ضرورت‌هایی برای بهداشت روان سالمندان

سالمندی مرحله‌ای از زندگی است که فرد می‌تواند تجربیات خود را به نسل‌های دیگر منتقل کند. دوران سالمندی با خردمندی همراه است و بسیاری از سالمندان، توانایی‌های شناختی و جسمانی خود را تا حد قابل توجهی حفظ می‌کنند.

اگرچه کاهش طبیعی کارکرد اندام‌ها و اعضای بدن در سالمندی باعث تغییرات ظاهری و افزایش میزان بیماری‌های جسمانی می‌شود، اما اگر فرد به ورزش مرتب، رژیم غذایی سالم، استراحت کافی، مراقبت‌های طبی پیشگیرانه، فعالیت‌های مذهبی و روابط اجتماعی توجه کافی نشان دهد، در سالمندی از سلامت جسمی، روانی و اجتماعی خوبی برخوردار خواهد بود.

مهم نیست فرد چه سن و سالی دارد، بلکه کافی است بیشتر مراقب سلامت خود باشد تا در سال‌های بعد از زندگی سالم‌تر و با نشاط‌ تری برخوردار شود. البته سلامتی فقط به جسم محدود نمی‌شود؛ سلامت جسم در سالمندان کلید اصلی سلامت روان است و سلامت روان در سالمندی به چگونگی مواجهه با تغییرات بدن در این دوران وابستگی زیادی دارد.

سازمان جهانی بهداشت که هدف خود را دستیابی به عالی‌ترین سطح ممکن بهداشت برای همه مردم جهان تعیین کرده، در اساسنامه خود در تعریف سلامت آورده است: «منظور از سلامت، حالت رفاه کامل جسمانی، روانی و اجتماعی است، نه صرفاً فقدان بیماری یا معلولیت».

بر اساس این تعریف، فردی دارای سلامت روان است که «توانمندی‌های خود را بشناسد، توانایی مقابله با استرس‌های روزمره را داشته باشد و به شکل مفید و موثری در جامعه مشارکت و فعالیت کند.»

ضرورت‌ها برای برخورداری از سلامت روان

برای برخورداری از سلامت روان، بهتر است برخی کارها انجام شود و از برخی اقدامات پرهیز شود:

از مصرف سیگار، قلیان و مواد مخدر پرهیز کنید.

به تحرک کافی و ورزش توجه کنید.

تغذیه مناسبی داشته باشید.

ارتباطات اجتماعی خوبی برقرار کنید.

استرس‌های خود را کاهش دهید.

هیچ دارویی را خودسرانه مصرف نکنید.

نکاتی مفید برای بهداشت روان در سالمندان

به اندازه کافی استراحت کنید؛ خواب و استراحت کافی، کمک می‌کند تا ذهن آرامی داشته باشید. سعی کنید 7 تا 8 ساعت در شبانه‌روز بخوابید. علاوه بر خواب شبانه، خواب نیمروزی به مدت 30 تا 40 دقیقه نیز برای تمدد اعصاب و افزایش انرژی مفید است.

فعالیت بدنی

ورزش منظم فواید بسیار زیادی برای بدن دارد و باعث کاهش بیماری‌های مزمن از جمله تصلب شرائین، فشارخون، چربی خون و... می‌شود. فعالیت بدنی منظم و ملایم مانند 30 دقیقه پیاده‌روی روزانه، کاهش بیماری‌های قلبی عروقی و کاهش بروز پوکی استخوان را در پی خواهد داشت و سبب بهبود عملکرد سیستم تنفسی، بهبود جریان خون، حفظ وزن ایده‌آل و تناسب اندام و در نهایت احساس آرامش جسمی و روانی می‌شود.

ورزش‌های ذهنی را فراموش نکنید

اضطراب، فشارهای عصبی و استرس در زندگی پرمشغله امروز موجب اختلال در حافظه و تمرکز حواس می‌شود. برای پیشگیری از اضطراب می‌توانید با حل کردن انواع جدول و معما ذهن خود را درگیر کنید.

فعالیت‌هایی که مغز و دست را همزمان درگیر می‌کنند، مانند شطرنج بسیار مفید هستند. اطلاعات عمومی خود را با خواندن کتاب‌های مفید و متنوع افزایش دهید. برای فرزندان و نوه‌های خود قصه بخوانید و در حل تکالیف آنها کمک کنید. با مطالعه مستمر ذهن را سالم نگه دارید. در صورت امکان در کلاس‌های مختلف ثبت‌نام کنید. کار با رایانه و تلفن‌های همراه هوشمند را یاد بگیرید و از طریق آنها با دوستان و آشنایان در تماس باشید.

در فعالیت‌های اجتماعی مختلف شرکت کنید

روابط اجتماعی را حفظ کنید؛ حمایتی که از روابط اجتماعی با دوستان، خانواده،‌ بستگان و همکاران ایجاد می‌شود، به حفظ سلامت روانی کمک می‌کند؛‌ مطالعات نشان داده افرادی که با اعضای خانواده و خویشاوندان و همچنین گروه‌های اجتماعی ارتباط خوبی دارند دیرتر از کسانی که گوشه‌گیر و کم ارتباط هستند علائم آلزایمر را بروز می‌دهند، بنابراین توصیه می‌شود سالمندان این ارتباطات را حفظ کنند. فعالیت‌های داوطلبانه اجتماعی و شرکت در گروه‌های مختلف کمک زیادی به سلامت روانی سالمندان می‌کند.

روابط اجتماعی خود را در حد ممکن حفظ کنید، چرا که گوشه‌گیری و انزوا، افراد را نسبت به افسردگی آسیب‌پذیرتر می‌کند.

سلامت جسمی خود را به طور منظم و با مراجعه به پزشک کنترل کنید.

مصرف دخانیات و الکل را فراموش کنید.

رژیم غذایی مناسب داشته باشید؛ کاهش مصرف نمک و عدم مصرف چربی‌های جامد، نگهداری وزن در حد مطلوب، استفاده از همه گروه‌های غذایی به خصوص میوه و سبزیجات تازه و لبنیات در حفظ سلامتی سالمندان نقش موثری دارد.

از علائم افسردگی و اضطراب آگاه باشید؛ احساس تغییر خلق، کاهش انرژی، کاهش لذت بردن از فعالیت‌های روزمره، احساس گناه، حس بی‌ارزشی، میل به تنهایی، دلشوره و اضطراب، کاهش خواب و اشتها و کاهش وزن، شکایات متعدد جسمانی را حتما با یک متخصص روانپزشکی در میان بگذارید.