با دوستی که قصد خودکشی دارد، چگونه باید صحبت کرد؟

چگونه از یک دوست یا فرد آشنا که نگران او هستیم بپرسیم که آیا او به کشتن خود فکر می‌کند؟ معلمان مدارس و اساتید دانشگاه‌ها چگونه باید به کسی که نگران آن هستند، نزدیک شوند؟ در اولین جلسه روان‌درمانی معمولا در مورد خودکشی به شکل غیرمستقیم یا گاهی مستقیم سوال پرسیده می‌شود. مثلا:«به نظر می‌رسد که شما واقعا احساس بدی دارید. آیا تا به حال به فکر آسیب رساندن به خود یا گرفتن جان خود افتاده‌اید؟»

مهم ترین مسئله برای پیگیری درباره فردی که قصد خودکشی دارد، این است که آیا او برنامه‌ای برای خودکشی دارد یا درگیر افکار خودکشی است؟ مثلا اگر قصد تهیه ابزار خودکشی ( تفنگ، قرص، طناب) دارند یا تهیه کرده‌اند، احتمال خودکشی در آنها بسیار بیشتر است. توجه کنید، لازم نیست برای مداخله و کمک به نجات زندگی یک انسان، روانشناس و درمانگر باشید. آنچه بیشتر افراد مبتلا به افکار خودکشی واقعا می‌خواهند این است که ترس و احساسات آنها بدون قضاوت شدن، شنیده شود. برخی ممکن است بخواهند خیالات مخفیانه، ترسناک و مربوط به خودکشی خود را بیان کنند تا ببینند آیا مورد طرد و انزجار قرار می‌گیرند یا خیر؟ برای اینکه ببینند آیا واقعا همان اندازه که فکر می‌کنند درمانده و ناامید هستند یا خیر.

البته هدف این گزارش راهنمایی افراد عادی است که قبل از ارائه کمک‌های حرفه‌ای- و همچنین در طول آن دوره- به صحبت‌های دوستان و عزیزانشان به هنگام هجوم افکار خودکشی گوش دهند و از آنها حمایت کنند. در گام اول، سعی کنید با آشنایانتان که مشکوک به خودکشی هستند ارتباط بگیرید. در بدترین حالت، مهربانی شما مورد طرد قرار می‌گیرد و البته در بهترین حالت، سخنان شما باعث می‌شود که یک انسان کمتر احساس تنهایی کند. کلمات شما ممکن است همان چیزی باشد که یک انسان نیاز دارد تا یک روز دیگر زندگی کند.

چه باید کرد؟

مهم‌ترین بخش پیشگیری از خودکشی، تشویق فرد به صحبت آزادانه است. بارها و بارها دیده شده که والدین که اتفاقا نیت خیرخواهانه‌ای داشته‌اند به نوجوان افسرده و در معرض خودکشی خود توصیه کرده‌اند که سکوت کند. جملاتی مثل:«بهش فکر نکن»، «سخت نگیر»، «خودت رو اذیت نکن» یا «چیز مهمی نیست، بچه‌ بازی درنیار». این سخنان باعث احساس گناه در فرد می‌شوند و نیاز است که این با اعتبار دادن با احساسات فرد این چرخه به وجود آورنده احساس گناه شکسته شود. بسیاری از مردم نیز این باور را دارند که صحبت در مورد خودکشی می‌تواند آن را تشویق کند در حالی که این باور کاملا اشتباه است.

هوش هیجانی خود را تقویت کنید

سلامت روان بخش بسیار کوچکی از برنامه درسی ما در مدارس را شکل می‌دهد و تازه چند سالی است که مراجعه به یک درمانگر تا حدی به یک هنجار قابل قبول تبدیل شده است. به همین خاطر به طور کلی سطح هوش هیجانی جامعه پایین است. هوش هیجانی یعنی آگاهی، فهم و توانایی مدیریت هیجانات خود و دیگران. به بیان ساده‌تر یعنی فکر کردن قبل از عمل کردن. با پذیرش هیجانات، تمرین خودآگاهی، گوش دادن فعال و انتقاد پذیری می‌توانید هوش هیجانی خود را تقویت کنید و قادر شوید از قصد طرف مقابل برای خودکشی آگاه شوید مخصوصا افرادی که این قصد را نزدیک‌ترین افراد زندگی خود نیاز در میان نمی‌گذارند و در نتیجه خیلی در خطر اقدام به خودکشی هستند. به یاد داشته باشید، فردی که اقدام به خودکشی می‌کند، امید خود را نسبت به بهتر شدن اوضاع از دست داده است و مفهوم شادی مدت هاست که توسط غم و اندوه، ناامیدی و تنهایی تحت الشعاع قرار گرفته است.

در مواقع اضطراری برای کمک تماس بگیرید

اگر خودتان متوجه شدید یا دوستی به شما گفت که قصد کشتن خود را دارد، باید او را تشویق کنید به دنبال کمک باشد، اما برای اینکه بدانید در لحظه به چه نوع کمکی نیاز است، باید بدانید که این خطر چقدر فوری است. کی می‌خواهد اقدام کند؟ امشب؟ این هفته؟ این ماه؟

اگر تهدید فوری است با اورژانس اجتماعی ( در ایران شماره تلفن 123) تماس بگیرید. اگر فوری نیست، فرد را تشویق کنید که به یک متخصص سلامت روان مراجعه کند. از یاد نبرید که شما مجبور به انتخاب یک راه نیستید چه فرد کمک حرفه‌ای دریافت بکند چه نکند شما به عنوان دوست می‌توانید کنار او باشید و حداقل تاخیر کوتاهی در اقدام او بیندازید.

اکثر افرادی که قصد خودکشی دارند نمی‌خواهند افکار و احساسات خود را مخفی نگه دارند، اما اغلب این کار را می‌کنند. به همین دلیل است که مهم‌ترین ابزارهای در اختیار شما برای محافظت از یک دوست، درک علائمی است که ممکن است اقدام به خودکشی را محتمل کند. ایت علائم عبارت‌اند از:

_ بخشش اموال باارزش

_ سابقه مشکلات سلامت روان

_ سابقه درد مزمن

_ رفتارهای خود آسیب‌رسان و افکار خودکشی

_ اقدام‌های قبلی به خودکشی

_ رویداد استرس‌زای زندگی در گذشته یا حال

_ صحبت در مورد احساس درماندگی و ناامیدی

_ انزوا

در نهایت نیز به یاد داشته باشید که برای اینکه بتوانیم به عزیزانمان که قصد خودکشی دارند کمک کنیم، نیاز به قلبی گرم داریم. به قلبی باز نیاز داریم تا به سخنان فرد گوش دهیم تا امید، دلیل و نیرویی را که برای زنده ماندن نیاز دارد برای آنها فراهم کنیم.