همه چیز درباره خواص، فواید و کاربردهای عناب

جذاب‌ترین و مهم‌ترین فواید و خواص عناب برای سلامتی عبارت هستند از توانایی در درمان سرطان، بهبود سطح سلامت پوست، پاکسازی خون، رفع استرس، فراهم‌ آوردن خوابی آرام، تقویت دستگاه ایمنی بدن، محافظت از کبد، کمک به کاهش وزن، افزایش تراکم مواد معدنی استخوان، سم‌زدایی از بدن، و بازیابی نقص‌های شناختی. برای آشنایی بیشتر با خواص عناب تا انتهای این متن را بخوانید.

عناب را بیشتر بشناسیم

ممکن است نام عناب یا حتی نام انگلیسی آن – Jujube – کمی خنده‌دار به نظر برسند، ولی نگذارید نام این میوه‌ پر خاصیت شما را به اشتباه بیندازد؛ عناب میوه‌ و خوراکی بسیار قدرتمندی است که برای سلامتی میلیون‌ها آدمی که ارزش واقعی آن را می‌دانند، فواید فراوانی به ارمغان می‌آورد. با این‌که این میوه عناوین دیگری نیز نظیر خرمای قرمز یا خرمای کره‌ای نیز دارد، ولی از لحاظ دسته‌بندی‌های علمی به عناب ‌«زیزیفوس جوجوبا – Ziziphus jujuba ‌» می‌گویند.

عناب معمولا درختچه یا درخت کوچکی است با گلبرگ‌های کوچک به رنگ سبز مایل به زرد و میوه‌هایی آلویی شکل به اندازه‌ یک خرما که رنگ این میوه نیز از قهوه‌ای تا بادمجانی متغیر است. عناب میوه‌ بومی نواحی جنوبی آسیا شامل بخش جنوبی و مرکزی کشور چین است.

با وجود این، این میوه به سراسر دنیا به ویژه اروپا معرفی شده است و امروزه در بسیاری از کشورهای آمریکایی و اروپایی آن را می‌توان در فروشگاه‌های عرضه‌کننده‌ میوه‌های وارداتی عجیب و غریب پیدا کرد؛ این میوه در ایران عمدتا در استان خراسان جنوبی تولید می‌شود و معمولا می‌توان آن را از عطاری‌ها و فروشگاه‌های خشکبار خریداری کرد.

شگفت‌انگیزترین مسئله در مورد میوه‌ عناب قدمت و تاریخ ۱۰۰۰۰ ساله‌ آن است، و در این تاریخ بلندمدت، بیش از ۴۰۰ رقم مختلف از این گیاه شکل گرفته است. از لحاظ نحوه‌ مصرف، میوه‌ عناب را می‌توان به صورت خشکبار یا تازه نوش جان کرد؛ هم‌چنین گاهی اوقات آب عناب را نیز می‌گیرند و می‌نوشند.

در برخی کشورها، هسته‌ عناب را خارج می‌کنند و آن را به همراه میوه‌های دیگر می‌کوبند و خمیر می‌کنند، سپس کمی شکر به آن می‌زنند و می‌گذارند جلوی آفتاب تا خشک شود (چیزی شبیه لواشک!). به هر حال، صرف‌نظر از نحوه‌ مصرف عناب، آنتی‌اکسیدان‌های قدرتمند و ترکیبات ارگانیک موجود در این میوه‌ شگفت‌انگیز طیف وسیعی از فواید و تاثیرات مثبتی را برای سلامتی به شما هدیه می‌دهند. اکنون اجازه دهید به فواید فراوان عناب برای سلامتی نگاهی عمیق‌تر بیندازیم.

خواص و فواید عناب

کاربردهای عناب

عناب از میوه‌های بسیار موثر است که علاوه بر خاصیت‌های تغذیه‌ای دارای موارد استفاده زیادی بعنوان یک گیاه دارویی است. عناب را به هر صورتی که میل کنید آنتی اکسیدان‌ها و مواد مغذی ارگانیک قویِ موجود در این میوه‌ی پرخاصیت طیف گسترده‌ای از خواص را برایتان به ارمغان می‌آورد.

خوردن روزانه یک عناب توصیه شده توسط طب سنتی است و طبق ادعای علم پزشکی روز می‌تواند نیاز روزانه بدن را به ویتامین C و ویتامین B۳ تامین کند.

جدول ارزش غذایی عناب در ۱۰۰ گرم

ارزش غذایی عناب

این میوه منبع خوبی از ویتامین C و حاوی مقادیر قابل ملاحظه‌ای مواد معدنی است. 

همچنین دارای پروتئین، کربوهیدرات و مواد معدنی کلسیم، فسفر، آهن، کاروتن، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین و فلور است.

در ضمن حاوی پکتین (به عنوان کلسیم پکتات) به عنوان فیبر محلول موثر در کاهش چربی و قند خون است.

 محتوای چربی کل میوه عناب بسیار کم است.

 نسبت اسیدهای چرب اشباع نشده به کل چربی در میوه عناب بالا است، بنابراین متخصصین تغذیه می‌توانند عناب را به عنوان بخشی از رژیم غذایی توصیه کنند.

