دلیل پرخوری در زنان

گسترش روزافزون چاقی، اضافه‌وزن و پیامدهای جسمانی، روان‌شناختی و اقتصادی ناشی از آن موجب شده است که اختلال پرخوری به‌عنوان یکی از اختلالات بسیار مهم روانی مدنظر قرار گیرد. در سال‌های اخیر، اختلال در نگرش‌ها و رفتارهای خوردن به طرز فزاینده‌ای در میان زنان جوان شایع شده است و این موضوع از عواملی است که ارتباط تنگاتنگی با چاقی دارد. اختلال پرخوری از اختلالات رایج‌تر خوردن در افراد است. این اختلال، به مصرف دوره‌ای و کنترل نشده مقادیر زیادی غذا در مدتی کوتاه اطلاق می‌شود که درپی آن، احساس گناه، افسردگی یا بیزاری از خود در فرد ظاهر می‌شود.

بنا بر اطلاعات ارائه‌شده توسط متخصصان، فرد مبتلابه اختلال پرخوری، در زمان پرخوری به لحاظ جسمی احساس گرسنگی نمی‌کند و به دلیل احساس شرمندگی از میزان غذایی که می‌خورد، غذاخوردن را در تنهایی ترجیح می‌دهد. وجه اشتراک اختلال پرخوری با پرخوری عصبی، پرخوری‌های مکرر است، اما وجه تفاوت آن‌ها در این است که مبتلایان به اختلال پرخوری رفتارهای جبرانی مکرر مثل استفراغ، استفاده از مواد مسهل یا رژیم‌های غذایی فشرده ندارند. افراد مبتلابه پرخوری عصبی در فاصله بین دوره‌های پرخوری، رژیم غذایی سفت‌وسخت و طولانی می‌گیرند و هدفشان این است که وزن و شکل بدن خود را کنترل کنند، اما این رفتار در افراد مبتلابه اختلال پرخوری مشاهده نمی‌شود. هرچند ممکن است بارها برای گرفتن رژیم غذایی تلاش کرده باشند.

این موضوع توسط تیمی پژوهشی از دانشگاه علامه طباطبائی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی و دانشگاه خاتم مورد بررسی عمیق‌تری واقع شده است. در این مطالعه، محققان به بررسی کیفی عوامل روان‌شناختی دخیل در اختلال پرخوری زنان پرداخته‌اند.

این مطالعه بر روی تعدادی از زنان مبتلابه اختلال پرخوری که به کلینیک تخصصی تغذیه دانشکده شهید بهشتی شهر تهران مراجعه کرده بودند، انجام شده است و محققان برای جمع‌آوری داده‌ها از روش مصاحبه استفاده کرده‌اند.

نتایج این مطالعه نشان داد که عوامل روان‌شناختی مؤثر در اختلال پرخوری در زنان شامل عوامل اصلی هیجان منفی، عادت‌های رفتاری نامناسب و فقدان هیجان هستند.

در این رابطه، عبدلله شفیع‌آبادی، پژوهشگر گروه مشاوره، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی و سه همکار دیگرش می‌گویند: «برای بررسی موضوع پژوهش، از میان عوامل مختلف مورد بررسی، هشت مقوله شامل علل هیجانی منفی فردی، علل هیجانی منفی بین فردی، رفتارهای اجتنابی-اجباری افراطی، عادات خوردن نامناسب، زمان نامناسب خوردن، کسب هیجان مثبت، علل فقدان هیجان فردی و علل فقدان هیجان بین فردی استخراج شد».

آن‌ها می‌افزایند: «از این هشت عامل نیز سه عامل اصلی علل هیجانی منفی، عادات رفتاری نامناسب و فقدان هیجان، انتخاب و استخراج شد که هریک دربرگیرنده زیرمقوله‌هایی در دو حوزه فردی و بین فردی بود».

بر این اساس، مجموعه عوامل روان‌شناختی که در ایجاد اختلال پرخوری در زنان مؤثرند، شامل سه‌طبقه اصلی علل هیجانی منفی، عادت‌های رفتاری نامناسب و فقدان هیجان است که خود به‌نوعی دارای همبستگی متقابل با یکدیگر هستند. این عوامل در بافت عوامل فردی و بین فردی قرار دارند که برای کنترل اختلال فوق، بایستی از سوی درمانگرها مورد توجه کافی قرار گیرند.

به اعتقاد شفیع‌آبادی و همکارانش، یافته‌های این پژوهش که در نشریه علمی پژوهشی «مطالعات ناتوانی» منتشر شده‌اند، می‌توانند در تدوین مدل‌های درمانی مؤثر در اختلال پرخوری مدنظر قرار گرفته و در رفع مشکل فوق به بیماران کمک کنند.