زمینه‌ی تأثیر حرکت بدنی و حفظ ضرب‌آهنگ بر پردازش شنیداری، به بررسی تأثیر هم‌زمان‌سازی با ضرب‌آهنگ‌های خاص بر درک گفتار پرداختند.
فعال‌سازی نواحی قشریِ مربوط به سامانه‌ی حسی-حرکتی (Sensorimotor System) هنگام گوش‌دادن به گفتار، مدت‌هاست که مورد بررسی قرار گرفته است. اما نقش این نواحی در درک پویایی‌های زمانی سیگنال‌های گفتاری در شرایط دشوار شنیداری، مانند فضاهای پرسر‌وصدا یا چندگفتاری، کمتر مورد توجه بوده است.
مطالعات جدید نشان می‌دهند که ردیابی و توجه به نوسانات گفتاری گوینده‌ای که توجه شنونده به او معطوف است، می‌تواند درک گفتار را به شکل محسوسی تسهیل کند. به‌عبارت دیگر، مغز در مواجهه با تداخل شنیداری، تلاش می‌کند با «قفل‌شدن» بر الگوی زمانی کلمات و عبارات، گفتار را از پس‌زمینه‌ی صوتی تمیز دهد.
طراحی آزمایش و ساختار پژوهش
در این تحقیق تجربی، شرکت‌کنندگانی فرانسوی‌زبان به ۸۰ جمله‌ی طولانی گوش دادند که در پس‌زمینه‌ی آن‌ها نویز یا صدای مزاحم وجود داشت. پس از شنیدن هر جمله، شرکت‌کنندگان باید از میان فهرستی از واژگان، واژه‌ی شنیده‌شده را تشخیص می‌دادند.
پیش از پخش هر جمله، یک ضرب‌آهنگ صوتی به‌عنوان «پیش‌نوا» یا Prime Beat پخش می‌شد و از شرکت‌کنندگان خواسته می‌شد تا با فشردن کلید صفحه‌کلید، با این ضرب‌آهنگ هماهنگ شوند. این ضرب‌آهنگ‌ها در سه فرکانس یا چگالی واژگانی در واحد زمان داشتند:
حدود ۱٫۱ هرتز (Phrasal Rate)
حدود ۱٫۸ هرتز (Lexical Rate)
حدود ۵ هرتز (Syllabic Rate)
گروه کنترل نیز وجود داشت که شرکت‌کنندگان آن هیچ ضربه‌ای نمی‌زدند. لازم به ذکر است که ضربه‌زدن «پیش از شنیدن جمله» انجام می‌شد، تا درک جمله در لحظه دچار تداخل نشود و بار شناختی اضافی بر دوش شرکت‌کننده قرار نگیرد.
یافته‌های کلیدی: نقش برجسته‌ی ریتم واژگانی
نتایج این پژوهش تجربی حاکی از آن بود که ضربه‌زدن در بازه‌ی زمانی ۱٫۵ تا ۲ هرتز که متناظر با «نرخ واژگانی» در گفتار است، بیشترین بهبود را در درک گفتار ایجاد کرد. این اثر مشخص، نشان داد که عامل افزایش دقت در پاسخ‌دهی، صرفاً ناشی از آمادگی عمومی یا افزایش هوشیاری شرکت‌کنندگان نبوده، بلکه به هماهنگی با ضرب‌آهنگ گفتاری بستگی داشته است.
از این رو، پژوهشگران نتیجه‌گیری کردند که فعال‌سازی تمرکز شنیداری در یک نرخ خاص، بهترین هماهنگی را میان ریتم حرکتی و پردازش گفتار ایجاد می‌کند. این موضوع با یافته‌های پژوهش‌های موسیقایی نیز هم‌راستاست؛ که ۱٫۵ تا ۲ هرتز، بهترین فرکانس برای هماهنگی ارزیابی کرده بود.
آیا این یافته به زبان فرانسه محدود است؟
یکی از پرسش‌های کلیدی این بود که آیا این تأثیر، وابسته به ساختار ریتمیک زبان فرانسه است یا آن‌که می‌تواند به سایر زبان‌ها نیز تعمیم یابد. پژوهشگران پاسخ دادند که زبان فرانسه، گرچه یک ریتم هجایی دارد، اما این پردازش گفتار و زمان‌بندی شنیداری به سایر زبان‌ها هم قابل تعمیم است.
گامی به‌سوی راهکارهای غیر‌دارویی برای بهبود شنوایی شناختی
با وجود آن‌که هنوز نمی‌توان با قطعیت گفت که این ترفند ساده برای افراد دارای اختلالات شنوایی یا پردازش شنیداری نیز مؤثر است، اما یافته‌های این تحقیق نوآورانه نشان می‌دهد که حتی در افراد سالم، هماهنگی با ضرب‌آهنگی مشخص، می‌تواند میزان درک گفتار را در فضاهای شلوغ به‌طور قابل‌توجهی ارتقاء دهد.
این پژوهش، دریچه‌ای تازه به‌سوی توسعه‌ی تکنیک‌های توان‌بخشی غیر‌دارویی در حوزه‌ی شنوایی‌شناسی، گفتار‌درمانی، و علوم شناختی باز می‌کند. گسترش تحقیقات در این زمینه، می‌تواند به خلق ابزارهای نوین کمک‌شنوایی یا برنامه‌های تمرینی جدیدی منتهی شود که بر ریتم‌درمانی (Rhythmic Training) مبتنی باشند.