گیاهخواری؛ رژیم سلامتی یا تهدیدی برای بدن؟

در همه نسخه‌ها و تجویزهای قدیمی و خانگی و سنتی و اسلامی، همه از معجزه سبزیجات می‌گویند؛ سبزیجاتی که همیشه و همه‌وقت، چاره‌گشای حال بدی بوده‌اند که در دراز مدت، به واسطه پرهیز از گوشت و مصرف آنها، به حال خوب و سلامتی تبدیل شده‌اند اما در این میان، گاهی یادمان می‌رود که افراط و زیاده‌روی در هرمسأله‌ای، می‌تواند نتیجه عکس بدهد؛ موضوعی که درباره گیاهخواری مفرط هم صدق می‌کند و گاهی به جای شادابی و نشاط، ضعف و ناتوانی به همراه خواهد داشت.

گیاهخواری، رژیم محبوب و مرسومی است؛ رژیمی که البته هدف افراد برای پیروی از آن متفاوت است؛ گاهی دلایل فلسفی، گاهی اعتقادی و گاهی هم سلامتی و جسمانی دارد اما همه این دلایل، در اصل رژیم و نتیجه‌ای که برای فرد به همراه دارد، تفاوتی ایجاد نمی‌کند. رژیمی که البته بسته انعطاف آن، انواع متفاوتی هم دارد و به دسته‌ها و گروه‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود؛ دسته‌هایی که در هرکدام از آنها، مصرف برخی مواد مجاز و برخی دیگر غیرمجاز و ممنوع است.

آنچه که همه این دسته‌بندی را به همدیگر وصل می‌کند، ممنوعیت است؛ ممنوعیتی که در رژیم‌های غذایی معمول، خیلی جای ویژه‌ای نداشته است: «ما همیشه توصیه به سالم‌خوری و دوری از مواد مضر می‌کنیم اما حذف برخی از منابع به‌خصوص منبع‌های پروتئینی، لبنی، دریایی و... در یک رژیم کامل و سالم، پیشنهاد خوبی نیست.» این نظر قریب به اتفاق متخصصان تغذیه است که تعادل در رژیم غذایی، واژه مشترک بین آنهاست.

یک بازه زمانی محدود

«به‌صورت کلی، رژیم‌هایی که در آنها مصرف برخی مواد غذایی محدود می‌شود یا برخی مواد غذایی از آن حذف می‌شود، رژیم‌های کاملی نیست و فقط برای مدت محدود و از آن مهم‌تر، تحت‌نظر پزشک قابل انجام است.» این را مریم عمادی، مشاور و متخصص تغذیه می‌گوید و معتقد است که رژیم گیاهخواری، در همه دسته‌ها و گروه‌هایش، از این قاعده مستثنی نیست و چون بسیاری از مواد غذایی از دایره آن حذف می‌شود، رژیم مناسبی برای همیشه یا حتی طولانی‌مدت نیست: «یعنی اگر به هر دلیلی، از رژیم گیاهخواری پیروی می‌کنیم، باید بازه زمانی مشخصی برایش در نظر بگیریم؛ چراکه این رژیم، در هر نوع و مدلش، تامین بخشی از مواد مغذی بدن را دچار اختلال می‌کند.» موضوعی که البته باید تحت‌نظر پزشک متخصص تغذیه، نوع رژیم و زمان پیروی کردن از آن مشخص شود.

این سبزیجات همیشه عزیز

کمتر کسی است که بتواند منکر فواید و خاصیت‌های بی‌شمار مصرف سبزیجات در الگوی غذایی افراد شود؛ سبزیجاتی که می‌تواند فشار خون و اوره را کاهش بدهد، به سلامت قلب کمک کند، دیابت را کنترل کند، چاقی و اضافه‌وزن را حذف کند و کلسترول اضافی برای بدن نداشته باشد. درواقع، بدیهی است که مصرف سبزیجات، خواه به صورت خام و خواه پخته، فواید متعددی برای سلامت جسم و جان انسان دارد؛ موضوعی که هم در علوم پزشکی روز دنیا ثابت شده و هم سال‌ها پیش، در دین اسلام توصیه شده است.

اما بین گنجاندن گیاه و سبزی در رژیم غذایی با رژیم گیاهخواری، تفاوت‌های بسیاری هست؛ موضوعی که قریب به اتفاق متخصصان تغذیه هم آن را تایید می‌کنند و بر این تفاوت‌های تاکید دارند. درواقع با وجود این‌که اساس هر برنامه غذایی سالمی، با سبزی‌ها شروع می‌شود اما سبزیجات به‌تنهایی نمی‌تواند بار سنگین سلامت کافی بدن را بر دوش بکشد.

کمبود را جدی بگیرید

ممکن که نه! حتمی و قطعی است که برخی از مواد معدنی و ویتامین‌ها به‌طور کامل از غذاهای گیاهی جذب بدن فرد نمی‌شود؛ موادی که در منابع تغذیه‌ای دیگری غیر از سبزیجات وجود دارد و مقدار حداقلی‌اش در رژیم روزانه یا هفتگی فرد لازم و ضروری‌است. مثلا این‌که در افرادی که از رژیم گیاهخواری پیروی می‌کنند، کمبود ویتامینB۱۲، ویتامینD، کلسیم و پروتئین، اسید چرب امگا۳، از جمله فقدان‌های شایع و مرسوم است؛ کمبودهایی که در درازمدت می‌تواند سیستم ایمنی و ساختار کلی بدن را دچار اختلالاتی جدی کند. برای همین بهتر است به پزشک مراجعه کنید و با بررسی میزان ویتامین‌ها و مواد موجود در بدن‌تان، بهترین رژیم غذایی را دریافت کنید.

این گروه‌های خاص

توصیه قریب به اتفاق متخصصان تغذیه این است که کودکان در سن رشد، زنان باردار، شیرده، سالمندان و ورزشکاران از رژیم گیاهخواری پیروی نکنند. واقعیت این است که کودکان در سن رشد قرار دارند و طبیعتا نیاز بیشتری به گروه‌های مختلف مواد غذایی از جمله پروتئین‌ها دارند؛ پروتئینی که به قدر کافی، در رژیم غذایی گیاهی موجود نیست و نمی‌تواند رشد و تکامل آنها را کامل کند.

موضوعی که درباره دیگر گروه‌های ذکر شده از جمله خانم‌های باردار هم صدق می‌کند و رژیم گیاهخواری، برای جنین درحال رشدی که بافت‌های بدنش را می‌سازد، کافی نیست. مادر باردار نباید پروتئین‌های حیوانی را برای این تکامل نادیده بگیرد و خودش را با رژیم‌غذایی محصور کند؛ اتفاقی که می‌تواند سلامت‌مادر و جنین را توام با همدیگر تحت‌تاثیرات ناخوشایندی قرار بدهد.