غذاهای دریایی و خطرات یک مهمان ناخوانده!
غذاهای دریایی دارای جایگاه خاصی بین برخی از مردم هستند و به نظر می‌رسد که طرفداران آن‌ها رو به افزایش باشند. در تحقیقی که توسط محقق کشورمان انجام‌شده، تأثیر یک باکتری مضر و خطرناک که ممکن است در این‌گونه غذاها حاضر باشد، بررسی‌شده است.
«ویبریو ولنیفیکوس» نام علمی یک باکتری گرم منفی میله‌ای شکل و غیر اسپورزای متعلق به خانواده Vibrionaceae است که به‌عنوان تهاجمی‌ترین گونه ویبریو برای انسان در نظر گرفته می‌شود. این باکتری، نمک دوست یا اصطلاحا «هالوفیل» بوده و قادر است در غلظت نمک 0.5 تا 3 درصد و همچنین دمای متغیر 15 تا 42 درجه سانتیگراد رشد کند.
باکتری فوق به‌عنوان عامل بیماری‌زا یا اصطلاحا «پاتوژن» منتقله از مواد غذایی محسوب می‌شود که به دنبال مصرف غذاهای دریایی به‌خصوص صدف به انسان منتقل شده و باعث ایجاد بیماری می‌شود. ویبریو ولنیفیکوس باعث ایجاد سه بیماری مهم به نام‌های «گاستروآنتریت»، «عفونت زخم» و «سپتیسمی» در انسان می‌شود. این باکتری می‌تواند تولیدات متعددی مانند کپسول، سیدروفورها، توکسین‌های همولیزین، کلاژناز، فیبرینولیزین و لیپاز داشته باشد که با شدت و قدرت تهاجمی و درنتیجه بیماری‌زایی آن مرتبط هستند و از آن‌ها با عنوان فاکتورهای ویرولانس یاد می‌شود.
ازآنجاکه مصرف غذاهای دریایی روز به روز محبوبیت بیشتری پیدا می‌کند، بسته‌بندی بهداشتی غذاهای دریایی و حمل‌ونقل مناسب آن‌ها برای جلوگیری از رشد باکتری ویبریــو ولنیفیکــوس ضروری به نظر می‌رسد. هرچند باوجود روش‌های جدید بسته‌بندی، هنوز هم شیوع مسمومیت‌های غذایی رو به افزایش بوده و یکی از مهم‌ترین مسائل جوامع بشری به شمار می‌رود. لذا انجام تحقیقات بیشتر در این زمینه، اهمیت زیادی دارد.
با توجه به اهمیت باکتری ویبریــو ولنیفیکــوس و نقش آن در بهداشت و سلامت جامعه، داریوش عسگرپور کارشناس ارشد میکروب‌شناسی مواد غذایی گروه میکروب‌شناسی و ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی زنجان با هدف آشنایی بیشتر با خصوصیات این باکتری و نقش فاکتورهای ویرولانس آن در ایجاد بیماری‌های انسانی، مطالعه‌ای مروری را انجام داده است.
در این مطالعه مروری از کتابها و مقالات معتبر و علمی موجود مربوط به این باکتری و خصوصیات و ویژگی‌های آن استفاده شده است.
بر اساس نتایج این تحقیق مروری، عفونت با ویبریو ولنیفیکوس در اثر مصرف غذاهای دریایی آلوده به این باکتری همواره در سطح جهان اتفاق می‌افتد و ارتباط آن با غذاهای دریایی، چالش‌ها و نگرانی‌هایی را برای تولیدکنندگان محصولات دریایی به وجود آورده است.
با توجه به این موضوعات، به اعتقاد محققان تعیین اندازه کمی و کیفی خطرات و بررسی پیامدهای بالقوه ناشی از این باکتری بر روی انواع غذاهای دریایی یک پیش‌نیاز است.
طبق نتایج این مطالعه، بسته‌بندی بهداشتی و مناسب غذاهای دریایی و رعایت اصول بهداشتی و ایمنی از طرف کارکنان این حوزه امری ضروری است.
متخصصان عقیده دارند افراد مستعد نباید محصولات دریایی را به‌صورت خام یا نیمه‌پخته بخورند، زیرا خطرات عفونت‌های ناشی از ویبریو ولنیفیکوس تهدیدی بزرگ برای آن‌ها محسوب می‌شود.
درنهایت مجری این پژوهش که نتایج آن در فصل‌نامه «آزمایشگاه و تشخیص» وابسته به انجمن دکترای علوم آزمایشگاهی تشخیص طبی ایران منتشر شده، اشاره کرده است: «برای کنترل و پیشگیری از عفونت‌های باکتری ویبریو ولنیفیکوس در مواد غذایی دریایی، لازم است استانداردهای مربوطه به‌عنوان امری ضروری وضع و اجرا شود».
شایان ذکر است باکتری ویبریو ولنیفیکوس اولین بار در سال 1964 توسط مرکز کنترل بیماری (CDC) ایالت متحده آمریکا از بیماران دچار سپتیسمی و عفونت زخم جداسازی شد. افراد دچار نقص سیستم ایمنی و یا افراد دچار بیماری‌های حاد زمینه‌ای مانند دیابت، بیماری‌های مزمن کلیوی و سیروز کبدی بسیار مستعد ابتلا به عفونت‌های این باکتری هستند.