او حافظ موسیقی ایران است

کیوان ساکت، موسیقیدان و نوازنده برجسته، در یادداشتی  نوشت: «بدون شک استاد علینقی وزیری یکی از درخشان‌ترین چهره‌های موسیقی دو قرن اخیر است. او خدمات و تلاش‌های فراوانی برای ترویج موسیقی و ارتقای سطح شنیداری جامعه در طول زندگی پربار خود انجام داد و پلی بود بین موسیقیدانان قدیم و نسلی که به واسطه حضور استاد پس از ایشان در عرصه موسیقی ظاهر شدند.

موسیقی ایران به دو قسمت کلی تقسیم می‌شود. از پیش از ۱۵۰ سال اخیر به قبل، اطلاعات درستی از چگونگی موسیقی در ایران در دست نیست. عبدالقادر مراغه‌ای، ‌محمد بنایی و دیگران، پیش از این دوره کتاب‌ها و رساله‌هایی درباره موسیقی نوشته‌اند اما هیچ یک از این آثار راه و نشانی به دست نمی‌دهد که به‌درستی دریابیم موسیقی قدیمی ‌ایران چگونه بوده است. این در حالی که است در غرب طی چند قرن اخیر به کمک نوشتن نت موسیقی توانسته‌اند میراث گرانبهای خود را حفظ و به قرن‌های بعد منتقل کنند. متاسفانه موسیقی ایران به‌خاطر روش آموزش شفاهی یا سینه به سینه از این مهم محروم مانده و بسیاری از نغمه‌ها و آهنگ‌ها در طول ایام دستخوش جفا شده و از میان رفته‌اند.

یکی از خدمت‌های استاد وزیری آشنا کردن هنرمندان و مردم با شیوه نگارش نت و خط نت بود. از این پس است که شاهدیم موسیقی رشد چشمگیری پیدا می‌کند. از کارهای او در زمینه‌های مختلف به طول اجمال می‌توان تاسیس مدرسه موسیقی در سال ۱۳۰۲، نوشتن اولین کتاب‌های آموزش تار، سه‌تار و ویولن، ساختن آهنگ‌هایی ویژه تار و استفاده از تمام امکانات اجرایی این ساز، تدوین تئوری موسیقی ایرانی و نگارش اولین کتاب تئوری موسیقی ایرانی و غربی، نخستین ترجمه کتاب زیباشناسی در ایران، نگارش داستان‌های کوتاه برای کودکان در ۵ جلد به نام خواندنی‌های کودکان، تاسیس کلوپ موزیکال به این معنا که آخر هر هفته خانواده‌ها با آمدن به کلوپ و صرف شام، همزمان موسیقی زنده گوش داده و سلیقه موسیقیایی آنها رشد پیدا می‌کرد را نام برد. او همچنین به ابداع تارهای گوناگون مثل تار باریتون و سوپرانو، باس اشاره دست زد که امروزه تار باس در همه ارکسترها متداول شده است. تربیت هنرپیشه و آموزش فن صدا و فن بیان، نوشتن آهنگ‌هایی برای ارکستر مدرسه موسیقی و ضبط آنها که از آن دوره برای ما به یادگار مانده از دیگر کارهای استاد وزیری است. علاوه بر این، به سفارش او یکی از تارسازان آن زمان به نام شاهرخ، تاری ساخت که دسته آن از روی نقاره یا کاسه کوچک امتداد داده بود و به این وسیله وسعت صدایی تار را افزایش داده بود. استاد وزیری در زمینه ادبیات نیز پیش از ناتل خانلری مشکل عروض شعر فارسی را دریافت و برای آن یک شکل عروضی جدید پیشنهاد کرد.

استاد وزیری شاگردانی مانند روح‌الله خالقی، ابوالحسن صبا و موسی معروفی را در سایه هنر، دانش و معرفت خود پرورش داد که همه آنها به ویژه استاد صبا و استاد خالقی ستون‌های گران‌سنگ و بزرگ نسل‌های بعد در موسیقی ایران شدند. درباره شیوه نوازندگی او می‌توان به گفته روح‌الله خالقی در کتاب «سرگذشت موسیقی ایران» اشاره کرد. او در جلد دوم کتابش می‌نویسد: سبک و شیوه استاد وزیری در نواختن تار برای دیگران بسیار دشوار بود. به همین خاطر سبک او از خودش شروع و به خودش ختم شد. برخی آهنگ‌های این استاد که برای تار ساخت از این قرار است: «مارش ظفر»، «مارش ایران»، «مارش اصفهان»، «بندباز»، «دختر ژولیده»، «حاضر باش»، «ژیمناستیک موزیکال»، «رقص دختر من»، «سنفونی شوم (در مرگ پدر)»، «سمفونی نفت» که دستمایه و انگیزه ساختن آهنگ‌های زیادی از سوی هنرمندان دیگر شد و امروزه کسی که بتواند آثار استاد وزیری را اجرا کند‌، بدون تردید سایر هنرمندان مهر تایید بر نوازنده بودن او خواهند زد.

خدمات و آثار این استاد در این مجال اندک نمی‌گنجد. او در سال ۱۳۵۶ دو سال پیش از فوت، بنیادی به نام بنیاد فرهنگی علینقی وزیری تاسیس و زندگی خود را وقف آن کرد. در این بنیاد از کسانی که در عرصه موسیقی فعالیت می‌کنند، حمایت می‌شود تا به این راه ادامه دهند. امروز جدا از آهنگ‌هایی که از استاد وزیری باقی مانده و استاد خالقی آنها را با ارکستر ضبط کرده، صفحاتی از ایشان به جای مانده که نشان‌دهنده قدرت و مهارت فوق‌العاده‌شان در نواختن تار است. امیدواریم هنرمندان جوان با ادامه راه این استاد بزرگ بتوانند موسیقی ایران را به ساحل امنی برسانند.»