مضرات اعتیاد اینترنتی بر انسان
به تازگی یکی از مدیران سابق فیس بوک و رئیس سابق این شرکت، اعترافاتی تند و تکان دهنده درباره ماهیت شبکه های اجتماعی و نحوه طراحی و اهداف آن ها داشته است. «شان پارکر» تصریح کرده که این شبکه های اجتماعی به گونه ای اعتیادآور طراحی شده اند و از ضعف ها و آسیب پذیری های روانی انسان سوءاستفاده می کنند.
شان پارکر درباره روزهای اولیه شکل گیری فیس بوک گفته است: «در ابتدا مردم می گفتند از شبکه های اجتماعی استفاده نمی کنند زیرا برای تعاملات دنیای واقعی ارزش قائل اند. من هم می گفتم: «باشد، شما به شبکه های اجتماعی خواهید آمد.» البته نمی دانم که آن زمان آیا واقعا از پیامدهای حرفی که می زدم خبر داشتم یا نه اما حالا شبکه های اجتماعی روابط شما با جامعه و با همدیگر را تغییر می دهند، به شیوه های عجیبی بر خلاقیت انسان تاثیر می گذارند و فقط خدا می داند چه بر سر مغز کودکان ما خواهند آورد.» او در ادامه و به عنوان مثال گفته است که هدف از ابداع فیس بوک این بود که افراد نهایت وقت و حداکثر زمان شان را در آن سپری کنند و به همین علت دکمه لایک به آن اضافه شد تا کاربران به آپلود محتوای بیشتری ترغیب شوند. در واقع ما با این کار از آسیب پذیری روانی انسان ها سوءاستفاده کردیم.
بیماری «نو موفوبیا» چیست؟
بی تردید اینترنت در زندگی افراد جامعه، تغییرات اساسی به وجود آورده و روح زمانه را به خوبی تغییر داده است. از مزایای آن، ارائه خدمات آنلاین و تجارت الکترونیک، سهولت در انجام کارها، افزایش دامنه آگاهی جمعی، دسترسی به منابع دانش و متنوع ساختن روش های ارتباطی و تعاملی از جمله شبکه های اجتماعی مجازی است. استفاده معقول از شبکه های اجتماعی، در بسیاری از شرایط موجب دانش افزایی و توسعه ذهنی انسان ها می شود اما روی صحبت ما در ادامه این مطلب چیز دیگری است: اعتیاد اینترنتی! «نو موفوبیا» اصطلاحی نوظهور به معنای ترس بابت جدایی از تلفن همراه است که به دلیل عوارض و مشکلات ناشی از استفاده بیش از حد از شبکه های اجتماعی مبتنی بر تلفن های همراه به وجود آمده است. شبکه های اجتماعی، وابستگی ذهنی کاذبی پدید می آورند که در افراد علایم و رفتارهایی شبیه معتادان به مواد افیونی در پی دارند به گونه ای که افراد نمی توانند مدتی بدون آن ها به سر ببرند. اگرچه ممکن است بهانه آن ها برای استفاده از اینترنت دست یابی به اطلاعات مورد نیاز باشد اما در عمل، این گونه افراد جز پرسه زدن بی هدف در کانال ها کار دیگری انجام نمی دهند.
مضرات اعتیاد اینترنتی بر انسان
در درجه نخست، وقتی یک نفر در محیط خانواده معتاد به استفاده از اینترنت باشد، فرصت برقراری تعامل با دیگر اعضای خانواده را از دست می دهد. همین امر، موجب تشکیل یک چرخه معیوب می شود و فرد هر روز بیشتر از گذشته از نظر عاطفی و روانی از دیگر افراد خانواده فاصله می گیرد و به تنهایی خود و استفاده از اینترنت پناه می برد اما ماجرا به همین جا ختم نمی شود.
وقت کشی وسطحی شدن: اولین صدمه شبکه های اجتماعی، وقت گیر بودن آن هاست. در شبکه های مجازی مطالب به همان سرعتی که می آیند، به همان سرعت هم می روند و چون مطالب مرور شده، عمقی نیستند، ماندگاری زیادی نخواهند داشت.
عادت به سرگرمی و تنبلی ذهنی: اساسا انسان ها، گرایش ذاتی به تنبلی و خوش گذرانی دارند و اگر ابزار جذابی هم در اختیار آن ها قرار گیرد به خصوص شبکه های اجتماعی که دارای امکانات جذابی نظیر لایو ویدئو، لایک کردن، دایرکت به سلبریتی و ... است، به راحتی می توانند ساعت ها ذهن را در اختیار آن بگذارند. این چنین می شود که فرد به مرور زمان از کارهای جدی فاصله می گیرد و توانایی انجام کارهای مهم و کارآمد در او رو به ضعف می گذارد.
شیوع مشکلات روانی: خرید مکرر بسته های اینترنتی یا دوندگی بی امان برای رسیدن به یک دستگاه وای فای و اختصاص ساعت ها وقت و انرژی که عایدی چندانی هم در پی ندارد، به مرور سرخوردگی و احساس پوچی را در فرد بارور می کند. علاوه بر این، نوجوانان با دیدن دایم لحظات شاد دیگران در پست ها و استوری هایشان، بعد از هر لایک زدن، سعی به همانندسازی می کنند، ارزش های زندگی برای آن ها حذف یا جابه جا می شود و به مرور از دست یابی به اهداف شخصی خود در زندگی مایوس می شوند.
دوستی های نامتعارف: طبق تحقیقات دانشگاهی معتبر صورت گرفته، زنان بیشتر از مردان وابسته شبکه های اجتماعی مانند فیس بوک، اینستاگرام، تلگرام و ... می شوند. مطالعات نشان داده افرادی که میزان اضطراب و نگرانی در رفتارشان بیشتر است، کاربران همیشگی شبکه های اجتماعی هستند چراکه این افراد معاشرت های مجازی را به ارتباط های درون جامعه ترجیح می دهند. همین ضعف شخصیتی می تواند باعث شکل گیری وابستگی های نامتعارف و مشکلات پس از آن شود.
توصیه هایی به خانواده ها برای ترک اعتیاد اینترنتی
برنامه ریزی برای پیشگیری، اصل مهم این ماجراست. نوجوانان و جوانان بر رفتارهای بزرگ سالان خود به خوبی نظارت می کنند و استفاده غیر استاندارد والدین از شبکه های مجازی، خود مهر تاییدی برای استفاده بی قید و شرط فرزندان از این محیط هاست. والدین و فرزندان ارشد خانواده ها باید نحوه استفاده صحیح از شبکه های اجتماعی خوش رنگ و لعاب را برای اعضای کوچک تر خانواده تشریح کنند و در پاسخ گویی به سوالات احتمالی فرزندان که ناشی از بلوغ فکری آن هاست، حوصله به خرج دهند. غنی سازی فضای خانواده از عاطفه و محبت هم کمک زیادی به مدیریت این ماجرا می کند.
بسیاری از رفتارهای خود و دگر آسیب رسان دوره نوجوانی و جوانی اعم از اعتیاد و رفتارهای پرخطر به دلیل کمبود میزان توجه و شکل گیری دلبستگی نا ایمن در فرزندان است.