خواص درمانی عناب

عناب از نظر طب قدیم ایران معتدل و بنا به اعتقاد ابوعلی سینا، کمی سرد است.

در مورد خواص عناب می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عناب دارای خواص ضد سرطان است.
• خواص آنتی‌اکسیدان عناب به جلوگیری از سرطان کمک می‌کند.
• با توجه به مطالعات اخیر، عصاره عناب مهارکننده سلول‌های سرطان خون است.
• عناب به علت داشتن ویتامین C. وآنتی‌اکسیدان، مانع از رشد و حرکت رادیکال‌های آزاد و در نتیجه کمک به کنترل و رشد تومور و سلول‌های سرطانی است.
• برای درمان سرطان آب عناب را با کاهو بخورید.
• عناب مقوی مغز و حافظه است.
• آرامش‌بخش طبیعی است.
• شستشودهنده سلول‌های مغزی است.
• عناب آرام‌کننده اعصاب است و بدخلقی را از بین‌ می‌برد.
• عناب خواب‌آور بوده و بی‌خوابی و خستگی را برطرف می‌کند.
• تسکین‌دهنده اضطراب و استرس است. 
• هرگاه که احساس غمگینی و گریه می‌کنید یک فنجان دم کرده عناب لبخند به لب‌های شما می‌آورد.

خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی عناب

• عصاره آن موجب مهار اثر رادیکال‌های آزاد (به عنوان عامل افزایش التهاب) می‌شود.
• حاوی آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی چون ویتامین C، کاروتنوئیدها و فلاوونوئید است.
• همچنین موجب تقویت سیستم ایمنی می‌شود.

عناب و قند خون

ترکیبات اتری موجود در آن عامل مهار کننده‌ای در افزایش قند خون است. همچنین مقادیر پارامترهای بیوشیمیایی مانند قند خون، اوره، کراتینین، کلسترول سرم، تری‌گلیسیرید سرم، HDL، LDL، هموگلوبین و هموگلوبین گلیکوزیله را به طور قابل توجهی به سطح نرمال نزدیک می‌کند.  

عناب و سرماخوردگی

• در طب سنتی ایران نیز مصرف جوشانده عناب برای درمان سرفه، سرماخوردگی و آنفلوانزا و انواع گلودرد بسیار توصیه شده است.
• چای عناب در شرق آسیا یک نوشیدنی بسیار گوارا محسوب می‌شود که به جلوگیری از سرماخوردگی نیز کمک می‌کند.
• اگر دچار سرماخوردگی شده‌اید و از خشکی سینه و سرفه رنج می‌برید، عناب داروی گیاهی مناسب و کارآمدی است.
• عناب دارای لعاب فراوان، پروتئین، مواد قندی و مقدار زیادی ویتامین C است. عناب به دلیل داشتن لعاب زیاد، نرم کننده سینه و ضد سرفه است.
• جوشانده عناب گرفتگی صدا را برطرف می‌کند.
• به علاوه آسم و تنگی نفس را برطرف می‌کند. برای تهیه جوشانده عناب ۵۰ گرم عناب را در یک لیتر آب ریخته و بجوشانید تا حجم آن دو سوم شود.

عناب و دستگاه گوارش

• عناب در زمان ابتلا به اسهال می‌تواند حرکات مربوط به دستگاه گوارش را کاهش دهد.
• مخلوط را با نمک و فلفل به عنوان هضم کننده مصرف کنید.
• میوه خشک رسیده به عنوان ملین است.
• حتی تأثیر آن برای کمک به درمان یبوست با مطالعات بالینی مختلف به اثبات رسیده است و به تمام افرادی که از یبوست رنج می‌برند توصیه می‌شود هر روز صبح یک تکه زنجبیل تازه و چند دانه عناب را در یک لیوان آب جوش قرار داده و پس از چند دقیقه این نوشیدنی را میل کنند.
• عناب تقویت‌کننده دستگاه گوارش است و مطالعات بالینی، تأثیرات آن برای رفع مشکلات مختلف گوارش را نشان داده است.
• مصرف عناب به هضم غذا کمک کرده و در جلوگیری از نفخ موثر است.

حفاظت از کبد

• مصرف عناب به طور معنی‌داری سطوح آنزیم‌های کبدی را کاهش می‌دهد.
• این آنزیم‌ها نشانگر آسیب بافتی هستند.
• یافته‌های بافت شناسی نشان می‌دهند که این میوه اثرات محافظتی در برابر بیماری‌های کبدی دارد.
• عناب در درمان کبد چرب نیز مفید است.

فواید عناب برای دندان

• عناب دندان‌ها را در برابر پوسیدگی مقاوم می‌سازد.
• برای درمان دندان درد، ساییده عناب را در محل کرم‌خوردگی دندان بگذارید.

درمان بی‌خوابی

در طب سنتی چینی از میوه و هسته عناب برای درمان بی‌خوابی استفاده می‌شود؛ یک مطالعه نشان می‌دهد که مقادیر بالای فلاونوئیدها، پلی ساکارید ها و ساپونین موجود در عناب و هسته آن به عنوان آرام بخش طبیعی عمل کرده و باعث درمان بی‌خوابی شبانه می‌شوند.

نوشیدن یک فنجان دمنوش عناب قبل از خواب می‌تواند باعث آرامش اعصاب و درمان طبیعی بی‌خوابی شود.

فواید عناب برای پوست و مو

- به علت دارا بودن آنتی‌اکسیدان‌ها، روند پیری پوست را کاهش می‌دهد.
- عناب خون را تصفیه و سموم را از بدن دفع می‌کند و سبب روشنی پوست می‌شود.
- عناب برای  خشکی و خارش پوست، استفاده می‌شود.
- برای رفع خارش بدن جوشانده عناب را با شکر شیرین کنید، میل شود.
- خوردن عناب بیماری پوستی گال یا جرب را کاهش می‌دهد روزانه چند دانه میل کنید.
- برای درمان کهیر و خارش پوست ۵۰ عدد عناب را با یک لیوان آب جوشانده صاف کرده، صبح ناشتا با سکنجبین مخلوط کرده میل شود. عناب خشک شده را با عسل مخلوط کرده در محل خارش و کهیر بمالید.
- عصاره عناب خاصیت رفع و کاهش چین و چروک و خشکی و قرمزی و رفع آفتاب سوختگی است.
- رشد موی سر را زیاد می‌کند.
- استفاده از مغز این میوه در زخم‌ها و بریدگی‌ها، سبب سرعت بخشیدن به بهبود آن‌ها می‌شود.
- به علت داشتن اسیدآمینه‌های مهم، باعث بهبود روند زخم است.
- برای معالجه و التیام زخم‌های کهنه گرد ریشه خشک شده عناب را روی آنها بپاشید.

خواص دیگر عناب

- در کم فشاری خون و نازایی مفید است.

-  عناب آرامش‌بخش و ضد بد خلقی بوده و تقویت کننده معده و طحال و سیستم گوارشی است استفاده می‌کنند.

- خاصیت ضد میکروبی دارد.

- چای عناب دارای ماده ضد سرطانی ساپونینز است. این چای باعث ترمیم بافت‌های آسیب دیده و تقویت عضلات می‌شود.

- استفاده از مغز میوه در زخم‌ها و بریدگی‌ها سبب سرعت بخشیدن به بهبود آن‌ها می‌شود.

-عناب برای درمان کم خونی و بهبود گردش خون در بدن مفید است؛ میوه عناب حاوی مقادیر قابل توجهی آهن و فسفر است که باعث افزایش تولید گلبول‌های قرمز و بهبود گردش خون در بدن می‌شود.

فواید پوست و ریشه درخت عناب

• دم کرده ریشه عناب رشد و تقویت موی سر را زیاد می‌کند.
• جوشانده پوست درخت عناب، داروی ضد اسهال است.
• ریشه گیاه عناب در درمان سوء هاضمه مفید است

ارزش غذایی عناب

1- این میوه منبع خوبی از ویتامین C و حاوی مقادیر قابل ملاحظه‌ای مواد معدنی است.

2- دارای پروتئین، کربوهیدرات و مواد معدنی کلسیم، فسفر، آهن، کاروتن، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین و فلور است.

3- حاوی پکتین (به عنوان کلسیم پکتات) به عنوان فیبر محلول موثر در کاهش چربی و قند خون است.

4- محتوای چربی کل میوه عناب بسیار کم است.

5- نسبت اسیدهای چرب اشباع نشده به کل چربی در میوه عناب بالاست، بنابراین متخصصین تغذیه می‌توانند عناب را به عنوان بخشی از رژیم غذایی توصیه کنند.

فواید برگ عناب برای کاهش وزن

برای درمان چاقی ‌یک مشت از برگ‌های عناب را در یک پیمانه آب بریزید و به مدت یک شب آن را خیس کنید و صبح روز بعد، قبل از این که چیزی بخورید آب برگ‌های خیس خورده را بخورید. این کار را به مدت یک ماه انجام دهید و شاهد تغییر وزن خود باشید.

شما با این رژیم، عضلات خود را افزایش می‌دهید و از چربی بدن کم می‌کنید و حذف چربی بدن، جزو اصلی از بین بردن چاقی است.

مضرات مصرف عناب

۱- زیاده‌روی در خوردن عناب باعث کم شدن غرایز جنسی می‌شود.
۲- عناب در اشخاص سرد مزاج، تولید گاز و نفخ می‌کند و این گونه افراد باید عناب را با مَویز میل کنید.
۳- عناب موجب ازدیاد ویتامین k می‌شود که در نتیجه آن خون غلیظ می‌شود بنابراین مصرف - زیاد آن برای افرادی که دچار غلظت خون هستند، توصیه نمی‌شود.
۴-  افرادی که از نفخ بیش از حد، انگل‌های روده‌ای و خلط بیش از حد رنج می‌برند، بهتر است قبل از مصرف عناب با پزشک مشورت کنند.